Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 czerwca 2014 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu IX Wydział Karny Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący Sędzia SO Jarosław Sobierajski (spr.)

Sędziowie SO Barbara Plewińska

SO Andrzej Walenta

Protokolant st.sekr.sądowy Magdalena Maćkiewicz

przy udziale oskarżyciela skarbowego z (...) Urzędu Skarbowego w T. – Piotra Dłutkowskiego

po rozpoznaniu w dniu 17 czerwca 2014 roku

sprawy K. B. – oskarżonej o wykroczenie skarbowe z art. 57 § 1 kks

na skutek apelacji, wniesionej przez obrońcę oskarżonej

od wyroku Sądu Rejonowego w Toruniu

z dnia 3 lutego 2014 roku sygn. akt II W 296/13

I.  utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną;

II.  zasądza od Skarbu Państwa (Sądu Rejonowego w Toruniu) na rzecz adw. J. K. kwotę 516,60 zł (pięćset szesnaście złotych sześćdziesiąt groszy) brutto tytułem wynagrodzenia za obronę oskarżonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

III.  zwalnia oskarżoną od kosztów sądowych za II instancję i wydatkami poniesionymi w postępowaniu odwoławczym obciąża Skarb Państwa.

Sygn. akt IX Ka 193/14

UZASADNIENIE

K. B. została oskarżona o to, że prowadząc działalność gospodarczą uporczywie nie wpłacała Naczelnikowi (...)Urzędu Skarbowego w T. w terminie ustawowym do dnia 30.04.2012 r. podatku dochodowego od osób fizycznych w wysokości wynikającej z zeznania o wysokości osiągniętego dochodu (poniesionej straty) w 2011 PIT-36 złożonego w dniu 30.04.2012 r. tj. w wysokości 58.710 zł

- tj. o popełnienie wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 kks

Wyrokiem z dnia 3 lutego 2014 r. Sąd Rejonowy w Toruniu, sygn. akt II W 296/13, uznał oskarżoną za winną popełnienia czynu zarzucanego jej w akcie oskarżenia, to jest wykroczenia z art. 57 § 1 kks i za to, na podstawie art. 57 § 1 kks, wymierzył jej karę 2000 zł grzywny.

Zasądził od Skarbu Państwa na rzecz Kancelarii Adwokackiej adw. J. K. kwotę 180 zł plus VAT tytułem kosztów obrony z urzędu.

Zwolnił oskarżoną od ponoszenia opłaty i wydatków, którymi obciążył Skarb Państwa.

Wyrok ten zaskarżył w całości obrońca oskarżonej, zarzucając mu:

1.  obrazę prawa materialnego w postaci art. 57 kks poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, że jednorazowe nieuiszczenie podatku wypełnia znamiona określonego w nim wykroczenia, podczas gdy na jego gruncie karalne są jedynie powtarzalne zaniechania w zapłacie podatku,

2.  obrazę art. 173 kks, która miała wpływ na treść orzeczenia, polegającą na uznaniu, że zostały spełnione przesłanki do zastosowania wobec oskarżonej postępowania w stosunku do nieobecnych, choć nie podjęto niezbędnych działań zmierzających do ustalenia jej miejsca zamieszkania lub pobytu w kraju, a postępowanie nie wykazało, by na stałe przebywała za granicą

Powołując się na powyższe, skarżący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonej od popełnienia zarzucanego jej czynu, ewentualnie o uchylenie go i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania sądowi I instancji.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja obrońcy oskarżonego, jako bezzasadna w stopniu oczywistym, nie zasługiwała na uwzględnienie.

Nieskutecznie wywodził skarżący, że zaskarżony wyrok, jako wydany z obrazą przepisów procedury oraz prawa materialnego, nie może się ostać.

Nie sposób zgodzić się ze skarżącym, że niesłusznie postępowanie przeciwko oskarżonej toczyło się w trybie art. 173 kks. Przeprowadzone czynności poszukiwawcze rzeczywiście nie doprowadziły do ustalenia miejsca zamieszkania ani pobytu w kraju oskarżonej, która nie posiada w Polsce miejsca stałego zameldowania. Z oświadczeń jej bliskich wynikało, że nie wiedzą oni, gdzie oskarżona aktualnie przebywa. Jej pełnomocnik w ramach prowadzonej działalności gospodarczej - A. S. wskazał, że pracuje ona za granicą ((...)) i prawdopodobnie tam ulokowany jest ośrodek jej interesów życiowych (k. 29 v). W sprawie brak było w istocie nie tylko jakichkolwiek konkretnych informacji o aktualnym miejscu pobytu oskarżonej w kraju, ale i o osobach, które posiadają wiedzę na ten temat. Skarżący niezasadnie twierdził w tej sytuacji, że zastosowanie art. 173 kks warunkowane było uprzednim przesłuchaniem wszystkich wymienionych w apelacji osób, z którymi oskarżona kiedyś miała jakiś kontakt w celu sprawdzenia, czy nie posiadają może wiadomości na ten temat, a także podjęciem prób kontaktu z oskarżoną pod wszelkimi adresami, które można w jakikolwiek sposób powiązać z jej osobą.

Zastrzeżeń nie budziła również merytoryczna trafność rozstrzygnięcia o odpowiedzialności oskarżonej. Po dokonaniu oceny zgromadzonych dowodów, sąd orzekający słusznie uznał, że nie wpłacając podatku za 2011 rok w wysokości ustalonej w złożonym dnia 30 kwietnia 2012 r. zeznaniu dopuściła się ona wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 kks.

U podstaw sformułowanego przez skarżącego zarzutu obrazy prawa materialnego legło błędne założenie, że znamię uporczywości wypełniać mogą jedynie sekwencyjne, powtarzające się zachowania, polegające na niepłaceniu podatku, natomiast jednorazowe zachowanie, polegające na braku zapłaty podatku w terminie w ogóle nie może być uznane za cechujące się wymaganą dla bytu wykroczenia z art. 57 kks uporczywością.

W doktrynie i orzecznictwie dotychczas pojawiały się faktycznie dwa odmienne stanowiska w kwestii wykładni pojęcia uporczywości. To, któremu hołduje skarżący - z którego wynika, że na gruncie art. 57 kks chodzi o polegający na powtarzających się zaniechaniach czyn, którego naganność związana jest wyłącznie z samym faktem naruszenia obowiązku terminowego dokonania wpłaty podatku, a sposób postąpienia podatnika przy regulowaniu podatku jako zaległości podatkowej nie daje uzasadnionych podstaw do przyjęcia, że jednorazowy brak zapłaty podatku cechował się uporczywością - spotkało się z krytyką i również w ocenie sądu odwoławczego nie zasługuje na aprobatę. Sąd odwoławczy konsekwentnie stoi na stanowisku, że nie tylko powtarzające się, ale również i jednorazowe, długotrwałe opóźnienie w uregulowaniu podatku może być potraktowane jako niewpłacenie podatku w terminie cechujące się uporczywością, o ile tylko stanowi wyraz lekceważenia przez podatnika ciążącego na nim obowiązku podatkowego. Rzecz bowiem w tym, że ani sama wielokrotność zachowań, ani długotrwałość zaniechania w uregulowaniu podatku nie stanowią jeszcze o istnieniu znamienia uporczywości. Skoro – niezależnie od tego, o jaki podatek chodzi (płatny w ratach, czy jednorazowo), penalizowane jest jedynie uporczywe niepłacenie podatku w terminie, niezbędne jest ustalenie, czy w dacie płatności podatku, którego nie uiszczono w terminie, zaniechanie podatnika cechowało szczególne nastawienie, stanowiące wyraz jego złej woli, aby wykluczyć, że nie mieliśmy do czynienia wyłącznie ze zwłoką w płatności nie wyrażającą bynajmniej zamiaru uporczywego niepłacenia podatku tylko spowodowaną, np. okolicznościami niezależnymi od niego. Dalsze - tj. po upływie terminu płatności - zaniechanie podatnika nie ma wprawdzie wpływu na stwierdzenie, czy doszło do naruszenia obowiązku wpłaty podatku w terminie, jednakże okoliczności zaistniałe po upływie terminu płatności, w tym dalszy stan zobowiązania podatkowego (czy zostało uiszczone i w jakim terminie), stanowią istotne przesłanki umożliwiające wyprowadzenie wniosków odnośnie do elementów strony podmiotowej. W myśl reguł swobodnej oceny dowodów analiza okoliczności przedmiotowych stanowić może podstawę następczego wnioskowania o istnieniu okoliczności podmiotowych. Na gruncie wykroczenia z art. 57 kks oznacza to, że nie tylko okoliczności związane z zachowaniem się podatnika przed upływem terminu płatności, ale również analiza tego, w jaki sposób podatnik postępuje po jego upływie, pozwala na stwierdzenie, że miało miejsce coś więcej, niż „zwykłe” uchybienie terminowi płatności i brak zapłaty stanowił wyraz specyficznego, kierunkowego nastawienia podatnika w stosunku do podatku, z którym należy utożsamiać uporczywość.

Za przyjęciem takiego właśnie rozumienia pojęcia uporczywości na gruncie art. 57 kks jednoznacznie opowiedział się ostatecznie Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 28 listopada 2013 r., przywołanym przez Sąd Rejonowy. Po analizie argumentów podnoszonych w dyskusji na temat rozumienia pojęcia uporczywości, wskazał on, że nie można deprecjonować w tym kontekście zachowania podatnika po upływie terminu płatności i w zależności od poczynionych na gruncie konkretnej sprawy ustaleń faktycznych za cechujące się uporczywością może zostać uznane również jednorazowe, ale długotrwałe zaniechanie uregulowania podatku płatnego jednorazowo, o ile tylko ustalone okoliczności wskazują na istnienie złej woli po stronie podatnika.

Stwierdziwszy zgodnie z regułami swobodnej oceny, że zachowanie oskarżonej w związku z upływem terminu płatności podatku wskazywało na to, że brak zapłaty podatku dochodowego od osób fizycznych za 2011 rok wynikał ze złej woli oskarżonej i stanowił wyraz jej negatywnego stosunku do ciążącego na niej obowiązku podatkowego, sąd I instancji słusznie uznał ją zatem za winną popełnienia zarzucanego jej wykroczenia skarbowego z art. 57 § 1 kks, które polega na uporczywym nieregulowaniu podatku w terminie.

Właściwy był także wymiar kary orzeczonej wobec K. B.. Sąd Rejonowy, mając na uwadze kwotę uszczuplonego podatku, trafnie ocenił stopień społecznej szkodliwości przypisanego jej czynu i stopień jej zawinienia oraz oszacował jej możliwości płatnicze. Konieczności zapłaty grzywny w obiektywnie niewielkiej kwocie 2000 zł, której wysokość z braku danych pozwalających na szczegółowe odtworzenie aktualnej sytuacji finansowej oskarżonej ustalono w dolnych dopuszczalnych przez prawo granicach, nie sposób uznać za stanowiącą nadmierną uciążliwość dla zarobkującej za granicą oskarżonej.

Sąd odwoławczy nie dopatrzył się w zaskarżonym wyroku żadnych uchybień mogących stanowić bezwzględne przyczyny odwoławcze, będących podstawą do uchylenia orzeczenia z urzędu, dlatego też jako słuszny utrzymany został on w mocy.

O kosztach obrony oskarżonej z urzędu w postępowaniu odwoławczym orzeczono w oparciu o przepisy § 14 ust. 2 pkt 4 w zw. z § 2 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (j.t. Dz. U. z 2013 r., poz. 461).

Na podstawie art. 624 § 1 kpk w zw. z art. 634 kpk w zw. z art. 113 kks sąd odwoławczy zwolnił oskarżoną od ponoszenia kosztów sądowych za drugą instancję, obciążając wydatkami postępowania odwoławczego Skarb Państwa, albowiem przemawia za tym brak możliwości dokonania precyzyjnej oceny sytuacji materialnej oskarżonej, na którą nałożono zaskarżonym wyrokiem obciążenie finansowe.

.