Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

POSTANOWIENIE

Dnia 18 września 2018 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu Wydział VI Gospodarczy

w składzie następującym:

Przewodniczący SSO Jerzy P. Naworski (spr.)

Sędziowie: SO Zbigniew Krepski, SO Joanna Rusińska

po rozpoznaniu w dniu 18 września 2018 r. w Toruniu

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku A. K.

o ogłoszenie upadłości

na skutek zażalenia dłużniczki na postanowienie Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 17 maja 2018r., sygn. akt (...)

postanawia

1. oddalić zażalenie,

2. obciążyć Skarb Państwa kosztami sądowymi, od uiszczenia której dłużniczka była zwolniona

Jerzy P. Naworski

Zbigniew Krepski Joanna Rusińska

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy (sąd upadłościowy) oddalił wniosek A. K. o ogłoszenie jej upadłości, jako osoby nieprowadzącej działalności gospodarczej (upadłości konsumenckiej). Sąd ten ustalił, że A. K. ma 46 lat, z wykształcenia jest pielęgniarką. W okresie od stycznia 2012 r. do listopada 2017 r. prowadziła działalność gospodarczą w zakresie usług pielęgniarskich pod firmą (...) w T., z której uzyskiwała dochód w wysokości około 7.000,00 zł miesięcznie. Dłużniczka pracowała też w szpitalu i uzyskiwała z tego tytułu wynagrodzenie miesięczne w kwocie około 2.500,00 zł. Od 2 lat pracuje w innym szpitalu ( Szpitalu (...) w B.), w którym zarabia co miesiąc kwotę od 3.200,00 do 4.000,00 zł. Dłużniczka wraz z 20 letnią córką mieszkają w domu należącym do męża dłużniczki, z którym nie utrzymuje kontaktów. A. K. posiada samochód marki T. (...). Koszty utrzymania dłużniczki wynoszą około 3.000,00 zł miesięcznie, z czego 1.000,00 zł to koszt benzyny, 1.500,00 zł to koszty wyżywienia, a 500,00 zł przeznacza na wydatki stałe. Dłużniczka nie ponosi kosztów związanych z utrzymaniem domu. A. K. choruje na depresję, leczy się u psychiatry, korzysta z terapii u psychologa, przyjmuje lekarstwa. W dniu 08 sierpnia 2017 r. A. K. złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorca., lecz w dniu 28 listopada 2017 r. cofnęła go, co spowodowało umorzenie postępowania prawomocnym postanowieniem z dnia 30 listopada 2017 r. (sygn. akt (...)). Dłużniczka posiada liczne zobowiązania, między innymi wobec: (...) Banku S.A. w W. w kwocie łącznej co najmniej 360.345,00 zł, którego terminy zapłaty (w trzech umowach) upływały kolejno 07, 12 i 19 czerwca 2017 r., (...) Banku S.A. ( (...) Banku (...) S.A.) w W. w kwocie około 70.000,00 zł, którego termin zapłaty upływał w czerwcu 2017 r., Banku (...) S.A. w B. w kwocie około 92.623,94 zł, którego termin zapłaty upływał w dniu 03 stycznia 2018 r., a którego umowa łącząca strony została wypowiedziana w dniu 30 listopada 2017 r., (...)Sp. z o.o. we W. w kwocie około 14.939,55 zł, którego termin zapłaty upływał w dniu 27 października 2017 r., (...) Banku (...) S.A. w W. w kwocie około 66.748,18 zł, którego termin zapłaty upływał w dniu 01 grudnia 2017 r., a którego umowa łącząca strony została wypowiedziana w dniu 31 października 2017 r., (...) S.A. w B. w kwocie około 3.000,00 zł, którego termin zapłaty upływał 17 grudnia 2017 r., (...) S.A. w O. w kwocie około 8.142,24 zł, którego termin zapłaty upływał 12 listopada 2017 r., (...) sp. z o.o. w W. w wysokości około 1 805,00 zł którego termin zapłaty upływał w dniu 24 października 2017 r., (...) Bank (...) S.A w W. w kwocie około 60.573,00 zł, którego termin zapłaty upływał w dniu 13 grudnia 2017 r., (...) S.A. w W. w kwocie około 21.023,95 zł, którego termin zapłaty upływał w dniu 19 listopada 2017 r. Część zobowiązań powstało w ramach prowadzonej przez dłużniczkę działalności gospodarczej.

Sąd upadłościowy podkreślił, że z przedłożonych przez dłużniczkę dokumentów i jej oświadczeń wynika, że jest ona niewypłacalna, gdyż zgodnie z dyspozycją art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe (tekst jedn. Dz. U. z 2017 r. poz. 2344 ze zm., dalej jako p.u.), nie reguluje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. W ocenie tego Sądu dłużniczka przede wszystkim nie złożyła w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorca, a nadto istotnie zwiększyła stopień swojej niewypłacalności wskutek rażącego niedbalstwa. Sąd a quo odwołał się do art. 491 ⁴ ust. 2 pkt 3 p.u. i stwierdził istnienie negatywnej przesłanki ogłoszenia upadłości dłużniczki. Nie ulega wątpliwości, jak podkreślił, że dłużniczka pierwotnie złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorca, jednak cofnęła go, co spowodowało umorzenie postępowania. Dłużniczka w swoich zeznaniach twierdziła, że zaprzestała spłacania zobowiązań w czerwcu 2017 r., a zatem do lipca 2017 r. jako przedsiębiorca obowiązana była do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. Choć złożyła faktycznie taki wniosek, to wobec jego cofnięcia, uważa się go za niebyły. Następnym krokiem dłużniczki było już złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Większość zobowiązań dłużniczki stanowią zobowiązania o charakterze kredytowym zaciągnięte przez nią w związku z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą. Wobec tego Sąd upadłościowy uznał, że dłużniczka w okresie mniej niż dziesięciu lata przed dniem zgłoszenia wniosku w sprawie, mając obowiązek wynikający z art. 21 ust. 1 p.u. nie zgłosiła w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości tym bardziej, że większość jej zobowiązań stanowią te zaciągnięte w związku z prowadzoną przez nią działalnością gospodarczą.

W ocenie Sądu Rejonowego prowadzenie postępowania upadłościowego nie jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Dłużniczka wykazała się dość wysokim stopniem nieodpowiedzialności za podjęte nietrafione przez siebie decyzje, jako przedsiębiorca, o czym świadczy cofnięcie wniosku o ogłoszenie upadłości jako przedsiębiorca, i złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej po zamknięciu działalności gospodarczej. Według Sądu pierwszej instancji nie sposób nie postrzegać tego jako pewnego rodzaju ucieczki przed odpowiedzialnością za swoje długi zaciągnięte w ramach nieudolnie prowadzonej działalności gospodarczej. Nie wystąpił żadne względy słuszności przemawiające za prowadzeniem postępowania upadłościowego. Dłużniczka nie wykazała okoliczności przemawiających za prowadzeniem postępowania upadłościowego ze względów humanitarnych. A. K. pracuje, uzyskuje stałe dochody, które pozwalają jej na ponoszenie ciężaru spłaty zobowiązań. Z jej relacji i przedłożonych dokumentów nie wynika, aby była obłożnie chora, nie miała środków pieniężnych na zaspokojenie podstawowych potrzeb. Tymczasem dłużniczka korzysta nieodpłatnie z domu, który jest własnością jej męża, a uzyskiwane dochody przeznacza jedynie na zakup benzyny do samochodu, własne wyżywienie i bliżej nieokreślone „koszty stałe”. Trudno zatem przyjąć, by w stosunku do dłużniczki pojawiły się jakiekolwiek względy humanitarne przemawiające za prowadzeniem postępowania upadłościowego, pomimo wystąpienia przesłanki negatywnej z art. 491 ^{( 4)} ust. 2 pkt 3 p.u. Sąd upadłościowy zwrócił też uwagę na to, że w myśl art. 491 ^{( 4)} ust. 1 oddala wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli dłużnik doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Rażące niedbalstwo ma miejsce wtedy, gdy dłużnik zaciąga kredyty znacznie przekraczające w chwili ich udzielania jego możliwości zarobkowe, w sytuacji braku perspektyw na poprawę aktualnej sytuacji. Wedle bowiem rozsądnej oceny winien liczyć się z tym, że w najbliższym czasie – bez dodatkowego zadłużenia – nie będzie w stanie obsłużyć swojego długu. Analogiczna sytuacja, według Sądu a quo, wystąpiła w sprawie. Dłużniczka przez swoje nierozsądne decyzje sama zwiększyła stopień swojej niewypłacalności. Dłużniczka w okresie od stycznia 2012 r. do listopada 2017 r. prowadziła działalność gospodarczą polegającą na świadczeniu usług pielęgniarskich oraz w zakresie gastronomii. Część funduszy uzyskanych z kredytów dłużniczka przeznaczyła na prowadzenie właśnie działalności gospodarczej w lokalu gastronomicznym na terenie lotniska w B.. Większość zobowiązań powstało w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą. Z zeznań dłużniczki wynika, że już na początku 2017 r. miała mniejsze dochodu z prowadzonej jeszcze wtedy działalności gospodarczej. Dłużniczka zaciągała kolejne zobowiązania, pomimo tego, że nie była w stanie spłacić wcześniejszych. Były to zobowiązania w wysokości znacznie przekraczającej możliwości zarobkowe dłużniczki, np. umowa z dnia 22 lutego 2017 r. zawarta z (...) sp. z o.o. we W. opiewająca na kwotę 16.000,00 zł, podczas gdy jej dochody były mniejsze o 1.000,00 do 1.500,00 zł. Dłużniczka przestała spłacać swojej zobowiązania od czerwca 2017 r., a zobowiązanie wobec (...)sp. z o.o. zostało spłacone w połowie. Świadczy to o tym, że dłużniczka znając swoje możliwości zarobkowe i swoją sytuację kredytową, wiedząc o zaciągniętych przed 2017 r. zobowiązaniach opiewających na bardzo wysokie kwoty, jak wobec (...) Banku S.A. w W., zaciągała kolejne zobowiązania, które faktycznie przekroczyły jej możliwości zarobkowe. W dniu 27 marca 2017 r. dłużniczka zawarła kolejną umowę pożyczki, tym razem z (...) S.A. z siedzibą w B. na kwotę 25.000,00 zł, co potwierdza wniosek o rażąyme niedbalstwie w zakresie zwiększenia stopnia swojej niewypłacalności.

Wobec powyższego Sąd upadłościowy uznał, że w sprawie wystąpiła również negatywna przesłanka ogłoszenia upadłości określona w art. 491 ⁴ ust. 1 p.u., w odniesieniu do której prawo upadłościowe wyklucza możliwości kierowania się względami słuszności lub względami humanitarnymi. O kosztach Sąd orzekł zgodnie z art. 98 k.p.c. w zw. z art. 35 p.u. (k. 360 i 363-366).

W zażaleniu na to postanowienie dłużniczka zarzuciła mu:

1. naruszenie prawa materialnego, tj. art. 491 ⁴ ust. 2 pkt 3 p.u. poprzez niewłaściwe zastosowanie do ustalonego stanu faktycznego i przejęcie, że nie została spełniona przesłanka określona w tym przepisie, iż co do dłużniczki względy humanitarne oraz względy słuszności przemawiają za prowadzeniem postępowania upadłościowego, pomimo zaistnienia negatywnej przesłanki wynikającej z tego przepisu ewentualnie błąd w ustaleniach faktycznych, co miało wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni nie złożyła w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości, a w konsekwencji oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości jak z okoliczności sprawy wynika, że to uczyniła,

2. naruszenie art. 328 § 2 k.p.c., które miało wpływ na treść rozstrzygnięcie sprawy, przez brak wskazania w uzasadnieniu postanowienia powodów, da których Sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia wniosku z uwagi na istnienie względów słuszności czy względów humanitarnych,

3. błąd w ustaleniach faktycznych mający wpływ na rozstrzygnięcie sprawy polegający na ustaleniu, że dłużniczka swoim postępowaniem wskutek rażącego niedbalstwa doprowadziła do swej niewypłacalności lub istotnie zwiększyła stopień swojej niewypłacalności, z kolei materiał dowodowy zebrany w sprawie świadczą o braku dopuszczenia się w swoim działaniu do rażącego niedbalstwa.

Wskazując na te zarzuty żaląca się wniosła o zmianę zaskarżonego postanowienia i ogłoszenie jej upadłości ewentualnie o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania (k.369-374).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd odwoławczy podziela i przyjmuje za swoje wszystkie istotne dla rozstrzygnięcia sprawy ustalenia Sądu pierwszej instancji oraz dokonaną ocenę prawną, opisane w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia. Jest to zgodne z utrwaloną w judykaturze zasadą, w wypadku orzeczenia oddającego środek zaskarżenia, wydanego na podstawie materiału zgromadzonego w postępowaniu w pierwszej instancji, sąd odwoławczy nie musi powtarzać dokonanych prawidłowo ustaleń; wystarczy stwierdzenie, że ustalenia sądu pierwszej instancji podziela i przyjmuje za swoje. Sąd drugiej instancji, rozpoznający sprawę, nie jest związany przedstawionymi w niej zarzutami dotyczącymi naruszenia prawa materialnego, wiążą go natomiast zarzuty dotyczące naruszenia prawa procesowego.

W pierwszej kolejności należy rozważyć zarzut błędnych ustaleń faktycznych, poprzez przyjęcie, że wnioskodawczyni nie złożyła w terminie wniosku o ogłoszenie jej upadłości jako przedsiębiorcy. Zarzut ten jest chybiony. Sąd pierwszej instancji trafnie zwrócił uwagę na to, że choć skarżąca złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości, to go potem cofnęła, co doprowadziło do umorzenia postępowania. Zgodnie z art. 203 § 2 in principio k.p.c. w zw. z art. 35 p.u., wniosek cofnięty nie wywołuje żadnych skutków prawnych, jakie ustawa wiąże z jego wniesieniem. Skuteczne cofnięcie wniosku o ogłoszenie upadłości niweczy skutki, jakie ustawa wiąże z jego wniesieniem. W tym sensie należy zgodzić się z Sądem a quo, że należy taki wniosek uznać za niebyły, co ma zasadnicze znaczenie z punktu widzenia przesłanki negatywnej określonej w art. 491 ⁴ ust. 2 pkt 3 p.u. W świetle tego unormowania fakt złożenia przez dłużniczkę wniosku o ogłoszenie upadłości w dniu 08 sierpnia 2017 r. jest więc prawnie irrelewantny.

Chybiony jest zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. Rzeczywiście Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia nie poświęcił szerszej uwagi względom słuszności i względom humanitarnym, które mogą in casu przesądzać o uzasadnieniu prowadzenia postępowania upadłościowego mimo negatywnej przesłanki określonej w art. 491 ⁴ ust. 2 pkt 3 p.u. Sąd ten odniósł się jednak do tych względów uznając, że dłużniczka pracuje, uzyskuje stałe dochody i nie jest obłożnie chora oraz wyeksponował jej działania związane ze złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości, cofnięciem go, a następnie złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Już tylko z tych powodów nie sposób uznać zarzutu naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. za trafny. Inaczej byłoby tylko wówczas, gdyby uzasadnienie zaskarżonego orzeczenia nie zawierało danych pozwalających na kontrolę tego orzeczenia.

Nie jest zasadny zarzut naruszenia art. 491 ⁴ ust. 2 in fine p.u. Sąd Rejonowy odniósł się do sytuacji dłużniczki w świetle tego unormowania, dochodząc do wniosku, że względy słuszności lub względy humanitarne nie uzasadniają przeprowadzenia postępowania upadłościowego. Argumentów podniesionych w tej materii przez Sąd Rejonowy skarżąca nie podważyła. Twierdzenia skarżącej w tej materii ą zbyt ogólnikowe nie dają podstaw do zakwestionowania dokonanej przez Sąd Rejonowy oceny wniosku dłużniczki w kontekście w świetle klauzul generalnych (słuszności i humanitarnych).

Wbrew skarżącej zgodzić trzeba się także z Sądem a quo, że stan faktyczny objęty jest hipotezą art. 491 ⁴ ust. 1 p.u. Sąd ten kwestii tej poświęcił wiele uwagi trafnie konkludując, że dłużniczka doprowadziła do istotnego zwiększenia swojej niewypłacalności wskutek rażącego niedbalstwa. Tak, a nie inaczej należy ocenić, co celnie zaakcentował Sąd upadłościowy, zaciąganie przez nią kolejnych zobowiązań znacznie przekraczających jej możliwości zarobkowe i brak perspektyw na ich polepszenie. W związku z tym także zarzut naruszenia art. 491 ⁴ ust. 1 p.u. nie zasługuje na uwzględnienie. Trafna jest uwaga tego Sądu, że w takim przypadku negatywna przesłanka ogłoszenia upadłości jest bezwzględna.

Z tych względów zażalenie jako bezzasadne podlega oddaleniu (art. 385 w zw. z art. 397 § 2 zd. 1 i art. 35 p.u.). Ponieważ dłużniczka była zwolniona od kosztów sądowych należało nimi, w myśl art. 113 ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r. poz. 300 ze zm.), obciążyć Skarb Państwa.

Jerzy P. Naworski

Zbigniew Krepski Joanna Rusińska

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)

(...)