Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 11 października 2024 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia Danuta Domańska

Protokolant: st. sekr. sąd. Emilia Witkowska - Marciniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 września 2024 roku w T.

sprawy M. J.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek odwołania M. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 05 czerwca 2024 roku znak: (...)

oddala odwołanie

Sędzia Danuta Domańska

IV U 671/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 5 czerwca 2024 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił M. J. prawa do emerytury pomostowej wskazując, że nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego 15 lat, a po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy podkreślił, że ubezpieczony nie przedłożył żadnego dokumentu potwierdzającego pracę w szczególnych warunkach. Okresy pracy w szczególnych warunkach stwierdza zakład pracy w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawionym według wzoru stanowiącego załącznik do zarządzenia resortowego lub w świadectwie pracy ma obowiązek określić rodzaj wykonywanej pracy, ściśle według wykazu stanowiącego załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. oraz podać stanowisko zgodnie w wykazem, działem, pozycją i punktem zarządzenia resortowego lub uchwały. Organ rentowy przyjął za udowodnione okresy składkowe 26 lat 5 miesięcy i 2 dni oraz nieskładkowe 1 rok 4 miesiące i 28 dni, razem 27 lat, 10 miesięcy.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony wskazał, że decyzja jest dla niego krzywdząca. Oświadczył, że pracował w szczególnych warunkach w Zakładach (...) w B. w okresie od 4 lipca 1983 r. do 2 października 2000 r. z przerwą na służbę wojskową. Wykonywał prace w Magazynie (...), w którym temperatura powietrza była poniżej 0 ^oC. Praca ta została wymieniona w załączniku nr 1 poz. 35 ustawy o emeryturach pomostowych. Obecnie ten zakład pracy już nie istnieje, wobec czego ubezpieczony nie może udokumentować, że pracował w szczególnych warunkach.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji. ZUS nadmienił, że nie zostały spełnione przesłanki z art. 4 pkt 2 i 6 ustawy o emeryturach pomostowych oraz z art. 4 w zw. z at. 49 tej ustawy.

Na rozprawie w dniu 18 września 2024 r. ubezpieczony poparł odwołanie i wniósł o prawo do emerytury pomostowej od 16 marca 2024 r., ponieważ wtedy ukończył 60 lat (protokół elektroniczny rozprawy od 00:01:45 do 00:03:55).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 19 marca 2024 r. ubezpieczony M. J. (ur. (...)) złożył wniosek o emeryturę pomostową. Dodatkowo złożył oświadczenie, że pracował w szczególnych warunkach w Zakładach (...) w B. w okresie od 4 lipca 1983 r. do 2 października 2000 r. z przerwą na służbę wojskową od 24 października 1983 r. do 3 października 1985 r. Wykonywał prace w Magazynie (...), w którym temperatura powietrza była poniżej 0 ^OC. Praca ta wymieniona została w załączniku nr 1 poz. 35 ustawy o emeryturach pomostowych. Ubezpieczony wskazał, że obecnie ten zakład pracy nie istnienie i nie ma możliwości uzyskania dokumentu potwierdzającego wykonywaną pracę.

Zaskarżoną decyzją z dnia 5 czerwca 2024 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił M. J. prawa do emerytury pomostowej wskazując, że nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego 15 lat, a po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Organ rentowy podkreślił, że ubezpieczony nie przedłożył żadnego dokumentu potwierdzającego pracę w szczególnych warunkach. Organ rentowy przyjął za udowodnione okresy składkowe 26 lat 5 miesięcy i 2 dni oraz nieskładkowe 1 rok 4 miesiące i 28 dni, razem 27 lat, 10 miesięcy okresów składkowych i nieskładkowych.

Dowód: - wniosek – k. 1-2v akt emerytalnych,

- oświadczenie – k. 4 akt emertytalnych,

- decyzja ZUS – k. 19 akt emerytalnych.

Na dzień 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony posiadał staż ubezpieczeniowy wynoszący: 15 lat 10 miesięcy i 4 okresów składkowych oraz 4 miesiące i 12 dni okresów nieskładkowych.

Dowód: - decyzja kapitałowa – k. 17 akt KPU.

W dniu 16 marca 1983 r. ubezpieczony zwrócił się z podaniem o przyjęcie go do pracy w Zakładach (...) w B.. Został przyjęty na stanowisko robotnika niewykwalifikowanego przy robotach ciężkich w Magazynie (...), najpierw na okres próbny 14 dni, następnie na okres wstępny do 1 kwietnia 1984 r. i dalej na czas nieokreślony. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy.

Od 24 października 1983 r. ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową. W dniu 25 września 1985 r. ubezpieczony zgłosił swój powrót do pracy po odbyciu służby i wskazał, że chce rozpocząć pracę od 4 października 1985 r. Ubezpieczony został przyjęty ponownie na stanowisko robotnika w Magazynie (...) od 4 października 1985 r. Od 1 listopada 1985r. powierzono mu obowiązki wagowego. W dniu 1 kwietnia 1986 r. podpisał zobowiązanie w zakresie materialnej odpowiedzialności za powierzony majątek Magazynu (...). W dniu 20 marca 1989 r. została podpisana kolejna umowa o wspólnej odpowiedzialności materialnej wraz z innymi pracownikami magazynu. Od 1 lipca 1991 r. stanowisko ubezpieczonego było określane jako magazynier. W dniu 2 września 1991 r. ubezpieczony podpisał kolejną umowę o wspólnej odpowiedzialności materialnej. Następnie od 1 sierpnia 1994 r. jego stanowisko określano jako magazynier – wagowy, od 1 stycznia 1995 r. jako magazynier poubojowy, a od 1 grudnia 1998 r. wagowy – magazynier. We wniosku o przeszeregowanie z 2 grudnia 1998 r. zostało wskazane, że ubezpieczony waży półtusze do T. oraz na wysyłkę, wykonuje niezbędne prace w magazynie poubojowym, a podczas nieobecności brygadzisty wykonuje jego obowiązki. Według angażu z 23 lutego 2000 r. od 1 stycznia 2000r. nazwa stanowiska ubezpieczonego brzmiała: wagowy w Magazynie (...).

Dowód: - świadectwo pracy – k. 6 akt emerytalnych, k. 7 akt KPU, akta osobowe na k. 17 akt sądowych,

- podanie o prace - akta osobowe na k. 17 akt sądowych,

- wniosek w sprawie zatrudnienia – akta osobowe na k. 17 akt sądowych,

- karty obiegowe – akta osobowe na k. 17 akt sądowych,

- umowa o pracę – akta osobowe na k. 17 akt sądowych,

- pismo dot. powołania do służby wojskowej – akta osobowe na k. 17 akt sądowych,

- pismo o przyjęcie od pracy po powrocie – akta osobowe na k. 17 akt sądowych,

- angaże - akta osobowe na k. 17 akt sądowych,

- zobowiązanie do współodpowiedzialności materialnej – akta osobowe na k. 17 akt sądowych,

- pismo o przeszeregowanie - akta osobowe na k. 17 akt sądowych,

- kserokopia książeczki wojskowej – k. 3-4 akt KPU.

Magazyn (...) łączył się z ubojnią. Półtusze z ubojni były przekazywane do tzw. tunelu schładzania, który przynależał do Magazynu (...). Z tunelu po około 2 godzinach półtusze przechodziły do głównego magazynu składowania, w którym je odbierano i składowano. Pracownik magazynu, który umieszczał półtusze w tunelu schładzania i je stamtąd wyciągał, podczas tych czynności musiał być w tunelu, w którym temperatura powietrza wynosiła -15 do -25 ^oC. Z każdą półtuszą trzeba było wejść do tunelu. W głównym magazynie należało wyjąć półtusze z tunelu szybkiego schładzania i układać je na szynach, których było około 20, czym też zajmował się ubezpieczony. W Magazynie (...) półtusze musiały się dochłodzić i w następnym dniu były przekazywane do T.. W głównym magazynie temperatura powietrza wynosiła powyżej 0 ^oC, był tam lekki nawiew 4-5 ^oC. Ubezpieczony prowadził też dokumentację przyjęcia z uboju do głównego magazynu. Niektórzy magazynierzy pracowali również przy ważeniu. Ubezpieczony na korytarzu przy magazynie ważył półtusze, które przechodziły z głównego magazynu na wagę i przekazywane były na T.. Na korytarzu temperatura powietrza wynosiła powyżej 0 ^oC. Półtusze nie mogły być zamarznięte, lecz były schłodzone. Gdy pracownik był wyznaczony do ważenia, to tego dnia nie układał półtusz w magazynie poubojowym ani nie pracował w tunelu szybkiego chłodzenia. Wagowy po każdym ważeniu zapisywał sztukę i kilogramy, a na koniec dnia udawał się do biura kierownika, gdzie przez pół godziny wypisywał zestawienie z całego dnia. W zakładzie była też chłodnia-mroźnia, do której kierowano mięso m. in. z magazynu poubojowego lub z ubojni. Pracownicy Magazynu (...) czasami byli kierowani do pracy w chłodni.

Ubezpieczony pracował w pomieszczeniach o różnych temperaturach. Majster decydował o podziale pracy każdego dnia - nie było stałego przydziału prac. Pracownik mógł przez cały dzień pracować w tunelu schładzania, w głównym magazynie składowania albo przy ważeniu. Ubezpieczony mógł pracować w tunelu 1-2 dni w tygodniu, a czasami 5 dni w tygodniu - w zależności od polecenia. Zdarzało się, że ubezpieczony zastępował brygadzistę.

Pracownicy Magazynu (...) byli wyposażeni w czapki, rękawice i biały strój roboczy, pod którym nosili swoje ubrania.

Dowód: - zeznania świadka P. S. na rozprawie w dniu 18.09.2024 r. – protokół elektroniczny od 00:06:06 do 00:35:42,

- zeznania świadka M. W. na rozprawie w dniu 18.09.2024 r. – protokół elektroniczny od 00:35:42 do 01:08:06,

- przesłuchanie ubezpieczonego na rozprawie w dniu 18.09.2024 r. – protokół elektroniczny od 01:09:17 do 01:24:10.

W zwykłym świadectwie pracy z 3 października 2000 r. pracodawca wskazał, że od 4 lipca 1983 r. do 2 października 2000 r. M. J. był zatrudniony w Zakładach (...) w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku magazyniera w Magazynie (...). Zaznaczono, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze.

Dowód: - świadectwo pracy – k. 6 akt emerytalnych, k. 7 akt KPU, akta osobowe na k. 17 akt sądowych.

P. S. pracował w Zakładach (...) w B. od 1983 r. do 2008 r. Najpierw odbywał praktyczną naukę zawodu, a następnie zajmował stanowisko wykrawacza aż do końca zatrudnienia, pracował w tzw. T..

Dowód: - zeznania świadka P. S. na rozprawie w dniu 18.09.2024 r. – protokół elektroniczny od 00:06:06 do 00:35:42.

M. W. pracował w powyższym zakładzie pracy od 1984 r. do 2008 r., w latach 1984-1991 jako magazynier w magazynie poubojowym razem z ubezpieczonym, a następnie jako pracownik myjni pojemników. Pracował z ubezpieczonym w pierwszych latach w magazynie poubojowym.

Dowód: - zeznania świadka M. W. na rozprawie w dniu 18.09.2024 r. – protokół elektroniczny od 00:35:42 do 01:08:06.

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny ustalono na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sądowych, w tym w aktach osobowych ubezpieczonego i w aktach organu rentowego, jak też w oparciu o zeznania świadków P. S. i M. W. oraz przesłuchanie ubezpieczonego M. J. w charakterze strony.

Sąd dał w pełni wiarę dowodom z dokumentów, gdyż były one jasne, pełne, rzetelne i nie budziły one wątpliwości Sądu. W toku postępowania udało się pozyskać akta osobowe ubezpieczonego ze spornego okresu zatrudnienia. Z dokumentów pracowniczych wynikało, że ubezpieczony rozpoczął pracę na stanowisku robotnika w Magazynie (...), a następnie zajmował stanowiska wagowego i magazyniera również w Magazynie (...). W aktach osobowych znajdowała się także informacja, że ubezpieczony ważył półtusze i wołowinę do T. oraz na wysyłkę, jak również podczas nieobecności brygadzisty wykonywał jego wszystkie czynności i obowiązki. Brak jednak świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach. Również w zwykłym świadectwie pracy nie zostało potwierdzone, aby ubezpieczony świadczył pracę w takim charakterze, w odpowiedniej rubryce dotyczącej poświadczenia wykonywania pracy w szczególnych warunkach wskazano ,,nie”.

Należy wyjaśnić, że w sprawie o przyznanie emerytury pomostowej ustalenie zatrudnienia w ramach stosunku pracy, które ma przesądzać o określonym stażu ubezpieczeniowym, jest faktem mającym istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy (art. 227 k.p.c.), który w postępowaniu przed sądem może być udowadniany wszelkimi środkami dowodowymi, a więc także za pomocą zeznań świadków. Nie obowiązują wówczas ograniczenia wynikające z rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe - Dz.U. Nr 237, poz. 1412 ze zm.). Zgodnie jednak z art. 232 k.p.c. to strony są obowiązane wskazywać dowody dla stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. W sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych na wnioskodawcy spoczywa ciężar wykazania tych okoliczności, od których zależy prawo do określonego świadczenia rentowo-emerytalnego. (…) Świadectwo pracy, w tym także świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, nie jest dokumentem urzędowym w rozumieniu art. 244 § 1 i 2 k.p.c., gdyż podmiot wydający to świadectwo nie jest organem państwowym, ani organem wykonującym zadania z zakresu administracji państwowej. Tylko dokumenty wystawione przez te organy stanowią dowód tego, co zostało w nich urzędowo zaświadczone. Natomiast świadectwo pracy (świadectwo pracy w warunkach szczególnych) traktuje się w postępowaniu sądowym jako dokument prywatny w rozumieniu art. 245 k.p.c., który stanowi dowód tego, że osoba, która go podpisała, złożyła oświadczenie zawarte w dokumencie. W tej sytuacji świadectwo pracy i świadectwo pracy w szczególnych warunkach, podobnie jak i inne dowody, podlega weryfikacji co do zgodności z prawdą w kontekście całokształtu materiału dowodowego. Dla celów ustalenia pracy w warunkach szczególnych znaczenie ma nie tyle nazewnictwo zajmowanych stanowisk, lecz faktyczne ich zajmowanie (wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 sierpnia 2019 r., III AUa 505/18, Legalis).

W postępowaniu o świadczenie emerytalno-rentowe dopuszczalne jest - jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale z 27 maja 1985 r. (III UZP 5/85) - przeprowadzenie przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych dowodu z zeznań świadków na okoliczność zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze, jeżeli zainteresowany wykaże, że nie może przedstawić zaświadczenia zakładu pracy z powodu jego likwidacji lub zniszczenia dokumentów dotyczących zatrudnienia. Okres pracy w warunkach szczególnych można również ustalić w postępowaniu sądowym na podstawie akt osobowych pracownika (umowy o pracę, świadectwa pracy, angaży, innych dokumentów). Zaliczenie nie udokumentowanych, spornych okresów pracy w szczególnych warunkach do stażu pracy uprawniającego do wcześniejszej emerytury wymaga przy tym dowodów nie budzących wątpliwości, spójnych i precyzyjnych.

Sąd przyznał walor wiarygodności zeznaniom świadków, którzy pracowali razem z ubezpieczonym w spornym okresie zatrudnienia, a zatem mieli rozeznanie w zakresie wykonywanych przez niego obowiązków. Świadkowie potwierdzili, że ubezpieczony wykonywał pracę nie tylko w tunelu schładzania, gdzie panowała temperatura poniżej 0 ^oC, ale też w magazynie składowania, w którym temperatura wynosiła powyżej 0 ^oC oraz na korytarzu poza magazynem przy ważeniu półtusz, gdzie również temperatura nie była ujemna. Należy jedynie zauważyć, że świadek P. S. najpierw wskazał, że temperatura w magazynie poubojowym była powyżej 0 ^oC, a dopiero po zwróceniu mu uwagi przez ubezpieczonego sprostował, iż temperatura była poniżej 0 ^oC. Świadek M. W. twierdził jednak: ,, W głównym magazynie składowania było cieplej, było powyżej 0 ^oC. (…) W głównym magazynie był lekki nawiew 4-5 ^oC” (protokół elektroniczny rozprawy od 00:38:13 do 01:01:13). Nadto świadek opisał temperatury panujące w innych częściach zakładu, w których pracował ubezpieczony tj. w tunelu schładzania, gdzie było -15, -20, -25 ^oC oraz na korytarzu powyżej 0 ^oC. Wskazał też: ,, W tunelu szybkiego chłodzenia długo się nie było, wpuszczało się półtusze i wychodziło na korytarz, gdzie było cieplej. Po drugiej stronie tunelu było chłodniej, gdzie wyciągało się półtusze do magazynu głównego do dalszego schładzania.” (protokół elektroniczny rozprawy od 01:01:13 do 01:07:10). Ponadto ubezpieczony jako wagowy wypisał dokumenty przyjęcia i wydania towaru, co odbywało się w biurze kierownika, gdzie rzecz jasna nie panowała temperatura poniżej 0 ^oC. Świadek i ubezpieczony byli zgodni co do organizacji pracy w zakładzie – o przydziale pracy danego dnia decydował majster, który wyznaczał pracowników do poszczególnych prac, gdyż nie obowiązywał stały przydział obowiązków. Wobec tego ubezpieczony pracował w Magazynie (...), w tunelu schładzania i na korytarzu przed magazynem, przy czym tylko w tunelu schładzania temperatura powietrza była poniżej 0 ^oC. Ubezpieczony wyjaśnił: ,, Nie było specjalizacji pracowników w magazynie poubojowym, to, co wykonywałem, zależało od polecenia kierownika. Polecenie rodzaju pracy dotyczyło całego dnia. Powyżej 80% mojego czasu pracy to była praca w temperaturze minusowej” (protokół elektroniczny od 01:10:00 do 01:22:52). Zeznania ubezpieczonego w większości były zgodne z relacją świadków.

Kwestia sporna w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy M. J. spełnił przesłanki warunkujące przyznanie prawa do emerytury pomostowej. W zaskarżonej decyzji organ rentowy podkreślał, że ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego 15 lat, a po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał prac w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 164 - dalej jako „ustawa pomostowa”), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2.  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3.  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4.  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5.  przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

6.  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową, w świetle wykładni językowej art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, jest zatem m.in. legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze
w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub w rozumieniu dotychczasowych przepisów oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 31 grudnia 2008 r., jednak w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

Prawo do emerytury pomostowej, zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, przysługuje również osobie, która:

1.  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2.  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i art. 5-12;

3.  w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Wobec powyższego należy wskazać, że w przypadku, kiedy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową nie legitymuje się pracą w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze po dniu 31 grudnia 2008 r. w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy oraz legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy ,,szczególnej” według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do emerytury pomostowej jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów jako prace w warunkach szczególnych (art. 3 ust. 1 ustawy pomostowej) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy pomostowej). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., II UK 164/11). Warunek legitymowania się przez ubezpieczonych, którzy po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywali pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, wyłącznie okresem takiej właśnie pracy (to jest pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy), przypadającym przed dniem 1 stycznia 2009 r. został jasno wyrażony i wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie przyczyną odmowy przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej było uznanie przez ZUS, że przed dniem 1 stycznia 1999 r. ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów ustawy emerytalnej, jak też po 1 stycznia 2009 r. nie wykonywał pracy, którą można zakwalifikować jako pracę w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Zdaniem ubezpieczonego wykonywał on jednak pracę w Magazynie (...), w którym temperatura powietrza była poniżej 0 ^oC, która to praca została wymieniona w załączniku nr 1 poz. 35 ustawy o emeryturach pomostowych.

W myśl art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych prace w szczególnych warunkach to prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Za pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 1. (art. 3 ust. 4).

Za pracowników wykonujących prace o szczególnym charakterze uważa się pracowników wykonujących po dniu wejścia w życie ustawy, w pełnym wymiarze czasu pracy, prace, o których mowa w ust. 3. (art. 3 ust. 5).

Z powyższych unormowań wynika, że przy nabywaniu prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 4 cytowanej ustawy uwzględnieniu podlegają przypadające przed dniem 1 stycznia 2009 r. okresy pracy w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej, jednakże dotyczy to wyłącznie sytuacji spełnienia przez ubezpieczonego wszystkich pozostałych przesłanek określonych w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych. Osobom wykonującym przed dniem wejścia w życie tej ustawy prace w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych lub art. 32 i art. 33 ustawy emerytalnej), uwzględnia się do dnia 1 stycznia 2009 r. okresy zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. Nr 8, poz. 43), pod warunkiem, że wykonywały po dniu 31 grudnia 2008 r. pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Warunek wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze stale i w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym na danym stanowisku pracy jest spełniony tylko wówczas, gdy pracownik w ramach obowiązującego go pełnego wymiaru czasu pracy (przez 8 godzin) na określonym stanowisku stale tj. ciągle wykonuje prace w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze (tak por. wyrok SA we Wrocławiu z dnia 3 kwietnia 2012 r., III AUa 181/12, LEX nr 1163532; wyrok SA we Wrocławiu z dnia 24 stycznia 2012 r., III AUa 1499/11, LEX nr 1135413).

Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego należało stwierdzić, że ubezpieczony nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze. Oznacza to, że nie spełnił przesłanek z art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, jak też jego praca na dzień wejścia w życie ustawy o emeryturach pomostowych nie była pracą w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, co wykluczało spełnienie przesłanek warunkujących prawo do emerytury pomostowej określonych w art. 49 ustawy.

W załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych pod poz. 35 wymienione zostały prace w pomieszczeniach o narzuconej technologią temperaturze powietrza poniżej 0 ^○C. Ubezpieczony co prawda świadczył pracę w tunelu schładzania, w którym panowała temperatura powietrza poniżej 0 ^○C, to jednak nie odbywało się to stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, gdyż wykonywał także czynności w Magazynie (...) oraz na korytarzu poza tym magazynem (przy ważeniu półtusz), w których to miejscach temperatura powietrza przekraczała 0 ^○C. Ubezpieczony przede wszystkim wykonywał pracę jako magazynier i wagowy – w Magazynie (...) i na korytarzu (miejsce ważenia półtusz) temperatura powietrza była powyżej 0 ^○C. Z tymi stanowiskami wiązała się także konieczność wypełniania dokumentów przyjęcia i wydania towaru, co miało miejsce w pomieszczeniu biurowym, w którym temperatura powietrza była zdecydowanie powyżej 0 ^○C (zajmowało to do 30 minut). Ubezpieczonemu praca była przydzielana przez majstra, który wyznaczał pracę każdego dnia – pracownicy nie mieli stałego przydziału prac. Mogli więc pracować jednego dnia w Magazynie (...) przy wyciąganiu i układaniu półtusz, kolejnego dnia przy ważeniu półtusz na korytarzu, a następnego dnia w tunelu schładzania. Jak wskazał sam ubezpieczony, pracę w pomieszczeniach o temperaturze powietrza poniżej 0 ^oC mógł wykonywać przez 80% czasu pracy. Wobec tego brak było podstaw do uznania, że M. J. w toku spornego zatrudnienia wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę wymienioną w załączniku nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych pod poz. 35.

W wyroku z dnia 14 kwietnia 2021 r. (II USKP 34/21, LEX nr 3245187) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że ustawa o emeryturach pomostowych nie jest prostym zastąpieniem wcześniejszych emerytur za pracę w szczególnych warunkach. Praca, która poprzednio uprawniała do wcześniejszej emerytury nie wystarcza do emerytury pomostowej, chyba że już przed 2009 r. ubezpieczony miał 15 lat pracy szczególnej, czyli takiej jak obecnie kwalifikowana praca w szczególnych warunkach (art. 49 w zw. z art. 3 ust. 1 ustawy). Zmiana polega na wydzieleniu prac, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia (art. 3 ust. 1 ustawy). W poprzednich szczególnych warunkach zatrudnienia nie badało się wpływu szkodliwości na organizm, bowiem decydowało samo zajmowanie określonego stanowiska. Wystarczało zatem już tylko kryterium formalne (ujęcie określonego zatrudnienie w wykazie prac w szczególnych warunkach). Miarą obecnej oceny w kwalifikacji prawnej zatrudnienia w szczególnych warunkach jest negatywne oddziaływanie pracy na zatrudnionego, a zatem praca oceniana nie z krótkiej, lecz z dłuższej perspektywy, a więc zasadniczo nie po kilku czy kilkunastu dniach.

Dla porządku należy dodać, że praca ubezpieczonego w spornym okresie nie odpowiadała również poz. 7 Działu X Wykazu A załącznika do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego dla pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. Nr 8 z 1983 r. poz. 43 z późn. zm.), wymieniającej: prace w chłodniach składowych i przyzakładowych o temperaturze wewnętrznej poniżej 0°C. Prace te w myśl cytowanego rozporządzenia również powinny być wykonywane stale i w pełnym wymiarze czasu pracy, czego nie sposób stwierdzić na podstawie zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego.

Wobec tego w niniejszej sprawie ubezpieczony nie spełniał warunków pracy w szczególnych warunkach kwalifikowanej zarówno na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów, jak i w oparciu o ustawę o emeryturach pomostowych.

Ubezpieczony nie otrzymał od pracodawcy świadectwa wykonywania pracy w szczególnych warunkach, a w zwykłym świadectwie pracy w miejscu do tego przeznaczonym nie wskazano na wykonywanie pracy w szczególnych warunkach – pracodawca wprost to zanegował wpisując w odpowiedniej rubryce ,,nie”. Trzeba podkreślić, że za ubezpieczonego nie były także odprowadzane składki na Fundusz Emerytur Pomostowych. Ubezpieczony w toku postępowania nie wykazał, aby wykonywał stale i w pełnym wymiarze czasu pracę w szczególnych warunkach zarówno przed 1 stycznia 2009 r., jak też po 1 stycznia 2009 r.

Wobec powyższego ubezpieczony nie spełnił przesłanek do przyznania mu prawa do emerytury pomostowej, a więc w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. jego odwołanie podlegało oddaleniu jako bezzasadne.

Sędzia Danuta Domańska

ZARZĄDZENIE

1.  (...)

2.  (...)

3.  (...)

(...)