Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 08 stycznia 2025 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia Danuta Domańska

Protokolant: st. sekr. sąd. Emilia Witkowska - Marciniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 08 stycznia 2025 roku w Toruniu

sprawy W. S.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek odwołania W. S.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 04 czerwca 2024 roku znak: (...)

oddala odwołanie

Sędzia Danuta Domańska

Sygn. akt IV U 660/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 04 czerwca 2024 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu W. S. prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał m. in., że odmawia przyznania emerytury, ponieważ:

-ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat,

- po dniu 31.12.2008r. ubezpieczony nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Jednocześnie organ rentowy podał, iż do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach został zaliczony okres pracy od 1.07.2001r. do 31.12.2008r., po odliczeniu okresów zwolnień lekarskich, tj. 7 lat, 5 miesięcy i 8 dni.

Do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach nie zostały zaliczone okresy pracy:

- od 26.08.1981r. do 26.10.1983r., od 19.11.1985r. do 31.05.1987r., ponieważ pracodawca w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 30.06.2001r. nie wymienił charakteru pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r. oraz nie podał stanowiska pracy zgodnej z wykazem, działem, pozycją i punktem zarządzenia resortowego ministra, pod który podlega zakład pracy;

- od 1.06.1987r. do 30.06.2001r., ponieważ pracodawca w świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach z 30.06.2001r. nie wymienił charakteru pracy ściśle według wykazu, działu i pozycji Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1998r.

Od 01.01.2009r. ubezpieczony nie został zgłoszony w ZUS jako pracownik zatrudniony w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze. ZUS przyjął za udowodnione okresy: nieskładkowe w wymiarze 2 miesięcy i 2 dni, składkowe - 37 lat, 2 miesięcy i 4 dni, staż sumaryczny - 37 lat, 4 miesiące i 6 dni. Staż w szczególnych warunkach - 7 lat, 5 miesięcy i 8 dni.

W odwołaniu od powyższej decyzji ubezpieczony W. S. domagał się przyznania prawa do emerytury pomostowej, ponieważ pracował w warunkach szczególnych. Wskazał, iż jego obowiązkiem było utrzymanie maszyn w ruchu, a do jego zadań należała regulacja i naprawa usterek bieżących oraz konserwacja maszyn w ruchu. Ubezpieczony nie wykonywał zwykłych prac ślusarskich w warsztacie, podzespoły przygotowywali inni pracownicy, którzy wykonywali czynności na maszynach ,, stojących”.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując argumentację przedstawioną w zaskarżonej decyzji.

Na rozprawie w dniu 30 października 2024r. pełnomocnik ubezpieczonego wniosła o przyznanie mu prawa do emerytury pomostowej od dnia 1 maja 2024 roku.

W piśmie procesowym z dnia 08 listopada 2024r. pełnomocnik ubezpieczonego wskazała, iż prace ubezpieczonego po dniu 31.12.2008r. można zaliczyć do punktów: 4, 5,28 załącznika nr 1 do ustawy z dnia 19.12.2008r. o emeryturach pomostowych.

/ vide: - pismo - k. 59 akt/.

Sąd ustalił, co następuje:

W. S. urodził się (...), z zawodu jest mechanikiem - kierowcą. Obecnie pracuje w swoim gospodarstwie rolnym wielkości 7 ha.

Dowód: - przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony na rozprawie w dniu 08 stycznia 2025r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:22:09 do 00:34:34 - okoliczności bezsporne.

W dniu 20 maja 2024 r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę pomostową.

Zaskarżoną decyzją dnia 04 czerwca 2024 r. znak: (...)Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu decyzji ZUS wskazał m. in., że odmawia przyznania emerytury, ponieważ:

-ubezpieczony nie udowodnił okresu pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszącego co najmniej 15 lat,

- po dniu 31.12.2008r. ubezpieczony nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku, organ rentowy przyjął za udowodnione 37 lat, 4 miesiące i 6 dni okresów składkowych i nieskładkowych w tym
7 lat, 5 miesięcy i 8 dni okresów pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze.

Dowód: - wniosek emerytalny – k. 1 akt emerytalnych,

- decyzja ZUS – k. 21 akt emerytalnych.

W. S. był zatrudniony;

1)  od dnia 26.08.1981r. do dnia 09.04.2000r. w (...) S.A. w T.,

2)  od dnia 10.04.200r. do dnia 30.06.2001r. w (...) Spółce z o.o. w T. ( art. 23 ¹ § 1 k.p.).

W okresie od dnia 26.08.1981r. do dnia 31.05.1987r. pracował na stanowisku operatora maszyn włókienniczych, a od dnia 01.06.1987r. do dnia 30.06.2001r. na stanowisku ślusarza w pełnym wymiarze czasu pracy. Rozpoczął pracę jako stażysta na Oddziale Przędzenia (...), a od 1 grudnia 1981r. powierzono mu obowiązki operatora maszyn włókienniczych. Na tym stanowisku pracował do momentu powołania do służby wojskowej, tj. do dnia 27.10.1983r. Ubezpieczony odbywał zasadniczą służbę wojskową do dnia 19.10.1985r., został przyjęty do pracy 16.11.1985r. jako operator maszyn włókienniczych na (...) - Teksturowanie, pracował na tym stanowisku do 31.12.1986r., następnie stanowisko ubezpieczonego określono jako operator urządzeń - mechanik obróbki włókna - do dnia 31.05.1987r. W okresie od dnia 01.06.1987r. do dnia 30.06.2001r. powierzono ubezpieczonemu stanowisko ślusarza.

Dowód: - świadectwo pracy ubezpieczonego z (...) Sp. z o.o. z dnia 30.06.2001r. - k. 3 część 3 akt osobowych ubezpieczonego z (...) - k. 30 akt,

- świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 30.06.2001r. wystawione przez (...) Sp. z o.o. w T. - k. 4 część 3 akt osobowych ubezpieczonego z (...) - k. 30 akt,

- karta obiegowa zmian w stosunku pracy, dane osobowe powszechnego obowiązku obrony, karta obiegowa przyjęcia do pracy, karta zmian personalnych, angaże - w aktach osobowych ubezpieczonego z (...) Sp. z o.o. - k. 30 akt,

- zeznania świadka R. S. na rozprawie w dniu 30.10.2024r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:14:16 do 00:29:13.

Następnie W. S. był zatrudniony w (...) Spółce z o. o. w T. w okresie od 01.07.2001r. do 31.01.2019r., przy czym:

- od 01.07. 2001r. do 30.04.2003r. w (...) Spółce z o.o. w T. ( zmiana pracodawcy art. 23 ¹ § 1 k.p.);

- od 01.05.2003r. do 28.01.2005r. w (...) S.A. w T. ( zmiana pracodawcy art. 23 ¹ § 1 k.p.);

- od 29.01.2005r. do 01.03.2009r. w (...) S.A. Oddział (...)w T. ( zmiana pracodawcy art. 23 ¹ § 1 k.p.);

- od 02.03.2009r. do 30.11.2018r. w (...) Spółce z o.o. w T.;

- od 01.12.2018r. do 31.01.2019r. w (...) Spółce z o.o. w likwidacji w T..

W okresie powyższego zatrudnienia ubezpieczony wykonywał w pełnym wymiarze czasu pracy pracę na stanowiskach:

- od 01.07.2001r. do 16.06.2004r. - ślusarz - mechanik.

- od 17.06.2004r. do 31.01.2019r. - mechanik zmianowy.

Dowód: - świadectwo pracy ubezpieczonego z (...) Sp. z o.o. w likwidacji w T. z dnia 31.01.2019r., świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach z dnia 31.01.2019r., umowy o pracę - w aktach osobowych z (...) Sp. z o.o. w likwidacji - k. 48 akt.

W. S. pracował od 1 czerwca 1987r. na trzy zmiany po 8 godzin dziennie, przy utrzymaniu ruchu na wydziałach: rozciągu, a następnie przędzenia, naprawiał maszyny włókiennicze na halach produkcyjnych, usuwał drobne usterki, wymieniał części, regulował maszyny, nie pracował w warsztacie, pobierał części do maszyn z warsztatu, musiał utrzymać maszyny w ruchu. Jeśli dana część nie mogła być naprawiona na hali, to ubezpieczony przekazywał ją do warsztatu, gdzie pracowali ślusarze - mechanicy pierwszo -zmianowi. Miejscem pracy ubezpieczonego były hale produkcyjne na (...). Na tych halach pracowali operatorzy maszyn włókienniczych przy produkcji włókna chemicznego. Na wydziale przędzenia produkowano przędzę z granulatu, a potem ją rozciągano na wydziale rozciągu. Na każdym z tych wydziałów stały 23 maszyny.

Raz w roku był przez 2 tygodnie przestój, w czasie którego ubezpieczony naprawiał maszyny i dokonywał ich konserwacji.

W. S. nie był mistrzem ani brygadzistą, nie pełnił funkcji kierowniczych ani decyzyjnych, wykonywał polecenia brygadzisty zmianowego. Nie sterował procesami technologicznymi ani technicznymi. Był płacony dodatek pieniężny za szkodliwą pracę.

Dowód: - zeznania świadka R. S. na rozprawie w dniu 30.10.2024r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:14:16 do 00:29:13,

- zeznania świadka J. C. na rozprawie w dniu 30.10.2024r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:33:43 do 00:49:46,

- przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony na rozprawie w dniu 08 stycznia 2025r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:22:09 do 00:34:34.

Po 31.12.2008r. ubezpieczony pracował jako mechanik dyżurny przy utrzymaniu ruchu na wydziałach: przędzenia, rozciągu, laboratorium, KDK ( maszyny dziewiarskie). Wszystkie te komórki pracowały na trzy zmiany. Ubezpieczony naprawiał maszyny dziewiarskie, w laboratorium naprawiał barwiarki, snowadła. Na każdej zmianie był jeden mechanik zmianowy.

Na wydziale przędzenia i rozciągu nie było okien, panowały wysoka temperatura i hałas. Ubezpieczony po dniu 31.12.2008r. nie pracował w warsztacie.

Dowód: - zeznania świadka A. W. na rozprawie w dniu 08 stycznia 2025r. - protokół elektroniczny rozprawy - od 00:04:01 do 00:21:07,

- przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony na rozprawie w dniu 08 stycznia 2025r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:22:09 do 00:34:34.

W. S. nie ma uprawnień spawalniczych i nie spawał, nie pracował przy zalewaniu form odlewniczych, nie wykańczał odlewów, takich czynności nie było w (...)i w kolejnych spółkach.

Dowód:- zeznania świadka A. W. na rozprawie w dniu 08 stycznia 2025r. - protokół elektroniczny rozprawy - od 00:04:01 do 00:21:07,

- przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony na rozprawie w dniu 08 stycznia 2025r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:22:09 do 00:34:34.

Przez cały okres zatrudnienia ubezpieczonego charakter jego pracy nie zmieniał się, zmieniały się nazwy pracodawcy i nazwy stanowiska pracy ubezpieczonego, lecz charakter jego pracy pozostał ten sam. Po dniu 31.12.2008r. warunki zatrudnienia ubezpieczonego pogorszyły się, ponieważ zwiększyła się ilość maszyn do naprawy, a przez to ilość obowiązków ubezpieczonego.

Dowód: - zeznania świadka R. S. na rozprawie w dniu 30.10.2024r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:14:16 do 00:29:13,

- zeznania świadka J. C. na rozprawie w dniu 30.10.2024r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:33:43 do 00:49:46,

- zeznania świadka A. W. na rozprawie w dniu 08 stycznia 2025r. - protokół elektroniczny rozprawy - od 00:04:01 do 00:21:07,

- przesłuchanie ubezpieczonego w charakterze strony na rozprawie w dniu 08 stycznia 2025r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:22:09 do 00:34:34.

Razem z ubezpieczonym pracowali: R. S., J. C., A. W..

R. S. pracował razem z ubezpieczonym w latach 1990- 2001r. w (...) S.A. i (...) spółce z o.o. jako ślusarz - mechanik. J. C. był zatrudniony w latach 2006 - 2007 jako ślusarz mechanik przy utrzymaniu ruchu na (...) - rozciągu i przędzenia. A. W. była zatrudniona w (...) S.A. i w spółkach powstałych na bazie (...)od 1982r. do 2019r. jako operator maszyn włókien chemicznych, następnie brygadzistka, a w spółce (...) jako zastępca majstra na wydziale rozciągania i skrętu (...).

Dowód: - zeznania świadka R. S. na rozprawie w dniu 30.10.2024r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:14:16 do 00:29:13,

- zeznania świadka J. C. na rozprawie w dniu 30.10.2024r. - protokół elektroniczny rozprawy od 00:33:43 do 00:49:46,

- zeznania świadka A. W. na rozprawie w dniu 08 stycznia 2025r. - protokół elektroniczny rozprawy - od 00:04:01 do 00:21:07.

(...) Spółka z o.o. w dniu 30.06.2001r. wystawiła ubezpieczonemu świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, w którym wskazała, iż ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał pracę w warunkach szczególnych na stanowiskach: - operatora maszyn włókienniczych w okresie od 26.08.1981r. do 31.05.1987r. - wykaz A, dział IV poz. 22 pkt. 8 oraz ślusarza od dnia 01.06.1987r. do 30.06.2001r. - wykaz A, dział XIV poz. 25 pkt. 1 wykazu stanowiącego załącznik nr. 1 do zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr. 7 z dnia 07.07.1987r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego.

Dowód: - świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 30.06.2001r. - k. 14 akt emerytalnych.

(...) Spółka z o.o. w likwidacji wystawiła ubezpieczonemu w dniu 31.01.2019r. świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach, w którym potwierdziła, iż ubezpieczony w okresie zatrudnienia od dnia 01.07.2001r. do dnia 31.12.2008r. wykonywał pracę stale i w pełnym wymiarze czasu pracy w szczególnych warunkach polegającą na bieżącej konserwacji agregatów i urządzeń oraz pracach budowlano - montażowych i budowlano - remontowych na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie na stanowiskach:

- ślusarz - mechanik od 01.07.2001r. do 16.06.2004r.

- mechanik zmianowy od 17.06.2004r. do 31.12.2008r. - wykaz A dział XIV poz. 25 pkt. 01 zarządzenia Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego nr. 7 z dnia 07.07.1987r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego, wydanego na podstawie § 1 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 07.02.1983r.

Dowód: świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach z dnia 31.01.2019r. - k. 17 akt emerytalnych.

Do pracy w szczególnych warunkach organ rentowy zaliczył ubezpieczonemu okres od 01.07.2001r. do31.12.2008r. po odliczeniu zwolnień lekarskich ( 7 lat, 5 miesięcy i 8 dni).

Dowód: - zaskarżona decyzja ZUS - k.21 akt emerytalnych.

Sąd zważył, co następuje:

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o okoliczności bezsporne, dowody z dokumentów znajdujących się w aktach sądowych, aktach organu rentowego oraz aktach osobowych ubezpieczonego, a także w oparciu o dowód z zeznań świadków: R. S., J. C., A. W.., a także dowodu z przesłuchania W. S. w charakterze strony.

Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów, gdyż były jasne, pełne, rzetelne, a nadto żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności i mocy dowodowej, a także nie budziły one wątpliwości Sądu . Organ rentowy powoływał się jedynie na nieprawidłowości dotyczące przedstawionych przez ubezpieczonego świadectw wykonywania pracy w warunkach szczególnych. Okoliczność ta miała jednak charakter drugorzędny. W niniejszym postępowaniu Sąd samodzielnie dokonywał ustaleń w zakresie, czy prace rzeczywiście wykonywane przez ubezpieczonego można było kwalifikować jako prace
w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów
z 7 lutego 1983 roku w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm., zwanego dalej również „rozporządzeniem”), oraz ustaleń, czy po dniu 31.12.2008r. ubezpieczony wykonywał prace w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Za wiarygodne uznano także zeznania świadków: R. S., J. C., A. W.. Świadkowie ci pracowali razem z ubezpieczonym w (...) S.A. w T. oraz w spółkach powstałych na bazie (...) S.A w T., zatem mieli niekwestionowane rozeznanie w kwestii stanowiska zajmowanego przez ubezpieczonego i charakteru wykonywanych przez niego obowiązków. Świadkowie potwierdzili, że w toku zatrudnienia, pomimo zmiany nazwy stanowiska ubezpieczonego, ubezpieczony wykonywał tę samą pracę. Zajmował się utrzymaniem maszyn w ruchu na wydziałach produkcyjnych w (...)i spółkach, będących w ruchu, w których wykonywane były prace wskazane w wykazie, tj. w Wykazie A. dziale IV ,, w chemii” poz. 22 ,, produkcja włókien chemicznych, półproduktów do wyrobu włókien chemicznych oraz innych produktów wytwarzanych na tej samej bazie co włókna chemiczne, produkcja i przetwórstwo włókien szklanych, produkcja folii podłożowej i taśmy magnetycznej”. Świadkowie potwierdzili, iż ubezpieczony nie wykonywał prac wskazanych w punktach: 4, 5 i 28 załącznika nr 1 do ustawy o emeryturach pomostowych. Nie potwierdził tego sam ubezpieczony. W związku z tym zbędne było przeprowadzanie innych dowodów na tę okoliczność, zwłaszcza że pełnomocnik ubezpieczonego na ostatniej rozprawie oświadczył, iż nie zgłasza dalszych wniosków dowodowych.

Sąd przyznał również walor wiarygodności przesłuchaniu ubezpieczonego, ponieważ jego zeznania były stanowcze, logiczne i spójne, jak również korespondowały z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności z zeznaniami świadków.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 164 z późn. zm. - dalej jako „ustawa pomostowa”), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2.  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3.  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4.  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9 i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5.  - uchylony;

6.  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Prawo do emerytury pomostowej, zgodnie z art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, przysługuje również osobie, która:

1.  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2.  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-4 lub i art. 5-12;

3.  w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa
w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową, w świetle wykładni językowej art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, jest zatem m.in. legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze
w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub w rozumieniu dotychczasowych przepisów oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 31 grudnia 2008 r., jednak w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

Natomiast w przypadku kiedy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową nie legitymuje się pracą w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze po dniu
31 grudnia 2008 r. w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do emerytury pomostowej jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów jako prace
w warunkach szczególnych (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy).

Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub
w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., sygn. akt II UK 164/11). Warunek legitymowania się przez ubezpieczonych, którzy po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywali pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, wyłącznie okresem takiej właśnie pracy (to jest pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy), przypadającym przed dniem 1 stycznia 2009 r. został jasno wyrażony i wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

W przedmiotowej sprawie ubezpieczony spełnił warunki określone
w art. 4 pkt 1-4 ustawy o emeryturach pomostowych, albowiem urodził się on po dniu
31 grudnia 1948 r., ukończył 60 lat i ma okres składkowy i nieskładkowy przekraczający 25 lat.

Przyczyną odmowy przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej było:

- nie wykazanie przez ubezpieczonego 15 lat pracy w szczególnych warunkach,

- uznanie przez ZUS, że ubezpiecozny po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy
w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a praca wykonywana do 31 grudnia 2008 r. nie kwalifikuje się do pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze
w rozumieniu art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Wszystkie przesłanki wskazane w art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych muszą być spełnione łącznie.

W toku niniejszego postępowania ubezpieczony wykazał, ze posiada 15 lat pracy w szczególnych warunkach. Sąd uznał, że ubezpieczony pracował w szczególnych warunkach (poza okresem uznanym przez ZUS) w okresie:

1)  - od 26.08.1981r. do 31.05.1987r. - łącznie ze służbą wojskową ( 5 lat, 9 miesięcy i 6 dni) jako operator maszyn włókien chemicznych - wykaz A, dział IV ,, w chemii” poz. 22 ,,produkcja włókien chemicznych, półproduktów do wyrobu włókien chemicznych oraz innych produktów wytwarzanych na tej samej bazie co włókna chemiczne, produkcja i przetwórstwo włókien szklanych, produkcja folii podłożowej i taśmy magnetycznej” Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. 83.8.43).

Stanowisko ubezpieczonego zostało wskazane w wykazie A Dział IV poz. 22 pkt. 8 ,,operator urządzeń mechanicznej obróbki włókien” Zarządzenia nr. 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987r. w sprawie praz wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego ( Dz. Urz. Nr 4 z 1987r.)

2)  - od dnia 01.06.1987r. do 30.06.2001r. ( 14 lat i 1 miesiąc) jako mechanik utrzymania ruchu - wykaz A. dział XIV poz. 25,, bieżąca konserwacja agregatów i urządzeń oraz prace budowlano - montażowe i budowlano - remontowe na oddziałach będących w ruchu, w których jako podstawowe wykonywane są prace wymienione w wykazie” Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze ( Dz. U. 83.8.43).

Stanowisko ubezpieczonego zostało wskazane w wykazie A Dział XIV poz. 25 pkt. 1 ,,stanowiska pracy, na których prace wykonywane są stale i bezpośrednio przy stanowiskach wymienionych w wykazie” Zarządzenia nr. 7 Ministra Przemysłu Chemicznego i Lekkiego z dnia 7 lipca 1987r. w sprawie praz wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu przemysłu chemicznego i lekkiego ( Dz. Urz. Nr 4 z 1987r.)

Łącznie poza okresem uznanym przez ZUS jest to 19 lat, 10 miesięcy i 6 dni pracy w szczególnych warunkach do 31.12.2008r.

Ubezpieczony nie spełnił natomiast kolejnego warunku do nabycia prawa do emerytury pomostowej w postaci wykonywania po dniu 31.12.2008r. prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze , w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r. o emeryturach pomostowych.

Prace w szczególnych warunkach - zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust. 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei prace o szczególnym charakterze - zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Pełnomocnik ubezpieczonego wskazał, że prace ubezpieczonego po dniu 31.12.2008r. można zaliczyć do punktów: 4,5, 28 załącznika nr. 1 do ustawy o emeryturach pomostowych.

Załącznik Nr. 1 ,, wykaz prac w szczególnych warunkach” we wskazanych punktach stanowi:

- punkt 4 - ,, prace bezpośrednio przy zalewaniu form odlewniczych, transportowaniu naczyń odlewniczych z płynnym rozgrzanym materiałem ( żeliwo, staliwo, metale nieżelazne i ich stopy)”;

- punkt 5 - ,,prace bezpośrednio przy ręcznej obróbce wykańczającej odlewy; usuwanie elementów układu wlewowego, ścinanie, szlifowanie powierzchni odlewów oraz ich malowanie na gorąco”;

- punkt 28 - ,, prace bezpośrednio przy spawaniu łukowym lub cięciu termicznym w pomieszczeniach o bardzo małej kubaturze, z utrudnioną wentylacją ( podwójne dna statków, zbiorniki, rury itp.)”.

Z materiału dowodowego wynika, że W. S. nie wykonywał powyższych prac, co sam przyznał i potwierdzili to świadkowie. Ubezpieczony nie miał uprawnień do spawania i nie spawał, a prac wymienionych w punktach 4 i 5 u pracodawcy ubezpieczonego nie wykonywano.

Pracę ubezpieczonego wykonywaną po dniu 31 grudnia 2008r. nie można zakwalifikować też pod żaden inny punkt wymieniony w załączniku nr 1 i nr 2 do ustawy o emeryturach pomostowych. W. S. nie sterował procesami technologicznymi ani technicznymi. Bezpośrednie sterowanie procesami technicznymi wymaga, aby wykonujący je pracownik obsługiwał urządzenia, maszyny lub instalacje i stale kontrolował ich parametry, reagując na wszelkie odchylenia i podejmował działania korygujące, co w założeniu ma doprowadzić do niedopuszczenia do wystąpienia poważnej awarii ze skutkami dla bezpieczeństwa publicznego (analogicznie wyrok Sądu Najwyższego - Izba Pracy
i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 9 maja 2019 r. III UK 115/18). Samo naprawianie maszyn oraz upewnianie się, że prawidłowo działają po montażu lub wykonywanie ich bieżących napraw nie spełniają powyższego wymogu.

Oznacza to generalnie, że ubezpieczony po dniu 31 grudnia 2008r. nie wykonywał pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych. Tym samym ubezpieczony nie spełnił warunku do uzyskania prawa do emerytury pomostowej wskazanego w art. 4 pkt. 6 ustawy o emeryturach pomostowych.

Ubezpieczony nie nabył też prawa do emerytury pomostowej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach pomostowych, gdyż jego praca wykonywana do dnia 31 grudnia 2008r. nie jest pracą w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy ( nie jest wymieniona w żadnym punkcie załącznika nr 1 i 2 do ustawy pomostowej) - art. 49 pkt. 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Przypomnieć należy, że przepisy regulujące system zabezpieczenia społecznego ze względu na swoją istotę i konstrukcję podlegają wykładni ścisłej. Nie powinno się więc stosować do nich wykładni celowościowej, funkcjonalnej lub aksjologicznej w opozycji do wykładni językowej, jeżeli ta ostatnia prowadzi do jednoznacznych rezultatów interpretacyjnych. Ustawa o emeryturach pomostowych zastąpiła przepisy ustawy
o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych określające zasady przyznawania emerytur w niższym wieku pracownikom zatrudnionym w szczególnych warunkach pracy lub w szczególnym charakterze - nowymi regulacjami, określającymi zasady nabywania wcześniejszych emerytur z tytułu tego rodzaju pracy. Ustawa ma charakter przejściowy ograniczając prawo do uzyskania emerytury pomostowej do osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r., które pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze
(w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach
z FUS) rozpoczęły przed 1 stycznia 1999 r. (zob. art. 4 pkt 5 ustawy). Wykaz prac określonych w art. 3 ust. 1 i 2 ustawy o emeryturach pomostowych jest zamknięty i nie podlega uzupełnieniu, co oznacza, że cech pracy o szczególnym charakterze lub
w szczególnych warunkach nie mogą posiadać inne prace, choćby sposób ich wykonywania
i ich jakość mogła obniżyć się z wiekiem.

Wskazać należy, że ustawodawca w istocie znacznie zawęził w ustawie o emeryturach pomostowych prace, które uznaje za wykonywane w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, w porównaniu z pracami zawartymi w wykazach, załącznikach do rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Nie wszystkie prace zawarte w rozporządzaniu znalazły się
w załącznikach do ustawy o emeryturach pomostowych.

Reasumując, odwołanie ubezpieczonego podlegało oddaleniu jako bezzasadne, w oparciu o przepis art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c.

Sędzia Danuta Domańska