Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 17 lipca 2024 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu - IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodnicząca: Sędzia Danuta Domańska

Protokolant: st. sekr. sąd. Emilia Witkowska – Marciniak

po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 17 lipca 2024 roku w Toruniu

sprawy T. K.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o wszczęcie postępowania i o ustalenie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne

na skutek odwołania T. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 19 lutego 2024 roku nr (...)

I.  oddala odwołanie w części dotyczącej wydania indywidualnej interpretacji;

II.  zobowiązuje Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. do wydania w terminie 1 (jednego) miesiąca od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku decyzji w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru składek dla T. K. na ubezpieczenie zdrowotne i stwierdza, że niewydanie decyzji nie nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa;

III.  nie obciąża ubezpieczonej kosztami zastępstwa procesowego organu rentowego.

Sędzia Danuta Domańska

Sygn. akt IV U 198/24

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 19 lutego 2024 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. odmówił T. K. wszczęcia postępowania w związku z jej wnioskiem z 05.02.2024 r. w zakresie podstawy określenia składki zdrowotnej.

Organ rentowy w uzasadnieniu decyzji wskazał, że T. K., jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą w roku 2022 oraz 2023 przekazała dokumenty rozliczeniowe z naliczoną składką na ubezpieczenie zdrowotne, wyliczoną według wykazanej formy opodatkowania, to jest zasady ogólne - podatek liniowy. ZUS podał, że zgodnie z art. 33 ust. 3 ustawy z 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1691) w odniesieniu do komornika stosuje się przepisy ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych ( Dz. U. z 2022r. poz.2647 ze zm.) oraz ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych ( Dz. U. z 2023r. poz.1230 ze zm. zwanej dalej ustawą o sus) oraz ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych ( zwanej dalej ustawą zdrowotną), dotyczące osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Przepis ten oznacza, że w odniesieniu do komorników sądowych stosuje się wprost przepisy wskazanych w nim ustaw regulujących zasady ustalania wysokości składek, jakie zostały określone dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Nieistotne jest zatem, że komornicy sądowi nie są osobami prowadzącymi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy z 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221)., której to okoliczności ZUS nie kwestionował.

Zatem argumentacja dotycząca istoty działalności komorników i charakteru prawnego tej działalności nie mają znaczenia dla określenia statusu komornika na gruncie przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Komornik sądowy, jakkolwiek nie jest przedsiębiorcą, to dla celów ubezpieczeń społecznych, jak i ubezpieczenia zdrowotnego, został zrównany pod względem tak obowiązków, jak i uprawnień z osobami, które prowadzą działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy - Prawo przedsiębiorców. Ustawa o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w odniesieniu do osób o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o sus, określa podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne w art. 81 ust. 2 i 2b (podstawa roczna) i ust. 2c-2d (podstawa miesięczna) - w odniesieniu do ubezpieczonych opodatkowujących przychody z działalności gospodarczej na zasadach ogólnych. Przychody komorników, w myśl powołanego art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych dla celów podatkowych są traktowane jako przychody z działalności gospodarczej. Dlatego też przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, w zakresie w jakim odwołują się do osób, o których mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1 ustawy o sus, powinny być stosowane również do komorników sądowych.

ZUS wskazał także, że art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej stanowi, że roczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne osób prowadzących działalność pozarolniczą, opłacających podatek dochodowy na zasadach ogólnych, stanowi dochód z działalności gospodarczej ustalony za rok kalendarzowy jako różnica między osiągniętymi przychodami,
w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych,
a poniesionymi kosztami uzyskania tych przychodów, pomniejszony o kwotę opłaconych
w tym roku składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, jeżeli nie zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Podstawa wymiaru składki w nowej wysokości obowiązuje od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego, zwanego dalej ,, rokiem składkowym”. W myśl art. 81 ust. 2za ustawy zdrowotnej, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne m. in. osób prowadzących działalność pozarolniczą,
z której przychody nie są przychodami z działalności gospodarczej, stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym RP ,, Monitor Polski”. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku kalendarzowego. ZUS wskazał, iż nietrafne jest więc zapatrywanie, jakoby do komorników sądowych zastosowanie miał mieć wyżej wymieniony artykuł. Przepis ten jest bowiem stosowany jedynie do tych osób prowadzących działalność pozarolniczą, z której przychody nie są przychodami z działalności gospodarczej.

Reasumując, organ rentowy uznał, iż do komorników traktowanych na gruncie przepisów ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, jako osób prowadzących działalność gospodarczą, należy ustalać wysokość podstawy wymiaru składki zdrowotnej w ścisłym powiązaniu z ich formą opodatkowania oraz wysokością uzyskiwanych dochodów/przychodów z działalności gospodarczej, w rozumieniu przepisów podatkowych, czyli na podstawie art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej. ZUS wskazał też, że zgodnie z art. 61a § 1 ustawy Kodeks postępowania administracyjnego, gdy żądanie o którym mowa w art. 61, zostało wniesione przez osobę niebędącą stroną lub z innych uzasadnionych przyczyn postępowanie nie może być wszczęte, organ administracji publicznej wydaje postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania. Natomiast zgodnie z art. 83b ust. 1 ustawy systemowej, jeżeli przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego przewidują wydanie postanowienia kończącego postępowanie w sprawie, Zakład wydaje decyzję. W świetle art. 123 ustawy systemowej, w sprawach uregulowanych ustawą stosuje się przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego, chyba że ustawa stanowi inaczej. Zatem z uwagi na rozliczenie składki zdrowotnej za rok 2022 i 2023 przez wnioskodawczynię zgodnie z obowiązującymi ją przepisami, a tym samym brakiem sporu, ZUS odmówił wszczęcia postępowania w przedmiocie ustalenia składki zdrowotnej.

W odwołaniu od powyższej decyzji T. K. wniosła o zmianę decyzji poprzez nakazanie wszczęcia przez ZUS postępowania w zakresie stwierdzenia, że jako płatnik składek będący komornikiem sądowym, przy ustalaniu wysokości składki na ubezpieczenie zdrowotne za poszczególne miesiące 2022r., 2023r. i 2024r. ma wobec płatnika składek zastosowanie dyspozycja art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust. 2 za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

Jednocześnie dla uchylenia wszelkich wątpliwości, wnioskodawczyni wniosła o stwierdzenie, że jako komorni sądowy przy ustalaniu składki na ubezpieczenie zdrowotne podlega dyspozycji art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust. 2 za ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanej ze środków publicznych.

Wnioskodawczyni zarzuciła naruszenie:

- przepisów postępowania, tj. art. 61a § 1 k.p.a. w zw. z art.123 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, jak też naruszenie art. 83 ust. 1 w/w ustawy.

T. K. podniosła, że organ rentowy nie wyjaśnił powodów odmowy wszczęcia postępowania, zaś zakres żądania zgłoszonego przez płatnika wyczerpuje podstawę do wszczęcia postępowania i wydania decyzji merytorycznej w sprawie. Zdaniem wnioskodawczyni zaskarżona decyzja ZUS ograniczająca prawo płatnika składek jest wadliwa i winna zostać wyeliminowana z obrotu prawnego.

W odpowiedzi na odwołanie organ rentowy, reprezentowany przez profesjonalnego pełnomocnika, wniósł o jego oddalenie i zasądzenie na rzecz ZUS kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych wraz z należnymi odsetkami
w wysokości odsetek ustawowych. Organ rentowy podtrzymał stanowisko zawarte w zaskarżonej decyzji i dodatkowo wyjaśnił, że sposób sformułowania wniosku nie pozostawiał wątpliwości, że wnioskodawczyni zwróciła się do organu rentowego o wydanie indywidualnej interpretacji, do czego jako komornik sądowy nie była uprawniona. Zgodnie z art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Stosownie natomiast do art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Zestawienie w/w przepisów nie pozostawia wątpliwości, że organ rentowy wydaje interpretacje indywidualne wyłącznie na wniosek przedsiębiorcy w rozumieniu Prawa przedsiębiorców. Przepisy ustawy o komornikach sądowych z dnia 22 marca 2018 r. nie pozostawiają z kolei wątpliwości, że komornik sądowy nie jest przedsiębiorcą. Złożenie tego rodzaju wniosku obligowało organ rentowy do odmowy wszczęcia postępowania z uwagi na fakt, że zachodzi inna uzasadniona przyczyna uniemożliwiająca wszczęcie tego postępowania ( art. 61 a § l k.p.a.).

Wnioskodawczyni w piśmie z dnia 20.03.2024r. podtrzymała swoje stanowisko wyrażone w odwołaniu oraz wskazała, iż w całości podziela stanowisko wyrażone w stanowisku Krajowej Rady Komorniczej, które zostało dołączone do odwołania, a także kształtującą się linię orzeczniczą, które należy kwalifikować jako integralną część odwołania i pełne stanowisko merytoryczne wnioskodawczyni.

/ pismo – k. 49 – 51 akt/.

W piśmie procesowym z dnia 8.05.2024r. pełnomocnik ZUS podkreślił, iż przedmiotem sporu pozostaje to, czy wnioskodawczyni jako komornik sądowy, była legitymowana do tego, aby wystąpić z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, ponadto organ rentowy nie mógł wszcząć postępowania w sprawie podstawy określenia składki zdrowotnej dla ubezpieczonej, ponieważ dokonała ona prawidłowego rozliczenia zgodnie z obowiązującymi ją przepisami, tj. z art. 81 ust. 2 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. Pełnomocnik organu rentowego wskazał, iż analiza treści wniosku T. K. powodowała, że ZUS miał prawo przyjąć, że wniosek dotyczy wydania interpretacji indywidualnej.

/ pismo – k. 58, 58v. akt/.

Na rozprawie w dniu 17 lipca 2024r. T. K. oświadczyła, iż jej wniosek z 5 lutego 2024r. nie był wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej, lecz wnioskiem o wydanie decyzji o ustalenie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, ponadto zgodziła się ze stanowiskiem, iż zaskarżona decyzja ZUS nie jest decyzją merytoryczną. Pełnomocnik organu rentowego podał, że decyzja jest decyzją formalną, a nie merytoryczną, podtrzymał dotychczasowe stanowisko organu rentowego.

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje;

W dniu 06 lutego 2024 r. do ZUS Oddziału w T. wpłynął wniosek komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym w Toruniu T. K. z dnia 05 lutego 2024 r. ,,o ustalenie składki zdrowotnej ZUS na zasadzie dyspozycji art. 79 ust. 1 w zw. z art. 81 ust. 2 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, jak też o wydanie stosownej decyzji merytorycznej w sprawie”. Wnioskodawczyni wskazała, że co do kwestii prawidłowego naliczania składki zdrowotnej komornika, stanowisko zostało obszernie uzasadnione przez Krajową Radę Komorniczą, które należy traktować jako pełne stanowisko merytoryczne płatnika.

Wnioskodawczyni dołączyła pisemne stanowisko Krajowej Rady Komorniczej, w którym wskazano m.in., że komornicy sądowi nie mają możliwości prawnej do uzyskania pisemnej interpretacji w rzeczonej sprawie na podstawie art. 83d ustawy systemowej w zw. z art. 34 Prawa przedsiębiorców. Zaprezentowano wstępną analizę prawną dotyczącą sposobu określania składki na ubezpieczenie zdrowotne komornika sądowego w świetle przepisów ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych z uwzględnieniem stosowania art. 81 ust. 2 za w/w ustawy przy określeniu wysokości składki zdrowotnej. Zaakcentowano specyficzną i szczególną pozycję, jaką zajmują komornicy sądowi, w tym odrębność tej grupy od podmiotów, które realizują klasyczną działalność w obrocie gospodarczym. Przedstawiono analizę w zakresie związanym z ustawą o systemie ubezpieczeń społecznych w kontekście odesłania zawartego w art. 33 ust. 3 ustawy o komornikach sądowych. Wskazano, że komornicy sądowi nie realizują działalności na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. - Prawo przedsiębiorców, jak też nie są przedsiębiorcami.

dowód: -wniosek z dnia 05.02.2024r. - k. 1 akt ZUS,

- pismo Krajowej Rady Komorniczej – k. 2 – 8 akt ZUS.

W dniu 19 lutego 2024 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. wydał zaskarżoną decyzję nr (...) o odmowie wszczęcia postępowania.

dowód: decyzja ZUS – k. 9 - 10 akt ZUS.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje;

Stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach ZUS, których autentyczności nie podważała żadna ze stron postępowania.

W ocenie Sądu spór między stronami sprowadził się wyłącznie do oceny charakteru prawnego żądania wnioskodawczyni zawartego w jej wniosku z dnia 05.02.2024 r. Wnioskodawczyni we wniosku zgłosiła wątpliwość co do podstawy określenia jej składki zdrowotnej, wyjaśniła, na czym polegała wątpliwość, przedstawiła swoje stanowisko oraz wniosła o wydanie stosownej decyzji merytorycznej w sprawie.

Organ rentowy przyjął, że wniosek ten dotyczy w istocie wydania interpretacji indywidualnej, mimo że nie zostało to wprost wyraźnie wyartykułowane przez wnioskodawczynię. Choć jednocześnie w skarżonej decyzji nie powołano się na takie znaczenie wniosku ubezpieczonej, a nawet dokonano oceny meritum sygnalizowanego problemu, sama treść rozstrzygnięcia – co przyznał pełnomocnik ZUS
w odpowiedzi na odwołanie – świadczyła o takim zakwalifikowaniu przedmiotowego wniosku.

Istotne znaczenie w niniejszej sprawie ma to, że zaskarżona decyzja została wydana w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania i nie rozstrzyga sporu merytorycznie. Tak twierdził pełnomocnik organu rentowego, a wnioskodawczyni zgodziła się ze stanowiskiem, iż nie jest to decyzja merytoryczna.

Przedmiot sporu przed Sądem wyznacza przedmiot zaskarżonej decyzji ZUS. Oznacza to, że Sąd nie może rozstrzygnąć merytorycznie o zasadności żądania wnioskodawczyni, gdyż kwestia ta nie została wcześniej rozstrzygnięta przez organ rentowy.

W zakresie wydania interpretacji indywidualnej należy zgodzić się z zapatrywaniem organu rentowego, że komornik – nie podlegający w istocie przepisom ustawy Prawa przedsiębiorców (z uwagi na brak statusu przedsiębiorcy) – nie mógł domagać się wydania decyzji w zakresie interpretacji indywidualnej. Zgodnie z art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (tekst jedn. w Dz. U. z 2023 r., poz. 221 – dalej jako „ustawa”) przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu lub właściwej państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie wyjaśnienia co do zakresu i sposobu stosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej lub składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie (interpretacja indywidualna). Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej może dotyczyć zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzeń przyszłych (art. 34 ust. 2 ustawy). Przedsiębiorca we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przedstawia zaistniały stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe oraz własne stanowisko w sprawie (art. 34 ust. 3 ustawy). Stosownie zarazem do art. 34 ust. 5 ustawy udzielenie interpretacji indywidualnej następuje w drodze decyzji, od której służy odwołanie; interpretacja indywidualna zawiera wyczerpujący opis przedstawionego we wniosku zaistniałego stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego oraz wskazanie prawidłowego stanowiska wraz z uzasadnieniem prawnym oraz z pouczeniem o prawie wniesienia środka zaskarżenia.

Z przytoczonym przepisem ściśle koresponduje art. 83d ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. w Dz. U. z 2022 r., poz. 1009, dalej jako „u.s.u.s.”), zgodnie z którym Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek. Interpretacje indywidualne wraz z wnioskiem o wydanie interpretacji, po usunięciu danych identyfikujących wnioskodawcę oraz inne podmioty wskazane w treści interpretacji, Zakład niezwłocznie zamieszcza w Biuletynie Informacji Publicznej. Nie wydaje się natomiast interpretacji indywidualnych w zakresie tych elementów stanu faktycznego, które w dniu złożenia wniosku o interpretację są przedmiotem toczącego się postępowania wyjaśniającego lub kontroli, albo gdy w tym zakresie sprawa została rozstrzygnięta co do jej istoty w decyzji Zakładu (art. 84d ust. 2 u.s.u.s.).

Z powyższych przepisów wynika, że prawo do żądania wydania interpretacji przysługuje wyłącznie przedsiębiorcy (art. 34 ust. 1 ustawy), za którego uważa się podmiot prowadzący działalność gospodarczą (art. 4 ustawy). Takiego statusu z pewnością nie posiada komornik, wobec którego wyraźnie wskazano, że nie jest przedsiębiorcą i nie może prowadzić działalności gospodarczej (art. 33 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych, tekst jedn. w Dz. U. z 2023 r. poz. 1691). Przepis art. 83d u.s.u.s. nie modyfikuje regulacji ustawy Prawo przedsiębiorców, ani też nie rozszerza kręgu podmiotów uprawnionych do uzyskania takiej interpretacji. Zakład wydaje zatem interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 34 ustawy (art. 83d ust. 1 in principio u.s.u.s.), a więc wyłącznie na wniosek i w odniesieniu do przedsiębiorców w rozumieniu przepisów ustawy (w szczególności art. 4 ustawy). Jedyne rozszerzenie, a raczej pewne uszczegółowienie, dotyczy sfery przedmiotowej takiej interpretacji. Przepis art. 34 ust. 1 ustawy posługuje się ogólnym sformułowaniem „składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne”, gdy tymczasem w art. 83d ust. 1 u.s.u.s. ustawodawca doprecyzował, że interpretacja taka dotyczy obowiązku podlegania, zasad obliczania oraz podstawy wymiaru w/w składek.

Mając powyższe na uwadze, oraz w związku z tym, że przedmiot decyzji dotyczy odmowy wszczęcia postępowania o wydanie interpretacji indywidualnej, Sąd w punkcie I wyroku – na podstawie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. – oddalił odwołanie w części dotyczącej wydania indywidualnej interpretacji, nie znajdując podstaw do jego uwzględnienia.

W ocenie Sądu nie można jednak pomijać faktycznej intencji wnioskodawczyni, która domagała się w istocie określenia w decyzji zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne. Taka decyzja mieściłaby się w katalogu decyzji dopuszczonych w stosunku do wszystkich podmiotów stosunków ubezpieczeniowych (nie tylko przedsiębiorców). Stosownie bowiem do art. 83 ust. 1 pkt 3 u.s.u.s., zakład wydaje decyzje w zakresie indywidualnych spraw dotyczących w szczególności ustalania wymiaru składek i ich poboru, a także umarzania należności z tytułu składek. Wymiar składki uzależniony niewątpliwie pozostaje od podstawy jej wymiaru. Można by zatem odnieść ten przepis do wniosku T. K., zwłaszcza, że za pośrednictwem art. 32 ustawy znajdowałby zastosowanie również do podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne. Ograniczanie znaczenia w/w wniosku z dnia 05.02.2024r. wyłącznie do wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej nie wydaje się w takim przypadku ani właściwe ani prawidłowe.

Przede wszystkim, wnioskodawczyni nie zawarła wniosku z 05.02.2024r. na formularzu właściwym dla wniosków o interpretację, dla których przewidziano inny formularz – dostępny na stronie www.zus.pl – ZUS USI (Wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji w zakresie daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne). Już ten fakt, jak też brak we wniosku T. K. sformułowań wprost wskazujących na ograniczenie jej oczekiwań wyłącznie do wydania indywidualnej interpretacji przepisów, powinien skłonić organ rentowy do szerszej oceny w/w wniosku, w sposób skutkujący merytoryczną oceną danego zagadnienia (co zresztą organ rentowy próbował uczynić w uzasadnieniu decyzji), a nie prowadzący do odmowy wszczęcia postępowania. Organ rentowy powinien tym samym poszukiwać takiej płaszczyzny rozwiązania problemu, która zapewniłaby wnioskodawczyni uzyskanie merytorycznego rozstrzygnięcia co do właściwej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne, zwłaszcza, że we wniosku zostało wprost wskazane, że wnioskodawczyni oczekuje wydania decyzji merytorycznej.

Jest to o tyle wskazane, że odmowa wszczęcia postępowania (art. 61a § 1 k.p.c.) ma w istocie wyjątkowy charakter. Przytoczony przepis przewiduje dwie samodzielne
i niezależne przesłanki wydania postanowienia o odmowie wszczęcia postępowania. Jedna
z nich zachodzi wtedy, gdy żądanie wnosi osoba nie mająca statusu strony postępowania, druga natomiast odwołuje się do dość abstrakcyjnego wyrażenia „innych uzasadnionych przyczyn uniemożliwiających wszczęcie postępowania”. Przyczyny takie nie zostały w ustawie skonkretyzowane, należy natomiast przez nie rozumieć przede wszystkim sytuacje, które w sposób oczywisty stanowią przeszkodę do wszczęcia postępowania, np. żądanie dotyczące sprawy już prawomocnie rozstrzygniętej, ma charakter bezprzedmiotowy lub zostało zgłoszone z naruszeniem terminu, sprawa nie podlega załatwieniu w formie decyzji itp. (P. M. Przybysz, Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, LEX/el. 2024, teza 3 do art. 61a). Żadna z wskazanych wyżej okoliczności nie miała miejsca, w tym również bezprzedmiotowość wniosku, który dotyczył przecież stwierdzenia prawidłowej podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, a więc odnosił się do kategorii sprawy wprost wymienionej w przepisach u.s.u.s. jako nie tylko dopuszczalnej, ale rozstrzyganej przez ZUS stosowną decyzją (art. 83 ust. 1 pkt 3 u.s.u.s.).

Należy wskazać, że zgodnie z art. 477 ¹⁴ § 3 k.p.c., jeżeli odwołanie wniesiono w związku z niewydaniem decyzji przez organ rentowy lub niewydaniem orzeczenia przez wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności lub decyzji przez ten zespół, sąd w razie uwzględnienia odwołania zobowiązuje organ lub zespół do wydania decyzji lub orzeczenia w określonym terminie, zawiadamiając o tym organ nadrzędny, albo orzeka co do istoty sprawy; jednocześnie sąd stwierdza, czy niewydanie decyzji przez organ rentowy nastąpiło z rażącym naruszeniem prawa. Organ rentowy odmówił wszczęcia postępowania, a tym samym pozbawił wnioskodawczynię możliwości uzyskania rozstrzygnięcia merytorycznego, a więc wydania decyzji określającej podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. T. K. w odwołaniu powoływała się na fakt niewydania takiej decyzji, co wskazuje na potrzebę uznania jej pisma jako odwołania, do którego nawiązuje przytoczony przepis. W ocenie Sądu, organ rentowy uchybił omówionym przepisom, jednak nie w sposób rażący. Z powyższych względów, orzeczono jak w pkt. II sentencji wyroku.

O kosztach zastępstwa procesowego organu rentowego rozstrzygnięto w punkcie III wyroku na podstawie art. 102 k.p.c., mając na uwadze zasadność odwołania wnioskodawczyni w części dotyczącej wydania decyzji w przedmiocie ustalenia podstawy wymiaru składek, natomiast nie w zakresie żądania wydania interpretacji indywidualnej. Poza tym sprawa pod względem oceny charakteru wniosku z dnia 05.02.2024r. była skomplikowana, do czego przyczynił się też organ rentowy, który doprowadził do rozbieżności pomiędzy sentencją zaskarżonej decyzji a jej uzasadnieniem ( sentencja dotyczy odmowy wszczęcia postępowania, a w uzasadnieniu decyzji znajdują się kwestie merytoryczne).

Uzasadnienie sporządzono z uwzględnieniem nakazu jego zwięzłości (art. 327 ¹ § 2 k.p.c.).

Sędzia Danuta Domańska