Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 14 października 2024 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia Danuta Domańska

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Agnieszka Piórczyńska

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 14 października 2024 roku w Toruniu

sprawy Z. L.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o prawo do emerytury pomostowej

na skutek odwołania Z. L.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 17 czerwca 2024 roku znak: (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, że przyznaje ubezpieczonemu Z. L. prawo do emerytury pomostowej od dnia 01 maja 2024 roku;

II.  nie stwierdza odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji.

Sędzia Danuta Domańska

Sygn. akt IV U 656/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 17 czerwca 2024 roku znak: (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił ubezpieczonemu Z. L. prawa do emerytury pomostowej.

W uzasadnieniu organ rentowy wskazał, że odmówił przyznania emerytury pomostowej, ponieważ po dniu 31 grudnia 2008 r. ubezpieczony nie wykonywał prac
w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1
i 3 ustawy pomostowej. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku, organ rentowy przyjął za udowodnione 29 lat, 9 miesięcy i 3 dni okresów składkowych oraz 2 lata,
3 miesiące i 5 dni okresów nieskładkowych, tj. łącznie 32 lata i 8 dni. Organ rentowy uwzględnił do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresy zatrudnienia od
15 marca 1984 r. do 30 kwietnia 2002 r. oraz od 15 lutego 2008 r. do 31 grudnia 2008 r.
(z wyłączeniem zwolnień lekarskich), łącznie 18 lat, 4 miesiące i 27 dni. Nie uwzględnił okresu od 1 stycznia 2009 r. do 19 kwietnia 2013 r., ponieważ pracodawca nie potwierdza, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze, tj. nie zgłosił ubezpieczonego do ZUS na drukach ZUS ZSWA.

W odwołaniu od powyższej decyzji Z. L. wniósł o zmianę zaskarżonej decyzji i przyznanie prawa do emerytury pomostowej. Wskazał, że przesłanką nabycia prawa do emerytury pomostowej jest wykonywanie pracy w warunkach szczególnych, a nie jedynie fakt opłacania lub nie składek na Fundusz Emerytur Pomostowych przez pracodawcę. Jako pracownik ubezpieczony nie może ponosić negatywnych konsekwencji zaniedbań ze strony pracodawcy. Ubezpieczony podniósł również, że w świadectwie wykonywania prac
w szczególnych warunkach z 7 maja 2024 r. pracodawca wprost potwierdził fakt wykonywania przez niego pracy w takich warunkach (poz. 9 załącznika nr 2 do ustawy
o emeryturach pomostowych – kierowca samochodu uprzywilejowanego), tym samym ubezpieczony powinien nabyć uprawnienie do emerytury pomostowej. Faktycznie wykonywał pracę w takich warunkach – był kierowcą karetki podstawowej.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji i wniósł o oddalenie odwołania.

Na rozprawie w dniu 14 października 2024 r. ubezpieczony wniósł o przyznanie prawa do emerytury pomostowej od 01 maja 2024 r.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

W toku aktywności zawodowej Z. L. (ur. (...)) stale
i w pełnym wymiarze czasu pracy pracował w okresie od 15 lutego 2008 r. do 19 kwietnia 2013 r. w (...)im. dr W. B.
w G..

Główna siedziba zakładu pracy znajdowała się w G.. Oprócz tego funkcjonowały podstacje. Zakład wyposażony był w kilka karetek, które obsługiwało 5 zespołów ratownictwa medycznego. W skład jednego zespołu wchodziło dwóch ratowników medycznych oraz kierowca.

Ubezpieczony pracował w podstacji w R. lub w J.. Zajmował stanowisko kierowcy w Transporcie Sanitarnym. Do jego obowiązków należało prowadzenie pojazdu uprzywilejowanego w ruchu (karetki). Ubezpieczony pracował w pełnym wymiarze czasu pracy. Zmiana trwała 12 godzin, w ciągu miesiąca ubezpieczony odbywał około 14 – 15 dyżurów. Ubezpieczony posiadał świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do kierowania kartką, aktualne badania psychotechniczne i ukończone kursy pierwszej pomocy. Ubezpieczony jako kierowca karetki jeździł wraz z dwoma ratownikami medycznymi. Ubezpieczony był narażony na stres, możliwość spowodowania wypadku, kontakt z osobami chorymi, krwią.

W okresach od 26 października 2011 r. do 24 kwietnia 2012 r. ubezpieczony przebywał na zwolnieniu lekarskim, a następnie od 25 kwietnia 2012 r. do 19 kwietnia 2013 r. pobierał świadczenie rehabilitacyjne.

Dowód: - akta osobowe – k. 21 akt sądowych (koperta),

- świadectwo pracy – k. 6 akt sądowych,

- pismo(...) w G. z 30.08.2024 r. –

k. 26 akt sądowych,

- zeznania świadka B. R. na rozprawie w dniu 14.10.2024 roku –

protokół elektroniczny od 00:08:45 do 00:15:25,

- zeznania świadka M. S. na rozprawie w dniu 14.10.2024 roku –

protokół elektroniczny od 00:18:16 do00:24:38,

- przesłuchanie ubezpieczonego na rozprawie w dniu 14.10.2024 roku – protokół elektroniczny od 00:26:47 do 00:38:48.

W świadectwie pracy Z. L. z 7 maja 2024 r. odnotowano –
w rubryce dotyczącej pracy w szczególnych warunkach – okres od 15 lutego 2008 r. do
19 kwietnia 2013 r.

Pracodawca wystawił też Z. L. świadectwo wykonywania prac
w szczególnych warunkach z 7 maja 2024 r., w którym zaświadczył, że w okresie od
15 lutego 2008 r. do 19 kwietnia 2013 r. ubezpieczony stale i w pełnym wymiarze czasu pracy wykonywał prace wymienione w Wykazie A, Dziale VIII poz. 2 załączonego do rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze
(Dz. U. Nr 8, poz. 43 ze zm.), tj. „Prace kierowców samochodów ciężarowych
o dopuszczalnym ciężarze całkowitym powyżej 3,5 tony, specjalizowanych, specjalistycznych (specjalnych), pojazdów członowych i ciągników samochodowych balastowych, autobusów
o liczbie miejsc powyżej 15, samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych, trolejbusów i motorniczych tramwajów” oraz
w poz. 9 załącznika nr 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych) na stanowisku kierowcy samochodu uprzywilejowanego w ruchu wymienionym w wykazie A, Dziale VIII, poz. 2 pkt 1 wykazu stanowiącego załącznik nr 1 do zarządzenia Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej (Dz.Urz. MZiOS z 1983 r., Nr 8, poz. 40 z 30 sierpnia 1983 r.).

Dowód: - świadectwo wykonywania prac w szczególnych warunkach – k. 5 akt sądowych,

- świadectwo pracy – k. 6 akt sądowych.

W (...)im. dr W. B.
w G. zatrudnieni byli także:



B. R. – w okresie od 2007 r. do 2019 r. jako ratownik medyczny, kierownik zespołu ratownictwa medycznego;



M. S. – w okresie od 2007 r. do chwili obecnej jako kierowca, a od 2012 r. kierowca – ratownik medyczny.

Dowód: - zeznania świadka B. R. na rozprawie w dniu 14.10.2024 roku –

protokół elektroniczny od 00:08:45 do 00:15:25,

- zeznania świadka M. S. na rozprawie w dniu 14.10.2024 roku –

protokół elektroniczny od 00:18:16 do00:24:38.

W dniu 17 maja 2024 r. Z. L. złożył do organu rentowego wniosek
o przyznanie prawa do emerytury pomostowej.

Zaskarżoną decyzją z dnia 17 czerwca 2024 r. organ rentowy odmówił ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej. W uzasadnieniu decyzji wskazano m. in., że odmówiono przyznania emerytury pomostowej, ponieważ po dniu 31 grudnia 2008 r. ubezpieczony nie wykonywał prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej. Na podstawie dowodów dołączonych do wniosku, organ rentowy przyjął za udowodnione 29 lat, 9 miesięcy i 3 dni okresów składkowych oraz 2 lata, 3 miesiące i 5 dni okresów nieskładkowych, tj. łącznie 32 lata
i 8 dni. Organ rentowy uwzględnił do pracy wykonywanej w szczególnych warunkach okresy zatrudnienia od 15 marca 1984 r. do 30 kwietnia 2002 r. oraz od 15 lutego 2008 r. do
31 grudnia 2008 r. (z wyłączeniem zwolnień lekarskich), łącznie 18 lat, 4 miesiące i 27 dni. Nie uwzględnił okresu od 1 stycznia 2009 r. do 19 kwietnia 2013 r., ponieważ pracodawca nie potwierdza, że ubezpieczony wykonywał pracę w warunkach szczególnych lub
o szczególnym charakterze, tj. nie zgłosił ubezpieczonego do ZUS na drukach ZUS ZSWA.

Dowód: - wniosek – 1 akt emerytalnych p. III,

- zaskarżona decyzja – k. 19 akt emerytalnych p. III.

Pismem z dnia 30.08.2024r. skierowanym do Sądu Okręgowego w Toruniu (...) w G. poinformował, iż Z. L. po dniu 31.12.2008r. wykonywał prace w szczególnych warunkach w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008r., pracując na stanowisku kierowcy w Transporcie Sanitarnym, polegającą na prowadzeniu pojazdu uprzywilejowanego w ruchu oraz byciu członkiem zespołów ratownictwa medycznego.

( vide: - pismo (...)w G. - k. 26 akt).

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Sąd ustalił powyższy stan faktyczny w oparciu o okoliczności bezsporne, dowody z dokumentów znajdujących się w aktach sądowych, aktach organu rentowego oraz aktach osobowych, a także w oparciu o dowód z zeznań świadków: B. R. i M. S., a także dowodu z przesłuchania Z. L. w charakterze strony.

Sąd dał wiarę dowodom z dokumentów, gdyż były jasne, pełne, rzetelne, a nadto żadna ze stron nie kwestionowała ich autentyczności i mocy dowodowej, a także nie budziły one wątpliwości Sądu . Należy przy tym nadmienić, iż organ rentowy kwestionował świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach wystawione ubezpieczonemu za okres zatrudnienia w (...) im. dr W. B. w G., ale okoliczność ta miała charakter drugorzędny. W niniejszym postępowaniu Sąd samodzielnie dokonywał ustaleń w zakresie, czy prace rzeczywiście wykonywane przez ubezpieczonego można było kwalifikować jako prace w szczególnych warunkach w rozumieniu przepisów rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983 r.
w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz. U. nr 8, poz. 43 ze zm., zwanego dalej również „rozporządzeniem”) oraz w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Sąd przyznał walor wiarygodności zeznaniom świadków, ponieważ były jasne, logiczne i szczere, a nadto korespondowały wzajemnie ze sobą, jak i z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Świadkowie pracowali z ubezpieczonym
w (...) im. dr W. B.
w G., ich okresy zatrudnienia pokrywały się ze sobą, wobec czego mieli niekwestionowaną wiedzę co do organizacji pracy i funkcjonowania powyższego zakładu w spornym okresie, a przede wszystkim co do czynności wykonywanych przez ubezpieczonego i ich charakteru. Świadkowie potwierdzili, że ubezpieczony przez cały okres zatrudnienia pracował wyłącznie jako kierowca samochodu uprzywilejowanego w ruchu,
tj. karetki pogotowia.

Zauważyć trzeba, iż organ rentowy nie kwestionował, że ubezpieczony pracował jako kierowca karetki pogotowia, natomiast wskazywał jedynie na fakt nie zgłoszenia ubezpieczonego przez pracodawcę do ZUS na drukach ZUS ZSWA.

Sąd przyznał również walor wiarygodności przesłuchaniu ubezpieczonego, ponieważ jego zeznania były stanowcze, logiczne i spójne, jak również korespondowały z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym, w szczególności z zeznaniami świadków. Ubezpieczony zeznał dodatkowo, że posiadał świadectwo kwalifikacyjne uprawniające do kierowania kartką.

Zgodnie z treścią art. 4 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 164 z późn. zm. - dalej jako „ustawa pomostowa”), prawo do emerytury pomostowej, z uwzględnieniem art. 5-12, przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1.  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2.  ma okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze wynoszący co najmniej 15 lat;

3.  osiągnął wiek wynoszący co najmniej 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn;

4.  ma okres składkowy i nieskładkowy, ustalony na zasadach określonych w art. 5-9
i art. 11 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, wynoszący co najmniej 20 lat dla kobiet i co najmniej 25 lat dla mężczyzn;

5.  przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace w szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy lub art. 32 i art. 33 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych;

6.  po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową, w świetle wykładni językowej art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, jest zatem m.in. legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze
w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub w rozumieniu dotychczasowych przepisów oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 31 grudnia 2008 r., jednak w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

Z kolei zgodnie z treścią art. 49 ustawy prawo do emerytury pomostowej przysługuje również osobie, która:

1.  po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywała pracy w szczególnych warunkach lub
o szczególnym charakterze, w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3;

2.  spełnia warunki określone w art. 4 pkt 1-5 i 7 i art. 5-12;

3.  w dniu wejścia w życie ustawy miała wymagany w przepisach, o których mowa w pkt 2, okres pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze,
w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3.

Warunkiem skutecznego ubiegania się o emeryturę pomostową, w świetle wykładni językowej art. 4 ustawy o emeryturach pomostowych, jest zatem m.in. legitymowanie się określonym stażem pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze
w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych lub w rozumieniu dotychczasowych przepisów oraz kontynuowanie pracy w tych warunkach po wejściu w życie ustawy, a więc po dniu 31 grudnia 2008 r., jednak w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy.

Natomiast w przypadku kiedy osoba ubiegająca się o emeryturę pomostową nie legitymuje się pracą w warunkach szczególnych lub szczególnym charakterze po dniu
31 grudnia 2008 r. w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy i legitymuje się w związku z tym jedynie stażem pracy "szczególnej" według poprzednio obowiązujących przepisów, może nabyć prawo do emerytury pomostowej jedynie wówczas, gdy dotychczasowy staż pracy (okres prac) można kwalifikować w rozumieniu dziś obowiązujących przepisów jako prace
w warunkach szczególnych (art. 3 ust. 1 ustawy) lub o szczególnym charakterze (art. 3 ust. 3 ustawy). Innymi słowy brak podstaw prawnych do przyznania emerytury pomostowej ubezpieczonemu, którego dotychczasowy okres pracy w warunkach szczególnych lub
w szczególnym charakterze, dziś nie może być tak kwalifikowany (tak wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2012 r., sygn. akt II UK 164/11). Warunek legitymowania się przez ubezpieczonych, którzy po dniu 31 grudnia 2008 r. nie wykonywali pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, wyłącznie okresem takiej właśnie pracy (to jest pracy
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy), przypadającym przed dniem 1 stycznia 2009 r. został jasno wyrażony i wynika wprost z literalnego brzmienia art. 49 pkt 3 ustawy.

W przedmiotowej sprawie ubezpieczony spełnił warunki określone w art. 4 pkt 1-5 ustawy o emeryturach pomostowych, albowiem urodził się on po dniu 31 grudnia 1948 r., ma uznany przez organ rentowy staż pracy w warunkach szczególnych lub o szczególnym charakterze wynoszący ponad 15 lat w rozumieniu art. 32 ustawy o emeryturach i rentach
z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 291), ukończył 60 lat
i legitymuje się okresem składkowym i nieskładkowym przekraczającym 25 lat oraz przed dniem 1 stycznia 1999 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub prace
w szczególnym charakterze.

Przyczyną odmowy przyznania ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej było uznanie przez ZUS, że ubezpieczony po 31 grudnia 2008 r. nie wykonywał pracy
w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy o emeryturach pomostowych, a praca wykonywana do 31 grudnia 2008 r. nie kwalifikuje się do pracy w warunkach szczególnych lub w szczególnym charakterze
w rozumieniu art. 3 ustawy o emeryturach pomostowych.

Prace w szczególnych warunkach - zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace związane z czynnikami ryzyka wymienionymi w art. 3 ust. 2 ustawy, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku; wykaz prac w szczególnych warunkach określa załącznik nr 1 do ustawy.

Z kolei prace o szczególnym charakterze - zgodnie z art. 3 ust. 3 ustawy o emeryturach pomostowych - to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się; wykaz prac o szczególnym charakterze określa załącznik nr 2 do ustawy.

Wobec tego ustalenia wymagało czy pracę wykonywaną przez ubezpieczonego
w okresie od 1 stycznia 2009 r. do 19 kwietnia 2013 r. można zakwalifikować do prac wykonywanych w szczególnych warunkach w rozumieniu przywołanej już ustawy
o emeryturach pomostowych.

W wydanych przez pracodawcę świadectwie wykonywania pracy w szczególnych warunkach pracodawca powołał się na przepisy załącznika do zarządzenia Ministra Zdrowia
i Opieki Społecznej z dnia 12 lipca 1983 r. w sprawie prac wykonywanych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze w zakładach pracy resortu zdrowia i opieki społecznej, zgodnie z którym jako prace w szczególnym charakterze należy uznać, prace kierowców samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych – prace na stanowisku kierowcy samochodu uprzywilejowanego
w ruchu (wykaz A, dział VIII, poz. 2 pkt 1).

Tożsame sformułowanie stanowiska zawarte jest również w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 lutego 1983 r. w sprawie wieku emerytalnego pracowników zatrudnionych w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze (Dz.U. z 1983 r. Nr 8, poz. 43 ze zm.). Zgodnie z Wykazem A, działem VIII (w transporcie i łączności), pkt 2 za pracę
w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze uważana była praca kierowców samochodów uprzywilejowanych w ruchu w rozumieniu przepisów o ruchu na drogach publicznych.

Z kolei w załączniku nr 2, pozycji 9 ustawy o emeryturach pomostowych jako prace w szczególnym charakterze wskazano ,,prace kierowców pojazdów uprzywilejowanych.” Ponadto w załączniku nr 2 pod pozycją 18 wskazano ,, prace członków zespołów ratownictwa medycznego”. Ubezpieczony był kierowcą pojazdu uprzywilejowanego i jednocześnie członkiem zespołu ratownictwa medycznego.

Definicję pojazdu uprzywilejowanego zawierała, nieobowiązująca już, ustawa
z 1 lutego 1983 r. Prawo o ruchu drogowym stanowiąc w art. 4 pkt 15), że jest to pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zamiennym tonie; określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane Sił Zbrojnych lub Milicji Obywatelskiej, wysyłające dodatkowo czerwone światło błyskowe. Taki pojazd w razie, gdy uczestniczy w akcji związanej z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia lub
w razie konieczności zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego, może korzystać
z ułatwień w ruchu drogowym po włączeniu jednocześnie sygnału dźwiękowego i świetlnego - art. 43 ust. 1. Pojazdami uprzywilejowanymi są m.in. karetki sanitarne pogotowia ratunkowego i pojazdy organów i jednostek organizacyjnych podległych MSW, z wyjątkiem przedsiębiorstw - § 23 pkt 2 i 5 Rozporządzenia Ministra Komunikacji z 08 grudnia 1983 r.
w sprawie warunków technicznych i badań pojazdów. Wyposażone są one w sygnały ostrzegawcze: dźwiękowy o zmiennym tonie i świetlny błyskowy o niebieskiej barwie umieszczone na zewnątrz pojazdu (świetlny na dachu) - § 24 i 25 rozporządzenia. Karetki sanitarne pogotowia ratunkowego powinny mieć barwę kremową lub żółtą samochodową
z niebieskim pasem wyróżniającym. Dla karetek reanimacyjnych dopuszczono dodatkowo pasy wyróżniające barwy czerwonej, umieszczone wokół dachu oraz bezpośrednio pod pasem barwy niebieskiej - § 27. Podobne regulacje zawiera § 23, 24 i 27 Rozporządzenia Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z 01 lutego 1993 r. w sprawie warunków technicznych
i badań pojazdów (Dz.U. Nr 21, poz. 91).

Ustawa z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym w pierwotnym tekście
w podobny sposób określiła rodzaje pojazdów uprzywilejowanych wskazując w art. 53 ust. 1, że takim pojazdem jest m.in. pojazd samochodowy pogotowia ratunkowego ale też Policji czy jednostki nie wymienionej w pkt 1-8, jeżeli jest używany w związku z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego - na podstawie zezwolenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Ogólną definicję pojazdu uprzywilejowanego zawiera natomiast art. 2 pkt 38 ustawy stanowiąc, że jest to pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje również pojazdy jadące
w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego.

Korzystanie z uprzywilejowania pojazdu polega na możliwości nie stosowania się do przepisów o ruchu pojazdów, zatrzymaniu i postoju, do znaków i sygnałów drogowych
w razie uczestnictwa w akcji związanej z ratowaniem życia lub zdrowia ludzkiego albo
z koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa lub porządku publicznego lub w przejeździe kolumny pojazdów uprzywilejowanych, w wykonywaniu zadań związanych bezpośrednio
z zapewnieniem bezpieczeństwa osób zajmujących kierownicze stanowiska. Korzystanie
z uprzywilejowania wymaga włączenia sygnałów świetlnych i dźwiękowego.

Zacytowane regulacje wskazują na sens uprzywilejowania pojazdów w ruchu drogowym, który polega na ułatwieniu możliwie szybkiego dotarcia do określonego miejsca pojazdom biorącym udział w akcjach ratowniczych albo w celu zmniejszenia skutków katastrofy. Pojazd ma status uprzywilejowanego zawsze, jeśli spełnia kryteria ustawowe,
a jedynie korzystanie z uprzywilejowania jest dozwolone w sytuacjach określonych prawem. W konsekwencji kierowca pojazdu, który to pojazd ma status uprzywilejowanego, jest zawsze „kierowcą samochodu uprzywilejowanego w ruchu drogowym” niezależnie od tego, czy przez cały czas pracy korzysta z uprzywilejowania, uczestnicząc w akcjach ratowniczych.

W konsekwencji okres pracy odwołującego się na stanowisku kierowcy karetki pogotowia ratunkowego jako pojazdu uprzywilejowanego jest okresem pracy w szczególnym charakterze w rozumieniu załącznika 2 poz. 9 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r.
o emeryturach pomostowych.

Przeprowadzone w sprawie postępowanie dowodowe w sposób niewątpliwy wykazało, że ubezpieczony od dnia 1 stycznia 2009 r. do 25 października 2011 r., tj. do momentu przejścia na długotrwałe zwolnienie lekarskie, a następnie świadczenie rehabilitacyjne (2 lata 9 miesięcy i 25 dni) wykonywał pracę w szczególnym charakterze
w rozumieniu ustawy pomostowej jako kierowca pojazdu uprzywilejowanego - karetki pogotowia ratunkowego. Ubezpieczony jako kierowca karetki jeździł wraz z dwoma ratownikami medycznymi. Pracował w pełnym wymiarze czasu pracy, przy czym jedna zmiana trwała 12 godzin, zaś w miesiącu było około 14 – 15 dyżurów. Okoliczność ta została potwierdzona zeznaniami świadków oraz ubezpieczonego, a przede wszystkim pismem pracodawcy z dnia 30.08.2024r.

Organ rentowy nie uznał ubezpieczonemu do pracy w szczególnych warunkach spornego okresu wyłącznie z uwagi na niezgłoszenie odwołującego jako pracownika zatrudnionego w szczególnych warunkach przez pracodawcę i nieodprowadzenia z tego tytułu składek na Fundusz Emerytur Pomostowych.

Zgodnie z art. 35 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych składki na FEP opłaca się za pracownika, który spełnia łącznie następujące warunki:

1)  urodził się po dniu 31 grudnia 1948 r.;

2)  wykonuje prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, o których mowa w art. 3 ust. 1 i 3.

Obowiązek opłacania składek na FEP za pracownika, o którym mowa w ust. 1, powstaje z dniem rozpoczęcia wykonywania przez niego pracy w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a ustaje z dniem zaprzestania wykonywania tych prac (ust. 2).

Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy w uchwale składu 7 sędziów z 28 września 2016r.,
III UZP10/16 składka na Fundusz Emerytur Pomostowych nie jest składką na ubezpieczenie społeczne (ściślej ubezpieczenie emerytalne). Przeznaczenie jej na Fundusz Emerytur Pomostowych, będący źródłem wypłat emerytur, bez powiązania z kumulowaniem składek na powstanie prawa do emerytury pomostowej, wykazuje cechy charakteryzujące podatki lub inne daniny publiczne i raczej do tych konstrukcji należy porównywać składkę na emeryturę pomostową, co wynika z odrębności także w sferze terminologicznej. W ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych składkami określane są zbiorczo składki na ubezpieczenia społeczne oraz poszczególne składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, natomiast w ustawie o emeryturach pomostowych nie używa się pojęcia "składka na ubezpieczenie", lecz jest mowa wyłącznie o składce na Fundusz Emerytur Pomostowych. Należy wobec tego wyłączyć odwoływanie się do konstrukcji składki w ubezpieczeniu społecznym, w którym obowiązek składkowy jest konsekwencją udzielonej ochrony i ma także wpływ na wysokość oferowanego świadczenia, a składka na ubezpieczenie społeczne pozostaje w bezpośrednim lub pośrednim związku z oczekiwanym świadczeniem (system zdefiniowanej składki albo system zdefiniowanego świadczenia). Takiej zależności nie można wykazać względem składki na Fundusz Emerytur Pomostowych i emerytury pomostowej; wśród przesłanek nabycia emerytury pomostowej nie ma wymagania podlegania obowiązkowi opłacania składki na Fundusz Emerytur Pomostowych. Także wysokość emerytury pomostowej jest ustalana - na podstawie art. 14 ustawy - bez uwzględnienia tej składki, gdyż stanowi równowartość kwoty będącej wynikiem podzielenia podstawy obliczenia emerytury, wyliczonej w sposób określony w art. 25 ustawy o emeryturach
i rentach Funduszu Ubezpieczeń Społecznych przez średnie dalsze trwanie życia dla osób
w wieku 60 lat, według obowiązujących w dniu zgłoszenia wniosku o przyznanie emerytury pomostowej tablic średniego trwania życia, o których mowa w art. 26 ustawy o emeryturach
i rentach z Fundusz Ubezpieczeń Społecznych (por. także wyrok Sądu Apelacyjnego
w Gdańsku III AUa 966/17 z 12 grudnia 2017r.).

Tym samym nieuprawnione jest stanowisko organu rentowego odmawiające ubezpieczonemu prawa do emerytury pomostowej uzasadniane jedynie nieodprowadzeniem składki na FEP przez pracodawcę.

Mając zatem na uwadze wszystkie powyższe rozważania, należało uznać, że ubezpieczony w przedmiotowym postępowaniu wykazał, że po dniu 31 grudnia 2008 r. wykonywał prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze w rozumieniu art. 3 ust. 1 i 3 ustawy pomostowej.

Wobec faktu, że ubezpieczony spełnił także pozostałe przesłanki uprawniające go do emerytury pomostowej, Sąd z mocy art. 477 ¹⁴ §2 k.p.c., zmienił zaskarżoną decyzję
i przyznał Z. L. prawo do emerytury pomostowej od dnia 01 maja
2024 roku (zgodnie z zgodnie z art. 129 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zw.
z art. 28 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych - punkt I sentencji wyroku).

Mając na uwadze, że ustalenie faktycznych warunków pracy ubezpieczonego zostało poczynione dopiero na etapie postępowania sądowego na podstawie dowodów, którymi organ rentowy nie dysponował (akta osobowe, zeznania świadków i ubezpieczonego, pismo pracodawcy), Sąd nie stwierdził odpowiedzialności organu rentowego za nieustalenie ostatniej okoliczności niezbędnej do wydania decyzji na podstawie art. 118 ust. 1a ustawy o emeryturach i rentach z FUS w zw. z art. 28 ust. 1 ustawy o emeryturach pomostowych (punkt II sentencji wyroku). Dodatkowo wskazać trzeba, że na etapie postępowania administracyjnego przed organem rentowym ubezpieczony przedłożył dokumenty, tj. skorygowane świadectwo pracy i świadectwo wykonywania pracy w szczególnych warunkach, jednakże po dniu 31.12.2008r. pracę w warunkach szczególnych w rozumieniu ustawy o emeryturach pomostowych potwierdza się poprzez zgłoszenie pracowników do ZUS i opłacanie składek na Fundusz Emerytur Pomostowych, stąd brak stwierdzenia odpowiedzialności organu rentowego.

Sędzia Danuta Domańska