Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2024 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie: Przewodnicząca: Sędzia Danuta Domańska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 30 grudnia 2024 roku w Toruniu

sprawy A. G.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o ustalenie kapitału początkowego i o wysokość świadczenia

na skutek odwołania A. G.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.:

z dnia 03 czerwca 2024 roku znak: (...)

z dnia 04 czerwca 2024 roku znak: (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 03 czerwca 2024 roku znak: (...) w ten sposób, że zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do ponownego ustalenia kapitału początkowego ubezpieczonego A. G. na dzień 01 stycznia 1999 roku

przy przyjęciu wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego liczonego z lat 1982 - 1991 w wysokości 53,07%;

II.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 04 czerwca 2024 roku znak:(...)w ten sposób, że zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do przeliczenia emerytury ubezpieczonego A. G. od dnia 02 marca 2024 roku z uwzględnieniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego liczonego z lat 1982 - 1991 w wysokości 53,07%;

III.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sędzia Danuta Domańska

IV U 657/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 03 czerwca 2024 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. ustalił ubezpieczonemu A. G. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 60 971,57 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1982r. do 31.12.1991r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 42,04%, podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 513,26 zł. Przyjęto okresy składkowe w wymiarze 17 lat, 4 miesięcy i 21 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 7 miesięcy i 1 dnia.

Następnie decyzją z dnia 04 czerwca 2024r. znak: (...) organ rentowy przyznał ubezpieczonemu A. G. emeryturę od dnia 02.03.2024r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego w kwocie zaliczkowej 1960,74 zł. Podstawę prawną stanowił art. 26c ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2023r. poz. 1251 ze zm.). Na wysokość świadczenia złożyły się składniki:

- zwaloryzowana kwota środków zgromadzonych na indywidualnym koncie - 9284,79 zł.

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego - 400342,93 zł.

- zwaloryzowana kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie - 2128,41 zł.

- średnie dalsze trwanie życia - 210,00 m -cy.

Przy ustalaniu wysokości emerytury uwzględniono zwiększenie rolne z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za okres 20 lat, 8 miesięcy i 1 dnia w kwocie 331,31 zł.

Po uwzględnieniu wszystkich składników emeryturę wyliczono na kwotę 2292, 05 zł. brutto. Świadczenie miało charakter zaliczkowy ze względu na kontynuowanie postępowania wyjaśniającego z Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

A. G. złożył odwołania od powyższych dwóch decyzji ZUS, podnosząc, że do kapitału początkowego nie uznano wynagrodzeń z list płac za lata 1984 i 1986, co obniżyło wysokość jego świadczenia. Ubezpieczony wskazał też na niski procent dodatku za pracę udokumentowaną w KRUS oraz wniósł o uznanie przedłożonych list płac. Dołączył kserokopię umowy o pracę i świadectwa pracy z (...) (...) w T..

W odpowiedzi na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, podtrzymując stanowiska zawarte w zaskarżonych decyzjach. W uzasadnieniu ZUS podniósł, iż ubezpieczony domaga się uwzględnienia zarobków z lat 1984 i 1986 przedstawionych na przekazanych wraz z wnioskiem z dnia 07.02.2024r. kartach płacowych i wyjaśnił, iż ZUS nie uwzględnił zarobków z lat 1984 i 1986, ponieważ karty płacowe wydała osoba nieprowadząca działalności jako archiwista - radca prawny J. K.. W związku z tym za podane lata Zakład przyjął surogat wynagrodzenia w postaci kwoty angaży. Na jednej z list płacowych brakuje oznaczenia roku, ZUS uznał, że dotyczy to roku 1984, bowiem wynika to z pisma przewodniego. W zakresie dodatku z ubezpieczenia rolnego organ rentowy podał, iż uwzględnienie tego okresu przy przyznawaniu emerytury powszechnej uregulowane zostało w art. 56 ust.3 ustawy emerytalnej. Z jego treści wynika proporcjonalne zwiększenie świadczenia o 1% emerytury podstawowej określonej w ustawie z dnia 20 grudnia 1990r. o ubezpieczeniu społecznym rolników ( Dz. U. z 2024r. poz. 90), która wynosi 1602,86 zł. brutto. Algorytm obliczenia dodatku wynosi więc: (1602,86/100) x 20,67 = 331,31 zł.), stąd zwiększenie rolne zostało ustalone prawidłowo.

Ubezpieczony w piśmie z dnia 21.08.2024r. podał, iż nie kwestionuje wyliczenia oraz wysokości zwiększenia rolnego, natomiast nie zgadza się z nieuwzględnieniem przy ustalaniu wysokości świadczenia kserokopii list płacowych z lat 1984, 1986 dotyczących zatrudnienia w A.- Produkt. Dokumentację przechowuje radca prawny J. K., na co on jako pracownik nie miał wpływu.

/vide: - pismo ubezpieczonego - k. 23 akt/.

Na rozprawie w dniu 16 października 2024r. pełnomocnik ubezpieczonego - żona T. G. podtrzymała stanowisko ubezpieczonego. Pełnomocnik organu rentowego również podtrzymał stanowisko z odpowiedzi na odwołanie, oraz wskazał, że okres zatrudnienia ubezpieczonego w (...) (...) został zaliczony do stażu pracy, zarobki ubezpieczonego za 1983, 1984, 1985 i 1986 zostały przyjęte z angaży ubezpieczonego. ZUS nie przyjął zarobków z kart wynagrodzeń za lata 1984 i 1986 ze względów formalnych.

W piśmie procesowym z dnia 25.11.2024r. ubezpieczony oświadczył, iż zgadza się z hipotetycznym wyliczeniem przez organ rentowy kapitału początkowego i wysokości jego emerytury i nie wnosi zastrzeżeń do wyliczenia.

/vide: - pismo ubezpieczonego - k. 65 akt/.

Sąd ustalił, co następuje:

A. G. urodził się (...), z zawodu jest blacharzem - dekarzem.

/ okoliczności bezsporne/.

W dniu 07 lutego 2024r. ubezpieczony złożył wniosek o emeryturę. Do wniosku dołączył miedzy innymi umowę o pracę z dnia 18.10.1983r. z (...) (...) w T., świadectwo pracy z dnia 05.11.1990r. wystawione przez (...) (...) w T., kserokopię pisma J. K. do T. G. z dnia 02.02.2024r. oraz kserokopie 2 kart wynagrodzeń ubezpieczonego za 1984 i 1986 rok. J. K. w powyższym piśmie z dnia 02.02.2024r. podał, iż przesyła w załączeniu kserokopie 2 kartotek miesięcznych wynagrodzeń A. G. otrzymywanych w 1984 i 1986 roku. Jednocześnie poinformował, iż kartoteki wynagrodzeń pracowników (...) (...) z lat wcześniejszych nie zachowały się, natomiast z nieznanych mu przyczyn brakuje karty wynagrodzeń za 1985 rok.

Dowód: - wniosek emerytalny - k. 1-3 akt emerytalnych,

- kserokopia umowy o pracę z (...) (...) - k. 21 akt emerytalnych,

- kserokopia świadectwa pracy z (...) (...) - k. 20 akt emerytalnych,

- pismo J. K. do T. G. z 02.02.2024r. - k. 17 akt,

- kserokopia kart wynagrodzeń ubezpieczonego za 1984 i 1986 rok - k. 18 - 19 akt emerytalnych.

Decyzją z dnia 03 czerwca 2024 r. znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. ustalił ubezpieczonemu A. G. kapitał początkowy na dzień 1 stycznia 1999 r. w kwocie 60 971,57 zł. Do obliczenia podstawy wymiaru kapitału początkowego oraz obliczenia wskaźnika wysokości tej podstawy przyjęto przeciętną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie społeczne z 10 kolejnych lat kalendarzowych, tj. od 01.01.1982r. do 31.12.1991r. Wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego wyniósł 42,04%, podstawa wymiaru kapitału początkowego wyniosła 513,26 zł. Przyjęto okresy składkowe w wymiarze 17 lat, 4 miesięcy i 21 dni oraz okresy nieskładkowe w wymiarze 7 miesięcy i 1 dnia.

Dowód: - decyzja ZUS z dnia 03.06.2024r. - k. 4- 5 akt kapitału początkowego,

- obliczenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego - k. 6 akt kapitału początkowego.

Decyzją z dnia 04 czerwca 2024r. znak: (...) organ rentowy przyznał ubezpieczonemu A. G. emeryturę od dnia 02.03.2024r., tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego w kwocie zaliczkowej 1960,74 zł. Podstawę prawną stanowił art. 26c ustawy z dnia 17 grudnia 1998r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ( Dz. U. z 2023r. poz. 1251 ze zm.). Na wysokość świadczenia złożyły się składniki:

- zwaloryzowana kwota środków zgromadzonych na indywidualnym koncie - 9284,79 zł.

- kwota zwaloryzowanego kapitału początkowego - 400342,93 zł.

- zwaloryzowana kwota środków zewidencjonowanych na subkoncie - 2128,41 zł.

- średnie dalsze trwanie życia - 210,00 m -cy.

Przy ustalaniu wysokości emerytury uwzględniono zwiększenie rolne z tytułu opłacania składek na ubezpieczenie społeczne za okres 20 lat, 8 miesięcy i 1 dnia w kwocie 331,31 zł.

Po uwzględnieniu wszystkich składników emeryturę wyliczono na kwotę 2292, 05 zł. brutto. Świadczenie miało charakter zaliczkowy ze względu na kontynuowanie postępowania wyjaśniającego z Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego.

Dowód: - decyzja ZUS z dnia 04.06.2024r. - k. 63 - 65 akt emerytalnych.

A. G. był zatrudniony w (...) ,, A.- Produkt „ w T. w okresie od dnia 19.10.1983r. do dnia 31.03.1986r. w pełnym wymiarze czasu pracy w charakterze blacharza - dekarza.

Dowód: - kserokopia umowy o pracę z (...) (...) - k. 21 akt emerytalnych,

- kserokopia świadectwa pracy z (...) (...) - k. 20 akt emerytalnych.

Okres zatrudnienia ubezpieczonego w (...) (...) w T. został zaliczony przez ZUS do stażu pracy.

Dowód: - karta przebiegu zatrudnienia - k. 76 akt emerytalnych,

- wykaz wprowadzonych okresów ubezpieczonego - k. 1 akt kapitału początkowego,

- okoliczność bezsporna.

Wynagrodzenie ubezpieczonego składało się z wynagrodzenia zasadniczego, premii w wysokości 50% wypłacanej zgodnie z regulaminem premiowania oraz rekompensaty, określonej w umowie o pracę na kwotę 900,00 zł.

Dowód: - kserokopia umowy o pracę z (...) (...) - k. 21 akt emerytalnych,

- kserokopia świadectwa pracy z (...) (...) - k. 20 akt emerytalnych,

- kserokopia kartotek wynagrodzeń ubezpieczonego za 1984 i 1986 rok - k. 18 - 19 akt emerytalnych,

- oryginały kartotek wynagrodzeń ubezpieczonego za 1984 i 1986 rok - k. 22 akt sądowych - w kopercie,

- przesłuchanie ubezpieczonego na rozprawie w dniu 16.10.2024r. - protokół elektroniczny rozprawy - od 00: 13:50 do 00:33:12.

Radca prawny J. K. w piśmie do Sądu z dnia 22.08.2024r. podał, iż przesyła w załączeniu 2 oryginały kartotek miesięcznego wynagrodzenia wypłacanego A. G. w latach 1984 i 1986 w Przedsiębiorstwie (...) w T., kartoteki za 1985r. z nieznanych mu przyczyn nie było. J. K. wyjaśnił, że dysponuje jedynie kartotekami miesięcznych wynagrodzeń pracowników fizycznych za lata 1984-1992 sporządzonymi przez służby finansowe Przedsiębiorstwa (...) w T., a w posiadanie tych kartotek wszedł w 1997r., gdy jako syndyk masy upadłości (...) Sp. z o.o. w T. - z uwagi na umorzenie postanowieniem Wydziału V Gospodarczego Sądu Rejonowego w Toruniu z dnia 28.03.1997r. sygn. akt VU 81/93 postępowania upadłościowego - zmuszony był zabrać dokumentację tej spółki do siebie do domu, gdzie znajduje się do dnia dzisiejszego. Masa upadłej spółki (...) mieściła się w obiektach i na terenie wcześniej zajmowanych przez firmę (...) - na zapleczu Elany, bowiem obie te firmy należały do jednego właściciela - R. A.. Z tego względu w wielu wypadkach był dwustronny przepływ pracowników fizycznych między nimi, a dokumentacje płacowe, niekiedy sporządzane przez te same osoby były przechowywane w jednym miejscu. J. K. wyjaśnił, iż z powyższych względów wraz z aktami spółki (...) trafiły do niego niektóre dokumenty (...) (...). Nie było jednak wśród nich żadnych akt osobowych pracowników tego przedsiębiorstwa oraz dowodów płacowych pracowników umysłowych.

Dowód: - pismo radcy prawnego J. K. do Sadu z dnia 22.08.2024r. - k. 21 akt.

Sąd zobowiązał pełnomocnika organu rentowego do hipotetycznego wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, wysokości kapitału początkowego oraz wysokości emerytury ubezpieczonego z uwzględnieniem wynagrodzeń ubezpieczonego wskazanych w kartach wynagrodzeń ubezpieczonego za lata 1984 i 1986 z (...) (...) w T..

Wyliczony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego z lat 1982- 1991 wynosi 53,07 %, kapitał początkowy w wysokości hipotetycznej wynosi 67 429,67 zł. i jest wyliczeniem korzystniejszym dla ubezpieczonego. Emerytura hipotetyczna wynosi 2 162,69 zł. brutto + 331,31 zł. ( zwiększenie rolne), łączna kwota: 2 494,00 zł. brutto i jest wyliczeniem korzystniejszym dla ubezpieczonego.

Dowód: - ,,stanowisko komórki merytorycznej” ZUS z dnia 29.10.2024r.wraz z załącznikami - k. 47- 58 akt,

- hipotetyczna decyzja ZUS z dnia 25.10.2024r. o ponownym ustaleniu kapitału początkowego wraz z obliczeniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego - k. 59 - 61 akt.

Sąd zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów zgromadzonych w aktach sądowych niniejszej sprawy oraz w aktach prowadzonych przez organ rentowy, którym Sąd przyznał walor wiarygodności. Organ rentowy kwestionował jedynie kserokopie kart wynagrodzeń ubezpieczonego za lata 1984 i 1986r. , lecz jedynie ze względów formalnych, bowiem karty te wydała osoba nieprowadząca działalności jako archiwista. Oryginały tych kart posiadał i przekazał Sądowi radca prawny J. K., który w swoim piśmie do Sądu z dnia 22.08.2024r. wyjaśnił sądowi, w jaki sposób i dlaczego wszedł w ich posiadanie. Wyjaśnienia J. K. były jasne i logiczne i zasługiwały na wiarę. Tym samym karty wynagrodzeń ubezpieczonego były miarodajne co do wysokości wynagrodzenia ubezpieczonego za lata 1984 i 1986 i mogły stanowić podstawę do hipotetycznego wyliczenia wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ubezpieczonego przez ZUS. Ubezpieczony nie zgłaszał żadnych zastrzeżeń do hipotetycznego wyliczenia.

Stan faktyczny został też ustalony w oparciu o przesłuchanie ubezpieczonego A. G., którego zeznania również zostały uznane za logiczne i szczere, zgodne z przedłożoną dokumentacją.

Kwestia sporna w niniejszej sprawie dotyczyła prawidłowości wyliczenia kapitału początkowego i kwoty emerytury w zaskarżonych decyzjach.

Przechodząc do rozważań prawnych na tle niniejszej sprawy należy wskazać, że zgodnie z 24 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. w Dz. U. z 2023 r. poz. 1251 – zwanej dalej „ustawą”), ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r. przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku emerytalnego wynoszącego co najmniej 60 lat dla kobiet i co najmniej 65 lat dla mężczyzn. Podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b oraz art. 185 (art. 25 ust. 1 ustawy).

W myśl art. 26 ust. 1 ustawy emerytura stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia ustalonej w sposób określony w art. 25 przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku równym wiekowi przejścia na emeryturę danego ubezpieczonego, z uwzględnieniem ust. 5 i art. 183.

Zgodnie z art. 173 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla ubezpieczonych urodzonych po dniu 31 grudnia 1948 r., którzy przed dniem wejścia w życie ustawy opłacali składki na ubezpieczenie społeczne lub za których składki opłacali płatnicy składek, ustala się kapitał początkowy. Kapitał początkowy stanowi równowartość kwoty obliczonej według zasad określonych w art. 174 pomnożonej przez wyrażone w miesiącach średnie dalsze trwanie życia ustalone zgodnie z art. 26 ust. 3 dla osób w wieku 62 lat (art. 173 ust. 2 ustawy); jego wartość ustala się na dzień wejścia w życie ustawy (art. 173 ust. 3 ustawy) tj. na dzień 1 stycznia 1999 r. (art. 196 ustawy).

Stosownie do art. 174 ust. 2 ustawy, przy ustalaniu kapitału początkowego przyjmuje się przebyte przed dniem wejścia w życie ustawy:

1) okresy składkowe, o których mowa w art. 6,

2) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 5,

3) okresy nieskładkowe, o których mowa w art. 7 pkt 1-3 i 6-12, w wymiarze nie większym niż określony w art. 5 ust. 2.

Kapitał początkowy wynosi:

1) 24 % kwoty bazowej,

2) po 1, 3 % podstawy jego wymiaru za każdy rok okresów składkowych i okresu nieskładkowego o którym mowa w art. 7 pkt 5,

3) po 0, 7 % podstawy jego wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych, wskazanych w art. 174 ust. 2 pkt 3 (art. 53 ust. 1 w zw. z art. 174 ust. 1 – 2a ustawy).

Do obliczenia kapitału początkowego przyjmuje się kwotę bazową wynoszącą 100 % przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w II kwartale kalendarzowym 1998 r. (art. 174 ust. 7 ustawy), przy czym jej część wynoszącą 24 % tej kwoty mnoży się przez współczynnik proporcjonalny do wieku ubezpieczonego oraz okresów składkowego i nieskładkowego osiągniętego do dnia 31 grudnia 1998 r. (art. 174 ust. 8 zd. 1 ustawy). Współczynnik ten oblicza się według wzoru:

gdzie: „p” – oznacza współczynnik; „wiek ubezpieczonego” – wiek w dniu 31 grudnia 1998 r.; „wiek emerytalny” – 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn; „staż ubezpieczeniowy” – udowodniony okres składkowy i nieskładkowy, zaś „wymagany staż” – 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn (art. 174 ust. 8 zd. 2 ustawy).

Według natomiast art. 174 ust. 3 ustawy, podstawę wymiaru kapitału początkowego ustala się na zasadach określonych w art. 15, 16, 17 ust. 1 i 3 oraz art. 18, z tym że okres kolejnych 10 lat kalendarzowych ustala się z okresu przed dniem 1 stycznia 1999 r. Podstawę taką stanowi ustalona w sposób określony w ust. 4 i 5 przeciętna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe lub na ubezpieczenie społeczne na podstawie przepisów prawa polskiego w okresie kolejnych 10 lat kalendarzowych, wybranych przez zainteresowanego z ostatnich 20 lat kalendarzowych (art. 15 ust. 1 w zw. z art. 174 ust. 3 ustawy). Jeżeli nie można ustalić podstawy wymiaru składek w okresie pozostawania
w stosunku pracy wskazanym do ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego, za podstawę wymiaru składek przyjmuje się kwotę obowiązującego w tym okresie minimalnego wynagrodzenia pracowników, proporcjonalnie do okresu podlegania ubezpieczeniu i wymiaru czasu pracy (art. 15 ust. 2a w zw. z art. 174 ust. 3 ustawy).

W celu ustalenia podstawy wymiaru kapitału początkowego:

1) oblicza się sumę kwot podstaw wymiaru składek i kwot, o których mowa w ust. 3, w okresie każdego roku z wybranych przez zainteresowanego lat kalendarzowych,

2) oblicza się stosunek każdej z tych sum kwot do rocznej kwoty przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonej za dany rok kalendarzowy, wyrażając go w procentach, z zaokrągleniem do setnych części procentu,

3) oblicza się średnią arytmetyczną tych procentów, która stanowi wskaźnik wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, nie wyższy jednak niż 250 %

4) mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową (art. 15 ust. 4 i 5 w zw. z art. 174 ust. 3 ustawy).

Jak stanowi art. 6 ust. 1 pkt 1 ustawy okresami składkowymi są okresy ubezpieczenia, a w myśl art. 6 ust. 2 pkt 11 pkt a) ustawy za okresy składkowe uważa się również przypadające przed dniem 15 listopada 1991 r. okresy, za które została opłacona składka na ubezpieczenie społeczne albo za które nie było obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie społeczne: m.in. zatrudnienia po ukończeniu 15 lat życia na obszarze Państwa Polskiego - w wymiarze nie niższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy, jeżeli w tych okresach pracownik pobierał wynagrodzenie lub zasiłki z ubezpieczenia społecznego: chorobowy, macierzyński lub opiekuńczy albo rentę chorobową.

Jak wskazuje się w orzecznictwie (wyrok SA w Szczecinie z dnia 28 października 2008 r., III AUa 560/08) w sprawie, w której przedmiotem jest prawo do świadczenia rentowo-emerytalnego lub wysokość tego świadczenia, wymaga się dowodów niebudzących wątpliwości, spójnych oraz precyzyjnych - potwierdzających czy uprawdopodobniających w stopniu graniczącym z pewnością nie tylko fakt zatrudnienia, ale i pozostałe okoliczności związane ze świadczeniem pracy. Na podobnym stanowisku stanął Sąd Apelacyjny w Szczecinie z dnia 4 grudnia 2007 r. (III AUa 676/07) przesądzając, iż uprawienia w zakresie kapitału początkowego wymagają jednoznacznych i precyzyjnych dowodów, którego to waloru co do zasady nie posiadają dowody z zeznań świadków przy braku miarodajnej pracowniczej dokumentacji źródłowej.

Należy nadmienić, iż w myśl § 22 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 11 października 2011 r. w sprawie postępowania o świadczenia emerytalno-rentowe (Dz. U. z 2011 r., Nr 237, poz. 1412) środkiem dowodowym stwierdzającym okresy zatrudnienia na podstawie umowy o pracę, powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę jest świadectwo pracy, zaświadczenie płatnika składek lub innego właściwego organu, wydane na podstawie posiadanych dokumentów lub inny dokument, w tym w szczególności: 1) legitymacja ubezpieczeniowa; 2) legitymacja służbowa, legitymacja związku zawodowego, umowa o pracę, wpis w dowodzie osobistym oraz pisma kierowane przez pracodawcę do pracownika w czasie trwania zatrudnienia. W toku postępowania sądowego powyższe ograniczenia dowodowe w przedmiocie podstawy ustalania wysokości świadczeń nie występują, bowiem postępowanie dowodowe toczy się według reguł postępowania cywilnego (por.: wyrok SN z 25 lipca 1997 r., II UKN 186/97 OSNP 1998/11/342; wyrok SN z 28 listopada 1997 r., II UKN 362/97 OSNP 1998/18/552, wyrok SN z 14 czerwca 2006 r., I UK 115/06 OSNP 2007/17-18/257; wyrok SN z 7 grudnia 2006 r., I UK 179/06 LEX nr 342283).

Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że w spornym okresie ubezpieczony pracował na podstawie umowy o pracę w pełnym wymiarze czasu pracy. Przedłożona dokumentacja osobowa pozwoliła natomiast na obliczenie wynagrodzenia ubezpieczonego w oparciu o karty wynagrodzeń za sporne lata 1984 i 1986. Tak wyliczone wynagrodzenia pozwoliły na podwyższenie wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego do wysokości 53,07 %.

Ubezpieczony nie kwestionował wyliczeń dokonanych przez organ rentowy w toku postępowania.

Wobec powyższego Sąd w pkt. I wyroku, na mocy art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję ZUS z dnia 03 czerwca 2024r., zobowiązując organ rentowy do ponownego ustalenia kapitału początkowego ubezpieczonego na dzień 01.01.1999r. przy przyjęciu podwyższonego wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego, liczonego z lat 1982 - 1991 w wysokości 53,07 %. Sąd zmienił też w pkt. II wyroku decyzję ZUS z dnia 04 czerwca 2024 roku w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do przeliczenia emerytury ubezpieczonego od dnia 02 marca 2024r. ( tj. od osiągnięcia wieku emerytalnego), z uwzględnieniem wskaźnika wysokości podstawy wymiaru kapitału początkowego ustalonego, jak w punkcie I wyroku.

Nadto na mocy art. 118 ust. 1a a contrario ustawy o emeryturach i rentach z FUS Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji, ponieważ wyliczenie kapitału początkowego i wysokości emerytury ubezpieczonego zostało dokonane w oparciu o dowody, które były dostępne dopiero na etapie postępowania sądowego ( wyjaśnienia radcy prawnego J. K. w piśmie z dnia 22.08.2024r. na żądanie Sądu oraz przesłuchania ubezpieczonego) – punkt III sentencji wyroku.

Sędzia Danuta Domańska