Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

Formularz UK 2

Sygnatura akt

IX Ka 468/23

Załącznik dołącza się w każdym przypadku. Podać liczbę załączników:

0

CZĘŚĆ WSTĘPNA

1.1.  Oznaczenie wyroku sądu pierwszej instancji

Wyrok Sądu Rejonowego w T. z dnia 30 marca 2023 r., sygn. akt (...)

1.2.  Podmiot wnoszący apelację

☐ oskarżyciel publiczny albo prokurator w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ oskarżyciel posiłkowy

☐ oskarżyciel prywatny

☒ obrońca

☐ oskarżony albo skazany w sprawie o wydanie wyroku łącznego

☐ inny

1.3.  Granice zaskarżenia

1.1.1.  Kierunek i zakres zaskarżenia

☒ na korzyść

☐ na niekorzyść

☐ w całości

☒ w części

☒

co do winy

☒

co do kary

☐

co do środka karnego lub innego rozstrzygnięcia albo ustalenia

1.1.2.  Podniesione zarzuty

Zaznaczyć zarzuty wskazane przez strony w apelacji

☐

art. 438 pkt 1 k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w zakresie kwalifikacji prawnej czynu przypisanego oskarżonemu

☐

art. 438 pkt 1a k.p.k. – obraza przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany
w art. 438 pkt 1 k.p.k., chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu

☒

art. 438 pkt 2 k.p.k. – obraza przepisów postępowania, jeżeli mogła ona mieć wpływ na treść orzeczenia

☒

art. 438 pkt 3 k.p.k. – błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia,
jeżeli mógł on mieć wpływ na treść tego orzeczenia

☒

art. 438 pkt 4 k.p.k. – rażąca niewspółmierność kary, środka karnego, nawiązki lub niesłusznego zastosowania albo niezastosowania środka zabezpieczającego, przepadku lub innego środka

☐

art. 439 k.p.k.

☐

brak zarzutów

1.4.  Wnioski

☒

uchylenie

☒

zmiana

Ustalenie faktów w związku z dowodami
przeprowadzonymi przez sąd odwoławczy

1.5.  Ustalenie faktów

1.1.3.  Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.1.1.

R. O.

niekaralność oskarżonego

karta karna

736

1.1.4.  Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Oskarżony

Fakt oraz czyn, do którego fakt się odnosi

Dowód

Numer karty

2.1.2.1.

R. O.

Zaciąganie pożyczek przez oskarżonego na rzecz brata M. O.

Pełnomocnictwo z dnia 18.03.2018 r. podpisane przez M. O.

742

1.6.  Ocena dowodów

1.1.5.  Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu z pkt 2.1.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

2.1.1.1

Karta karna

Dokument wystawiony przez uprawniony podmiot.

1.1.6.  Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów
(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu z pkt 2.1.1 albo 2.1.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

2.1.2.1.

Pełnomocnictwo z dnia 18.03.2018 r. podpisane przez M. O.

Powyższe pełnomocnictwo dotyczyło prowadzenia przez R. O. w imieniu M. O. korespondencji listownej i elektronicznej i podpisywania jej w imieniu brata, nie zaś zaciągania w jego imieniu pożyczek, a zatem dowód ten nie ma znaczenia dla ustalenia ww. okoliczności

STANOWISKO SĄDU ODWOŁAWCZEGO WOBEC ZGŁOSZONYCH ZARZUTÓW i wniosków

Lp.

Zarzut

3.1.

1. Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny wyjaśnień oskarżonego przez błędne przyjęcie, iż R. O. zawarł oraz usiłował zawrzeć 22 umowy pożyczek na dane swojego brata w sytuacji gdy na k. 5 oraz k. 564 - 565 oskarżony wskazał, iż brał pożyczki kilkukrotnie, a część z nich była dla brata, a w konsekwencji Sąd I instancji dokonał błędnych ustaleń faktycznych uznając, że R. O. zawarł oraz usiłował zawrzeć 22 umowy pożyczek na dane swojego brata a ustalenie to ma znaczenie dla wymiaru orzeczonej kary,

2. Obraza przepisów postępowania mająca wpływ na treść zaskarżonego wyroku, tj. art. 7 kpk poprzez dokonanie dowolnej, a nie swobodnej oceny zeznań świadka M. O. i uznanie, że świadek nie miał żądnych podstaw by oskarżać R. O. o popełnienie przestępstw w sytuacji, gdy świadek zeznał, iż w okresie wskazanym w kacie oskarżenia tj. 2018 - 2019 r. brał jedną, góra dwie pożyczki, co w konsekwencji prowadzi do dokonania błędnych ustaleń faktycznych przez Sąd I instancji poprzez błędne przyjęcie, iż oskarżony zawarł oraz usiłował zawrzeć 22 umowy pożyczek na dane swojego brata w sytuacji gdy nie można tego ustalić jednoznacznie, a ustalenie to ma znaczenie dla wymiaru orzeczonej kary.

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☒ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania zarzutu za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny

Apelacja obrońcy oskarżonego okazała się niezasadna.

Przeprowadzona kontrola instancyjna wykazała, że Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny zebranego materiału dowodowego, w poszanowaniu dla zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego, a ocena ta słusznie doprowadziła do ustalenia, że oskarżony R. O. popełnił zarzucone mu czyny zabronione.

Odnotowania wymaga fakt, iż środek odwoławczy inicjujący kontrolę instancyjną został wywiedziony przez innego obrońcę, aniżeli ten który reprezentował R. O. w toku postępowania apelacyjnego. Treść wniesionej apelacji odpowiadała jednak w istocie stanowisku oskarżonego prezentowanym przed Sądem II instancji. Oskarżony bowiem częściowo się przyznał. Z wiarygodnych zeznań M. O. wynikało, że wszystkie wymienione w zarzutach oskarżenia umowy były zawierane przy posłużeniu się jego danymi bez jego wiedzy i zgody przez R. O.. Apelacja kwestionuje prawidłowość ustaleń w tym zakresie wobec czego koresponduje ze stanowiskiem zajętym przez R. O. w toku postępowania odwoławczego, a zatem nie sposób przyjąć za słuszne twierdzeń oskarżonego, iż doszło do rozbieżności między tym, co wskazywał swojemu ówczesnemu obrońcy oskarżony jako treść linii obrony, a tym co zostało przez obrońcę wskazane w środku odwoławczym.

W apelacji został sformułowany wniosek o złagodzenie zastosowanej wobec R. O. reakcji karnej, natomiast oskarżony w wniósł o uniewinnienie. Skoro jednak sam R. O. nie był w stanie wskazać precyzyjnie, które z pożyczek brał dla brata – M. O., a które dla siebie i swojego stanowiska nie sprecyzował (częściowo się bowiem przyznał), to nie sposób oczekiwać od obrońcy, by ten dowolnie zaproponował obrane przez siebie zarzuty, od których R. O. miałby zostać uniewinniony; stąd obrońca w apelacji wniósł o złagodzenie kary.

Konieczne jest także odniesienie się do kwestii niebrania udziału przez oskarżonego w rozprawie przed Sądem I instancji. Sąd ten w pisemnych motywach zaskarżonego wyroku zasadnie i prawidłowo odnotował, że rozprawa w dniu 30 marca 2023 r. odbyła się pod nieobecność oskarżonego, albowiem choć wprawdzie obrońca oskarżonego pierwotnie wniósł o zmianę terminu rozprawy wyznaczonego na ten dzień z uwagi na przebyty przez oskarżonego zabieg operacyjny (k. 683 akt), jednakże następnie cofnął go (k. 683 akt), zaś na rozprawie w dniu 30 marca 2023 r. oświadczył, że można rozprawę prowadzić pod nieobecność oskarżonego (k. 694 akt). Na rozprawie apelacyjnej w dniu 15 grudnia 2023 r. (k. 744v akt) R. O. oświadczył, że prosił obrońcę o przełożenie terminu pierwszej rozprawy, o cofnięciu przez obrońcę wniosku o zmianę terminu dowiedział się zaś dopiero w sierpniu po wydaniu wyroku oraz że obrońca nie miał jego zgody na cofnięcie wniosku o odroczenie terminu rozprawy. Sąd Okręgowy zwrócił się do obrońcy oskarżonego – adw. J. W. o udzielenie informacji, czy posiadała zgodę oskarżonego na cofnięcie wniosku z dnia 22 marca 2023 r. o zmianę terminu rozprawy przed Sądem Rejonowym w T. w dniu 30.03.2024 r. W odpowiedzi (k. 748 akt) adwokat J. W. wyjaśniła, że odbyła kilkukrotnie rozmowy z oskarżonym R. O., który wyraził stanowisko, że wniosek o odroczenie rozprawy został złożony niepotrzebnie i wyraził zgodę na cofnięcie wniosku o odroczenie rozprawy. Adwokat podała, że po rozprawie, w której wziął udział jej substytut, także rozmawiała z oskarżonym o jej przebiegu telefonicznie i potem w czasie dwóch spotkań, a oskarżony nie przedstawiał zastrzeżeń. Oświadczenie adwokat J. W. nie budzi wątpliwości co do wiarygodności. Brak jest podstaw do jego kwestionowania. Tymczasem oświadczenie oskarżonego złożone na rozprawie apelacyjnej nie jest wiarygodne. Nie sposób bowiem przyjąć, że oskarżony mając wyznaczony termin rozprawy na koniec marca i prosząc obrońcę o jego przełożenie nie zweryfikował tego, na jaki termin zgodnie z jego prośbą został on przełożony, oraz że o cofnięciu tegoż wniosku dowiedział się on w sierpniu po wydaniu wyroku, skoro tenże został wydany w marcu, a apelacja została wywiedziona w maju. Zatem uznać należy, iż wniosek o zmianę terminu rozprawy został cofnięty przez obrońcę za wiedzą i zgodą oskarżonego.

Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy pozwolił na ustalenie ponad wszelką wątpliwość, iż R. O. popełnił zarzucone mu czyny zabronione. Oskarżony częściowo przyznał się do ich popełnienia. Na jego sprawstwo wskazują wiarygodne zeznania M. O., dokumenty oraz oświadczenie oskarżonego (k. 5 akt). Jego twierdzenia, iż został on zmuszony do jego napisania oraz podpisania nie znajdują wsparcia w zawartych w aktach sprawy dowodach. W opozycji do takiego stanu rzeczy pozostają bowiem logiczne, rzeczowe i konsekwentne zeznania M. O., który istotne dla sprawy okoliczności przedstawił w sposób rzetelny i wyważony. Brak jest okoliczności, nie ma takich wskazanych w apelacji, ani takich nie wskazał oskarżony, by relacje świadka podważyć i zdeprecjonować ich walor dowodowy. Trzeba także odnotować, że M. O. na rozprawie przed Sądem Rejonowym (k. 694v akt) podał, że: „Ja w tym okresie na pewno nie brałem żadnych pożycze k. Ja nie wiedziałem, że takie firmy istnieją. Ja w 2018 i 2019 r. brałem jedną góra dwie pożyczki z P., ale to nie są te pożyczki, które są opisane w akcie oskarżenia i te pożyczki zostały w całości spłacone . Mogę podać nawet dokładną datę, że ostatnia pożyczka, którą brałem z P. została spłacona w kwietniu 2021 r.”. Depozycje świadka są w ocenie Sądu Okręgowego w pełni wiarygodne. Chronologia zdarzeń potwierdza takie zapatrywanie. Pierwszą wziętą przez oskarżonego pożyczkę na jego dane M. O. spłacił uznając to za incydentalny wybryk brata. Odnośnie do kolejnych, regularnie go zaskakujących pożyczek (otrzymywał nakazy zapłaty), z oczywistych względów zareagował i najpierw z bratem – R. O. rozmawiał, a następnie uzyskał od niego oświadczenie (k. 5 akt). W oświadczeniu tym R. O. własnoręcznie napisał, że brał pożyczki przez Internet posługując się danymi M. O. bez jego wiedzy i zgody, mając świadomość, że M. O. nie posiada komputera i nie ma umiejętności posługiwania się Internetem. Istotną okolicznością jest, że R. O. przy zawieraniu umów o pożyczki podawał swój adres do korespondencji oraz swój numer telefonu. Nie ma zatem wątpliwości co do wiarygodności depozycji M. O., iż objęte zarzutami oskarżenia pożyczki nie były brane na jego rzecz. To właśnie, że R. O. podawał do korespondencji swój adres - przy uwzględnieniu tego, że jego brat z uwagi na brak umiejętności nie miał rozeznania w tym, co oskarżony zawiera przy użyciu sieci Internet – stanowi argument wspierający dla pozytywnej weryfikacji twierdzeń M. O.. Oskarżony bowiem zdawał sobie sprawę, iż niejako ominie wiedzę i zgodę brata przy zawieraniu umów pożyczek. Tak się w istocie stało, bo dopiero nakazy zapłaty „powiadamiały” M. O. o zawieraniu w jego imieniu kolejnych umów o pożyczki.

Jeżeli chodzi o stan zdrowia psychicznego oskarżonego, to w sprawie została wydana opinia sądowo-psychiatryczna (k. 579 akt), w której biegli stwierdzili, że R. O. w chwili popełnienia zarzuconego mu czynu miał zachowaną zarówno zdolność rozumienia znaczenia czynu, jak i zdolność pokierowania swoim postępowaniem. W aktualnym stanie zdrowia psychicznego R. O. może brać udział w czynnościach toczącego się postępowania karnego z obrońcą z uwagi na zgłaszane zaburzenia funkcji poznawczych. Wobec wskazanych wniosków Sąd Okręgowy uznał, że zdolność oskarżonego do uczestniczenia w postępowaniu przed sądem odwoławczym nie budzi wątpliwości. R. O. korzystał z pomocy obrońcy z urzędu, tak więc miał wsparcie profesjonalnego podmiotu. Biegli zasugerowali to z uwagi na treść wywiadu przeprowadzonego z oskarżonym, a nie z uwagi na to, by potrzeba taka wyłoniła się z rzeczywistych ocen dokonanych wobec stanu psychicznego oskarżonego. Tak więc obrona formalna została niewątpliwie zachowana.

Jednocześnie odnotować trzeba, że oskarżony nie przedstawił żadnych dokumentów, z których by wynikało, że nie jest w stanie uczestniczyć w postępowaniu przed Sądem Okręgowym. Nie przedłożył ani zaświadczenia lekarskiego, ani żadnego innego dokumentu, które by wskazywały, iż aktualnie cierpi on na schorzenia, które uniemożliwiałyby mu udział w rozprawie. Zaznaczyć kategorycznie trzeba, iż był o tym pouczany. Ponadto, miał on obrońcę – podmiot profesjonalny, a zatem niewątpliwie dysponował wiedzą, że należy przedłożyć stosowne zaświadczenie od lekarza sądowego. Skoro natomiast tego nie uczynił, Sąd Okręgowy nie dostrzegł przeszkód, by procedować w tejże sprawie.

Oskarżony do akt sprawy złożył dokument – pełnomocnictwo (k. 742 akt). Było to pełnomocnictwo udzielone R. O. przez M. O. do prowadzenia w jego imieniu korespondencji listowej i elektronicznej oraz podpisywania jej w jego imieniu. Tak więc oskarżony nie przedłożył pełnomocnictwa brata do zawierania w jego imieniu umów pożyczek. Przedstawiony przez oskarżonego dokument nie mógł zostać zatem uznany za upoważnienie do wykonywania czynności, które stały się przedmiotem postawionych R. O. zarzutów. W żadnym razie okoliczność ta nie podważa prawidłowości ustaleń stanu faktycznego sprawy poczynionych przez Sąd Rejonowy, które zyskały pełną aprobatę Sądu Okręgowego.

Wniosek

☐ zasadny

☐ częściowo zasadny

☐ niezasadny

Zwięźle o powodach uznania wniosku za zasadny, częściowo zasadny albo niezasadny.

OKOLICZNOŚCI PODLEGAJĄCE UWZGLĘDNIENIU Z URZĘDU

4.1.

Zwięźle o powodach uwzględnienia okoliczności

ROZSTRZYGNIĘCIE SĄDU ODWOŁAWCZEGO

1.7.  Utrzymanie w mocy wyroku sądu pierwszej instancji

5.1.1.

Przedmiot utrzymania w mocy

Wyrok Sądu Rejonowego w T. z dnia 30 marca 2023 r., sygn. akt (...)

Zwięźle o powodach utrzymania w mocy

Racje wskazane w punkcie 3.1. zadecydowały o uznaniu wywiedzionej w sprawie apelacji za bezzasadną.

Sąd II instancji zaaprobował poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia i wymierzoną R. O. karę dziesięciu miesięcy pozbawienia wolności, której wykonanie zostało warunkowo zawieszone na okres trzech laty tytułem próby. Kara ta jest adekwatna do stopnia zawinienia oskarżonego oraz stopnia społecznej szkodliwości popełnionych przez niego czynów zabronionych. Przestępstw tych było 22 i zostały one popełnione w ramach ciągu przestępstw. Poszczególne oszustwa opiewały na dość znaczne kwoty, nie były one w żadnym razie bagatelne. Wymierzona mu kara zdecydowanie oscyluje w dolnych granicach ustawowego zagrożenia. Biorąc pod uwagę niekaralność oskarżonego, jego wiek i dotychczas ustabilizowaną linię życia trafnie Sąd Rejonowy zdecydował o warunkowym zawieszeniu wykonania orzeczonej wobec R. O. kary.

Odnośnie do rozstrzygnięcia zawartego w punkcie 4. zaskarżonego wyroku, Sąd Okręgowy zważył, co następuje. Sąd Rejonowy prawidłowo zobowiązał oskarżonego do zapłaty na rzecz wymienionych w tym punkcie podmiotów określonych kwot w terminie roku od dnia uprawomocnienia się wyroku, albowiem z popełnionych przez R. O. przestępstw wynikły szkody majątkowe. Sąd I instancji wprawdzie wskazał błędną podstawę prawną tego rozstrzygnięcia – art. 72 § 1 pkt 8 kk, wszak winien wskazać bądź art. 72 § 2 kk bądź art. 46 kk, lecz uchybienie to nie uzasadniało zmiany zaskarżonego orzeczenia. Sytuacja ta wpisuje się w treść art. 438 pkt 1a kpk, który stanowi, że orzeczenie ulega uchyleniu lub zmianie w razie stwierdzenia obrazy przepisów prawa materialnego w innym wypadku niż wskazany w pkt 1, chyba że pomimo błędnej podstawy prawnej orzeczenie odpowiada prawu. Uchybienie to nie dotyczy kwalifikacji prawnej, a jednocześnie rozstrzygnięcie odpowiada prawu, albowiem obowiązek naprawienia szkód znajdował swoje uzasadnienie, tyle że w oparciu o inne podstawy prawne. Tak więc w świetle obowiązujących przepisów karnoprocesowych nie było podstaw do zmiany zaskarżonego wyroku.

Sąd odwoławczy nie dopatrzył się w zaskarżonym orzeczeniu żadnych uchybień mogących stanowić bezwzględne przyczyny odwoławcze, będących podstawą do uchylenia wyroku z urzędu, dlatego też – jako trafny – został on utrzymany w mocy.

1.8.  Zmiana wyroku sądu pierwszej instancji

5.2.1.

Przedmiot i zakres zmiany

Zwięźle o powodach zmiany

1.9.  Uchylenie wyroku sądu pierwszej instancji

1.1.7.  Przyczyna, zakres i podstawa prawna uchylenia

5.3.1.1.1.

☐ art. 439 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.2.1.

Konieczność przeprowadzenia na nowo przewodu w całości

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

5.3.1.3.1.

Konieczność umorzenia postępowania

☐ art. 437 § 2 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia i umorzenia ze wskazaniem szczególnej podstawy prawnej umorzenia

5.3.1.4.1.

☐ art. 454 § 1 k.p.k.

Zwięźle o powodach uchylenia

1.1.8.  Zapatrywania prawne i wskazania co do dalszego postępowania

1.10.  Inne rozstrzygnięcia zawarte w wyroku

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

Koszty Procesu

Punkt rozstrzygnięcia z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

Sąd Okręgowy zasądził od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w T.) na rzecz adwokat W. D. kwotę 1033,20 złotych brutto tytułem zwrotu nieopłaconych kosztów obrony z urzędu udzielonej oskarżonemu w postępowaniu odwoławczym.

Oskarżony korzystał z obrony udzielonej mu z urzędu, a Sąd odwoławczy, wydając rozstrzygnięcie w tym przedmiocie, uwzględnił wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 grudnia 2022 r., sygn. akt SK 78/21, opublikowany w Dzienniku Ustaw z dnia 28 grudnia 2022 r. Dlatego wynagrodzenie wskazanego obrońcy w niniejszej sprawie zostało przyznane na podstawie minimalnej stawki za obronę w wysokości określonej w § 11 ust. 2 pkt 4 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie (t.j. Dz.U.2023.1964).

Sąd Okręgowy odstąpił od dotychczasowego stanowiska i w konsekwencji koszty obrony zasądził z dodatkowym uwzględnieniem stawki VAT, liczonej od stawki minimalnej, kierując się treścią § 4 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (t.j. Dz.U.2023.2631).

III.

Na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 634 kpk Sąd Okręgowy zwolnił oskarżonego od kosztów sądowych za postępowanie odwoławcze, a wydatkami tego postępowania obciążył Skarb Państwa, biorąc pod uwagę trudną sytuację materialną oskarżonego, w tym obciążenia finansowe płynące z zaskarżonego wyroku.

PODPIS