Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

POSTANOWIENIE

Dnia 23 października 2019 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział VIII Cywilny Odwoławczy

w składzie następującym:

Przewodnicząca: Sędzia Małgorzata Kończal (spr.)

Sędziowie: Sędzia Jadwiga Siedlaczek

Sędzia Katarzyna Borowy

po rozpoznaniu w dniu 23 października 2019 r. w Toruniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z powództwa N. M.

przeciwko M. M.

o alimenty

na skutek zażalenia powódki

od postanowienia Sądu Rejonowego w Grudziądzu

z dnia 22 lipca 2019 r.

sygn. akt III RC 293/19

w przedmiocie wniosku o zabezpieczenie roszczenia

postanawia:

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że zasądzić od pozwanego M. M. na rzecz powódki N. M. alimenty w kwocie po 500 zł (pięćset złotych) miesięcznie, płatnych do rąk powódki do 10-tego dnia każdego miesiąca z góry – na czas trwania postępowania, począwszy od dnia 17 czerwca
2019 r., oddalając wniosek o zabezpieczenie w pozostałym zakresie;

2.  oddalić zażalenie w pozostałej części.

/Sędzia Jadwiga Siedlaczek/ /Sędzia Małgorzata Kończal/ /Sędzia Katarzyna Borowy/

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 22 lipca 2019 r. Sąd Rejonowy w Grudziądzu oddalił w niniejszej sprawie wniosek powódki o udzielenie zabezpieczenia roszczenia.

W uzasadnieniu Sąd Rejonowy wskazał, że N. M. reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika wniosła w dniu 17 czerwca 2019 r. do Sądu Rejonowego w Grudziądzu pozew o alimenty w kwocie 600 zł wraz z wnioskiem o zabezpieczenie powództwa. Pozew i wniosek o zabezpieczenie N. M. uzasadniła tym, iż nie posiada środków do utrzymania, bowiem nie pracuje z uwagi na konieczność zajmowania się wychowywaniem czwórki wspólnych małoletnich dzieci. Małżeństwo powódki i pozwanego zostało rozwiązane z wyłącznej winy pozwanego wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 21 lutego 2019 r., sygn. akt I C 564/18. Powódka nie domagała się alimentów na własną rzecz w sprawie rozwodowej, bowiem otrzymywała wówczas pomoc finansową od najbliższej rodziny, a nadto pozwany deklarował, że będzie pomagał powódce.

Powódka nie posiada własnego dochodu, jednak otrzymuje alimenty na dzieci w łącznej kwocie 1.800 zł/mies. oraz zasiłek rodzinny na każde dziecko w łącznej kwocie 657 zł/mies. Na jej wydatki składają się następujące koszty: eksploatacji domu – 350 zł/mies., prąd/gaz/woda/podatek – 950 zł/mies., środki czystości i higieny – 100 zł/mies., odzież
i obuwie – 100 zł/mies., jedzenie 500 zł/mies. i kredyt hipoteczny – 169,96 zł/mies.

Pozwany pracuje i osiąga dochód netto od 3.600 zł/mies. do 5.500 zł/mies. Dodatkowo pozwany korzysta z nieruchomości, która stanowi wyłączną własność powódki i nie płaci z tego tytułu należnego odszkodowania ani nie partycypuje w należnej części kosztów mediów.

Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy uznał, że wniosek o udzielenie zabezpieczenia nie zasługuje na uwzględnienie. W ocenie Sądu Rejonowego, powódka nie uprawdopodobniła roszczenia ani celowości udzielenia zabezpieczenia w sprawie. Wyrok rozwodowy został wydany 21 lutego 2019 r., zatem uprawomocnił się najprawdopodobniej w marcu 2019 r. Natomiast powódka już w czerwcu 2019 r. złożyła pozew o zasądzenie alimentów wraz z wnioskiem o zabezpieczenie. Z informacji przedstawionych przez powódkę nie wynika, aby istniały jakiekolwiek przeszkody z wystąpieniem z powództwem o alimenty w toku postępowania o rozwód. Jednocześnie powódka nie tylko nie uprawdopodobniła, ale wręcz nie wskazała żadnych okoliczności, które świadczyłyby o tym, że po rozwodzie orzeczonym 21 lutego 2019 r. doszło do zmiany sytuacji majątkowej i rodzinnej stron. Twierdzenie, że wcześniej korzystała z pomocy rodziny oraz opierała się na deklaracjach pozwanego nie uprawdopodobnia istnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.

Sąd Rejonowy dodał, że pozwana posiada majątek w postaci nieruchomości oraz środki finansowe umożliwiające jej korzystanie z usług profesjonalnego pełnomocnika. Ponadto, wymieniając otrzymywane świadczenia powódka zupełnie pominęła fakt otrzymywania świadczenia 500+. Powyższe w ocenie Sądu I instancji świadczy o tym, iż powódka nie przedstawiła swojej rzeczywistej sytuacji majątkowej i tym samym nie uprawdopodobniła zasadności roszczenia. Zgodnie bowiem z art. 60 § 2 k.r.o. jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku. Powódka w żaden sposób nie uprawdopodobniła, że doszło do istotnego pogorszenia jej sytuacji materialnej, jednak niemającego cech niedostatku.

Powódka, w ocenie Sądu Rejonowego, nie uprawdopodobniła również drugiej przesłanki zasadności zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego, a mianowicie nie wskazała, w jaki tak naprawdę sposób brak zabezpieczenia utrudni lub uniemożliwi wykonanie zapadłego w sprawie przyszłego orzeczenia, przy założeniu uwzględnienia roszczenia przez Sąd. Pozwany jest osobą wypłacalną i ewentualne orzeczenie o zasądzeniu alimentów z datą wsteczną będzie w stanie być ostatecznie wyegzekwowane, a roszczenie zaspokojone. Ostatecznie jednak ta kwestia w sprawach alimentacyjnych nie ma istotnego znaczenia prawnego (art. 753 § 1 k.p.c. in fine). Sąd Rejonowy podkreślił, iż zabezpieczenie nie może też zmierzać do zaspokojenia roszczenia, zaś w przedmiotowej sprawie dotyczącej kwestii alimentów, rozstrzygnięcie bez tzw. „twardych argumentów” może być ocenione przez stronę przeciwną w tak ocennej sprawie jak przedmiotowa, wręcz jako przesądzenie wyniku sprawy przed rozprawą.

Zażalenie na powyższe postanowienie złożyła powódka zaskarżając je w całości i zarzucając mu naruszenie przepisów prawa procesowego, w szczególności:

a)  art. 233 § 1 k.p.c. poprzez zupełnie dowolną, a nie swobodną ocenę zebranego w sprawie materiału dowodowego pozostającego w sprzeczności z zasadami logicznego rozumowania i doświadczenia życiowego poprzez uznanie, że powódka nie udowodniła, a nawet nie uprawdopodobniła okoliczności uzasadniających przyznanie zabezpieczenia alimentów na jej rzecz tytułem przyczyniania się pozwanego do zaspokojenia potrzeb rodziny, w sytuacji, w której powódka samotnie wychowuje 4 dzieci, nie ma możliwości podjęcia zatrudnienia, a zasiłek rodzinny oraz świadczenie 500+ jest przeznaczone wyłącznie na potrzeby dzieci, a nie jak sugeruje Sąd na potrzeby całej rodziny, w tym matki dzieci;

b)  art. 730 k.p.c. w zw. z art. 753 § 1 k.p.c. poprzez uznanie, że powódka nie udowodniła, a nawet nie uprawdopodobniła uzasadniających przyznanie zabezpieczenia alimentów na jej rzecz tytułem przyczynienia się pozwanego do zaspokojenia potrzeb rodziny, w sytuacji, w której powódka samotnie wychowuje 4 dzieci, nie ma możliwości podjęcia zatrudnienia, a zasiłek rodzinny oraz świadczenie 500+ jest przeznaczone wyłącznie na potrzeby dzieci, a nie jak sugeruje Sąd na potrzeby całej rodziny, w tym matki dzieci;

c)  art. 60 § 2 krio poprzez uznanie, że mimo uznania pozwanego za wyłącznie winnego rozpadu małżeństwa prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu i istotnego pogorszenia się sytuacji materialnej powódki jako małżonka niewinnego, powódce należy przyznać zabezpieczenie na czas trwania postępowania, gdyż nie uprawdopodobniła roszczenia, w sytuacji, w której pozostała jako strona słabsza, nieosiągająca dochodu z czworgiem dzieci, utrzymując dzieci jedynie z zasiłku oraz alimentów i świadczenia 500+.

Mając na uwadze powyższe skarżąca wniosła o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia Sądu I instancji poprzez udzielenie zabezpieczenia i zasądzenie od pozwanego kwoty 600 zł miesięcznie na rzecz powódki z tytułu przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny od dnia złożenia wniosku o zabezpieczenie;

2.  zasądzenie od pozwanego na rzecz powódki kosztów postępowania zażaleniowego według norm prawem przepisanych

ewentualnie

3.  uchylenie postanowienia w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

W uzasadnieniu zażalenia skarżąca wskazała, że koszty adwokata poniosła wyłącznie dzięki pomocy najbliższej rodziny. Natomiast świadczenia z programu 500+ powinny, zgodnie z orzecznictwem Sądu Najwyższego, nie być brane pod uwagę jako dochód w sprawie alimentacyjnej. Środki te przeznaczane na potrzeby dzieci i nie wpływają na obowiązek alimentacyjny pozwanego.

W złożonej odpowiedzi na pozew pozwany zakwestionował roszczenie powódki w całości, wskazując na jej dochody ze świadczeń społecznych, a także uprawy ziemi i hodowli drobiu. Podniósł również, że powódka ma możliwość podjęcia zatrudnienia.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zażalenie jest częściowo zasadne.

Zgodnie z treścią art. 753 k.p.c. konieczną przesłanką do udzielenia zabezpieczenia w sprawach o alimenty jest uprawdopodobnienie istnienia roszczenia, nie ma natomiast potrzeby wykazywania interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Wynika to z faktu, iż w przepisie tym unormowano szczególny przypadek zabezpieczenia roszczeń alimentacyjnych, które ma charakter zabezpieczenia nowacyjnego i polega na stworzeniu na czas procesu nowej prowizorycznej sytuacji, w której obowiązany zobowiązany jest do zapłaty jednorazowo albo okresowo pewnej sumy pieniężnej. Przy czym celem zabezpieczenia w tym przypadku nie jest zapewnienie egzekucyjnego wykonania przyszłego orzeczenia, lecz natychmiastowe dostarczenie uprawnionemu środków utrzymania. W tym zakresie zabezpieczenie prowadzi do „prowizorycznego” zaspokojenia uprawnionego, a zakaz z art. 731 k.p.c. nie ma zastosowania. Niemniej uwzględnienie wniosku o zabezpieczenie powództwa w omawianym wypadku nie jest równoznaczne z zobowiązaniem do uiszczenia uprawnionemu kwoty w wysokości żądanej w pozwie, aczkolwiek sytuacja taka nie jest wykluczona. Tak więc przesłanką do udzielenia zabezpieczenia roszczenia alimentacyjnego jest w istocie konieczność uprawdopodobnienia usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego (art. 135 §1 k.r.o. in fine).

Uprawdopodobnienie roszczenia oznacza natomiast uzasadnienie zgłoszonych twierdzeń, dające przekonanie o ich prawdopodobieństwie; z uprawdopodobnieniem roszczenia mamy do czynienia wówczas, gdy jest ono wiarygodne, istnieje słuszna podstawa do przyjęcia, że istnieje i jest wymagalne (postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 sierpnia 1997 r., I ACz 735/97, Lex nr 32272). Postępowanie zabezpieczające jest wolne od rygorów postępowania dowodowego (art. 243 k.p.c.), jednak nie może opierać się na samych nie popartych niczym twierdzeniach strony.

Odnosząc się do zgłoszonego w pozwie żądania, jego podstawę stanowi art. 60 § 2 k.r.o., który stanowi, że jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.

Dodać należy także, że granice obowiązku alimentacyjnego określa art. 135 § 1 krio, zgodnie z którym zakres świadczeń alimentacyjnych zależy od usprawiedliwionych potrzeb uprawnionego oraz od zarobkowych i majątkowych możliwości zobowiązanego.

Mając na uwadze powyższe stwierdzić należy, że podstawową przesłanką rozszerzonego obowiązku alimentacyjnego jest istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego na skutek orzeczenia rozwodu. W orzecznictwie podkreśla się, że oceniając, czy przesłanka ta została spełniona, przeprowadzić należy porównanie każdorazowej sytuacji materialnej małżonka niewinnego z tym położeniem, jakie istniałoby, gdyby rozwód nie został w ogóle orzeczony i gdyby małżonkowie kontynuowali pożycie.

W rozpoznawanej sprawie Sąd Rejonowy uznał, że powódka nie uprawdopodobniła, że doszło do istotnego pogorszenia jej sytuacji materialnej. Podkreślił, że nie ujawniła ona w pełni swojej sytuacji materialnej, nie wskazała bowiem dochodów z tytułu świadczenia 500+. Powołał również argument, zgodnie z którym sprawa niniejsza jest szczególnie ocenna, zatem uwzględnienie wniosku o zabezpieczenie mogłoby być odebrane jako przesądzenie wyniku sprawy przed rozprawą. Stanowisko to nie zasługuje na uwzględnienie.

Podzielenie poglądu Sądu I instancji, zgodnie z którym udzielenie zabezpieczenia w niniejszej sprawie mogłoby być odebrane przez pozwanego jako przesądzenie rozstrzygnięcia sprawy, prowadziłoby do niedopuszczalnego wniosku, że w istocie zabezpieczenie roszczenia w tego rodzaju sprawach co niniejsza, co do zasady jest niedopuszczalne. Podkreślenia wymaga, że dla zabezpieczenia roszczenia wystarczające jest jego uprawdopodobnienie. Z istoty rzeczy na wstępnym etapie postępowania zebrany w sprawie materiał dowodowy nie pozwala na poczynienie stanowczych ustaleń – w innym przypadku możliwym byłoby wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia i bezprzedmiotowym stałoby się rozstrzyganie w przedmiocie wniosku o zabezpieczenie. Nie wiadomo, co Sąd Rejonowy rozumie pod pojęciem „twardych argumentów”, nie ulega jednak wątpliwości, że przytoczone w treści pozwu twierdzenia o faktach zostały uprawdopodobnione i pozwalają na udzielenie zabezpieczenia. Między stronami doszło do rozwodu z wyłącznej winy pozwanego. Powódka nie pracuje, wychowuje bowiem samotnie czwórkę dzieci. Jej jedynym źródłem utrzymania są świadczenia społeczne. Pozwany natomiast ma stały, stosunkowo wysoki dochód – jest to okoliczność bezsporna, przyznana przez pozwanego w odpowiedzi na pozew, gdzie wskazał, że jego miesięczne wynagrodzenie wynosi około 4.500 zł netto. Powyższe okoliczności, na obecnym etapie postępowania, pozwalają na przyjęcie, że uprawdopodobnionym jest, iż gdyby między stronami nie doszło do rozwodu, sytuacja materialna powódki byłaby o wiele lepsza, aktualnie bowiem jedynym dochodem gospodarstwa domowego powódki są świadczenia społeczne, których przeważająca część jest przyznana na zaspokojenie potrzeb czwórki wspólnych dzieci stron.

Sąd Rejonowy w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia podniósł, że powódka nie przedstawiła swojej sytuacji materialnej w całości – nie wymieniła świadczenia 500+. Umknęło jednak uwadze Sądu I instancji, że świadczenie to – ze swej istoty – służy zaspokojeniu potrzeb czwórki małoletnich dzieci stron i to niezależnie od płaconych przez pozwanego alimentów, które – jak wskazuje na to sam pozwany – uiszcza na dzieci, nie na powódkę. Dodać należy, że zgodnie z art. 135 § 3 pkt 3 kro świadczenie wychowawcze z programu 500+ nie ma wpływu na zakres świadczeń alimentacyjnych należnych małoletnim, tym bardziej zatem nie może mieć ono wpływu na ocenę zasadności roszczenia alimentacyjnego dochodzonego na podstawie art. 60 § 2 kro.

Mając na uwadze powyższe nie sposób podzielić zastrzeżeń Sądu Rejonowego, co do deklarowanej przez powódkę sytuacji materialnej. Twierdzenia pozwanego dotyczące dochodów powódki oraz jej możliwości zarobkowych, podnoszone w odpowiedzi na pozew, nie zostały natomiast – na obecnym etapie postępowania - w żaden sposób uprawdopodobnione. Oceny tej nie zmieniają zgłoszone w odpowiedzi na pozew wnioski dowodowe, które z uwagi na etap postępowania nie podlegały jeszcze rozpoznaniu przez Sąd I instancji. W przypadku ustalenia na dalszym etapie sprawy, że podnoszone przez pozwanego twierdzenia o dochodach powódki są prawdziwe, możliwym będzie zmiana postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia. Aktualnie jednak, znajdujący się w aktach sprawy materiał dowodowy, pozwala na przyjęcie, że roszczenie powódki jest uprawdopodobnione, co do zasady.

W ocenie Sądu Okręgowego, podnoszone przez pozwanego twierdzenia i związane z nimi wątpliwości, jak i zebrane, nieliczne jeszcze dowody, uzasadniają jednak zabezpieczenie roszczenia w mniejszym zakresie, niż domaga się tego powódka. Zdaniem Sądu Okręgowego, na obecnym etapie sprawy zasadnym jest zabezpieczenie roszczenia alimentacyjnego do kwoty 500 zł miesięcznie, począwszy od 17 czerwca 2019 r., tj. od daty wniesienia pozwu, płatnych z góry do dnia 10 każdego miesiąca do rąk powódki. Za okres czerwca 2019 r. zasądzone w ramach zabezpieczenia alimenty powinny zostać uiszczone proporcjonalnie do pozostałego od daty ich zasądzenia okresu.

Zastrzec należy, że powyższa ocena ma jedynie charakter wstępny,
a okoliczności, które legły u jej podstaw, będą przedmiotem postępowania dowodowego
i szczegółowej analizy Sądu. Z tego względu orzeczenie niniejsze ma charakter tymczasowy i nie przesądza w żaden sposób o ostatecznym rozstrzygnięciu sprawy.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy zmienił zaskarżone postanowienie jak w sentencji, stosownie do art. 386 § 1 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c. oddalając zażalenie w pozostałym zakresie (art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 k.p.c.).

/Sędzia Jadwiga Siedlaczek/ /Sędzia Małgorzata Kończal/ /Sędzia Katarzyna Borowy/