Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 30 grudnia 2021 roku

Sąd Okręgowy w Toruniu – IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący Sędzia Danuta Domańska

po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 30 grudnia 2021 roku w Toruniu

sprawy D. J. oraz (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. i Przedsiębiorstwa Produkcyjno-Usługowo-Handlowego (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w T.

o ustalenie płatnika składek na ubezpieczenie zdrowotne, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne

na skutek odwołań D. J.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T.

z dnia 21 października 2020 roku Nr (...)

z dnia 21 października 2020 roku Nr (...)

I.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 21 października 2020 roku Nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne D. J. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w T. w okresie od stycznia 2014 roku do sierpnia 2018 roku nie ulega zwiększeniu o kwoty wynagrodzeń wypłaconych D. J. z tytułu umów zleceń zawieranych przez niego z Przedsiębiorstwem Produkcyjno-Usługowo-Handlowym (...) Spółką z ograniczoną odpowiedzialnością w T.;

II.  zmienia zaskarżoną decyzję z dnia 21 października 2020 roku Nr (...) w ten sposób, że stwierdza, że Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe (...) Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w T. jest płatnikiem składek dla D. J. z tytułu zawartych z nim umów zleceń, ma obowiązek zgłoszenia go do ubezpieczenia zdrowotnego z tego tytułu oraz obowiązek deklarowania za niego składek na ubezpieczenie zdrowotne;

III.  nie obciąża Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziału w T. kosztami procesu poniesionymi przez ubezpieczonego D. J. oraz (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w T. i Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe (...) Spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością w T..

Sędzia Danuta Domańska

Sygn. akt IV U 35/21

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 21 października 2020 r. (nr (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. - na podstawie art. 83 ust. 1 pkt. la i pkt 3, i art. 68 ust. 1 pkt l lit, c w związku z art. 8 ust. 1 i 2a i art. 12 ust. l, art.13 pkt. 1 i art. 18 ust. 1 i la oraz art. 20 ust. l ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266 z późn. zm.), art. 66 ust. 1 pkt. 1 lit. a, art. 79 ust. 1 i 2 oraz 81 ust. 1, 5 i 6 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2020r.; poz. 1398 ze zm.) – stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne z tytułu zatrudnienia D. J. na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o. wynosi:

Miesiąc/rok	Kod ubezpieczenia	Podstawa wymiaru składek				Składka na ubezpieczenie zdrowotne
		na ubezpieczenia			na ubezpieczenie
		Emerytalne i rentowe	Chorobowe	Wypadkowe	Zdrowotne
01-2014	(...)	3 221,00 zł	3 221,00 zł	3 221,00 zł	2 779,40 zł	250,15 zł
02-2014	(...)	2 244,40 zł	2 244,40 zł	2 244,40 zł	1 936,69 zł	174,30 zł
03-2014	(...)	2 256,80 zł	2 256,80 zł	2 256,80 zł	1 947,40 zł	175,27 zł
04-2014	(...)	2 430,00 zł	2 430,00 zł	2 430,00 zł	2 096,84 zł	188,72 zł
05-2014	(...)	2 732,72 zł	2 732,72 zł	2 732,72 zł	2 358,07 zł	212,23 zł
06-2014	(...)	2 471,34 zł	2 471,34 zł	2 471,34 zł	2 132,52 zł	191,93 zł
07-2014	(...)	2 391,92 zł	2 391,92 zł	2 391,92 zł	2 063,99 zł	185,76 zł
09-2014	(...)	2 493,44 zł	2 493,44 zł	2 493,44 zł	2 151,59 zł	193,64 zł
10-2014	(...)	2 428,96 zł	2 428,96 zł	2 428,96 zł	2 095,95 zł	188,64 zł
12-2014	(...)	3 726,00 zł	3 726,00 zł	3 726,00 zł	3 215,16 zł	289,36 zł
01-2015	(...)	3 137,16 zł	3 137,16 zł	3 137,16 zł	2 707,05 zł	243,63 zł
02-2015	(...)	2 350,16 zł	2 350,16 zł	2 350,16 zł	2 027,95 zł	182,52 zł
03-2015	(...)	2 307,52 zł	2 307,52 zł	2 307,52 zł	1 991,17 zł	179,21 zł
04-2015	(...)	2 940,12 zł	2 940,12 zł	2 940,12 zł	2 537,03 zł	228,33 zł
05-2015	(...)	2 276,08 zł	2 276,08 zł	2 276,08 zł	1 964,03 zł	176,76 zł
06-2015	(...)	1 548,00 zł	1 548,00 zł	1 548,00 zł	1 991,23 zł	179,21 zł
09-2015	(...)	2 719.36 zł	2 719,36 zł	2 719,36 zł	2 346,54 zł	211,19 zł
11-2015	(...)	2 901,20 zł	2 901,20 zł	2 901,20 zł	2 503,44 zł	225.31 zł
12-2015	(...)	5 276,48 zł	5 276,48 zł	5 276,48 zł	4 553,08 zł	409.78 zł
01-2016	(...)	3 576,56 zł	3 576.56 zł	3 576,56 zł	3 086.21 zł	277,76 zł
02-2016	(...)	3 010,60 zł	3 010.60 zł	3 010,60 zł	2 597.85 zł	233,81 zł
03-2016	(...)	2 994,40 zł	2 994.40 zł	2 994,40 zł	2 583.87 zł	232,55 zł
04-2016	(...)	3 050,56 zł	3 050,56 zł	3 050.56 zł	2 632,33 zł	236,91 zł
05-2016	(...)	2 975,28 zł	2 975,28 zł	2 975,28 zł	2 567,37 zł	231,06 zł
06-2016	(...)	3 654,40 zł	3 654,40 zł	3 654,40 zł	3 153,38 zł	283,80 zł
07-2016	(...)	2 860,80 zł	2 860,80 zł	2 860,80 zł	2 468.59 zł	222,17 zł
08-2016	(...)	3 374,40 zł	3 374,40 zł	3 374,40 zł	2 911.77 zł	262,06 zł
09-2016	(...)	3 384,40 zł	3 384,40 zł	3 384,40 zł	2 920.39 zł	262,84 zł
10-2016	(...)	3 167,52 zł	3 167,52 zł	3 167.52 zł	2 733,26 zł	245,99 zł
11-2016	(...)	3 448,96 zł	3 448,96 zł	3 448.96 zł	2 976,11 zł	267,85 zł
12-2016	(...)	6 927,84 zł	6 927,84 zł	6 927,84 zł	5 978,03 zł	538,02 zł
01-2017	(...)	3 153,28 zł	3 153,28 zł	3 153,28 zł	2 720,96 zł	244,89 zł
02-2017	(...)	3 028,32 zł	3 028,32 zł	3 028,32 zł	2 613,15 zł	235,18 zł
03-2017	(...)	3 054,72 zł	3 054,72 zł	3 054,72 zł	2 635,92 zł	237,23 zł
04-2017	(...)	2 693,04 zł	2 693,04 zł	2 693,04 zł	2 323,82 zł	209.14 zł
05-2017	(...)	4 052,32 zł	4 052,32 zł	4 052,32 zł	3 496,75 zł	314,71 zł
06-2017	(...)	3 373,28 zł	3 373,28 zł	3 373,28 zł	2 910,80 zł	261,97 zł
07-2017	(...)	2 912,32 zł	2 912,32 zł	2 912,32 zł	2 513,05 zł	226,17 zł
08-2017	(...)	3 625,28 zł	3 625,28 zł	3 625,28 zł	3 128,25 zł	281.54 zł
09-2017	(...)	3 276,32 zł	3 276,32 zł	3 276,32 zł	2 827.14 zł	254,44 zł
10-2017	(...)	2 786.80 zł	2 786,80 zł	2 786,80 zł	2 404,73 zł	216,43 zł
11-2017	(...)	3 020.00 zł	3 020,00 zł	3 020,00 zł	2 605,96 zł	234,54 zł
12-2017	(...)	3 320,88 zł	3 320,88 zł	3 320,88 zł	2 865,59 zł	257,90 zł
02-2018	(...)	3 168,32 zł	3 168,32 zł	3 168,32 zł	2 733,95 zł	246.06 zł
03-2018	(...)	3 032,96 zł	3 032,96 zł	3 032,96 zł	2 617.14 zł	235,54 zł
04-2018	(...)	2 928,32 zł	2 928,32 zł	2 928,32 zł	2 526,86 zł	227.42 zł
05-2018	(...)	3 528,32 zł	3 528,32 zł	3 528,32 zł	3 044.60 zł	274.01 zł
06-2018	(...)	3 836.00 zł	3 836,00 zł	3 836,00 zł	3 310,09 zł	297,91 zł
07-2018	(...)	3 601.84 zł	3 601,84 zł	3 601,84 zł	3 108,02 zł	279,72 zł
08-2018	(...)	368,34 zł	368,34 zł	368,34 zł	2 084,84 zł	187.64 zł

Kolejną decyzją z dnia 21 października 2020 r. (nr (...)) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w T. - na podstawie art. 83 ust. l pkt.3, art. 68 ust. l pkt l lit. c ustawy z dnia 13 października 1998 r. (tj. Dz. U. 2020 r. poz. 266 ze zm.) w związku z art. 58 § 1 kodeksu cywilnego - stwierdził, że Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo Handlowe (...) sp. z o.o. nie jest płatnikiem składek dla ubezpieczonego D. J. , dlatego też nie powstał obowiązek jego zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego ani obowiązek deklarowania za niego składek na ubezpieczenie zdrowotne.

W tożsamo brzmiących uzasadnieniach powyższych decyzji organ rentowy wskazał, że w protokole kontroli z dnia 3 i 5 grudnia 2018 r. ustalono, iż ubezpieczony, będąc pracownikiem na stanowisku mechanik-aparatowy przy produkcji wodorosiarczynu roztworu sodowego spółki (...) sp. z o.o., zawarł w spornym okresie od 1 stycznia 2014r. do 31 sierpnia 2018r. umowy zlecenia z Przedsiębiorstwem Produkcyjno Usługowo Handlowym (...) sp. z o.o. Wykonując pracę w ramach zatrudnienia w (...) sp. z o.o. zajmował się produkcją roztworu wodorosiarczynu sodowego na instalacji chemicznej wybudowanej przez spółkę (...) sp. z o.o. Produkcja ta polegała na doborze odpowiednich proporcji składników chemicznych służących do wyprodukowania roztworu wodorosiarczynu sodowego, m.in. dokonywano pomiarów gęstości i kwasowości /PH/ roztworu sodowego. Do obowiązków pracownika spółki (...) należał również rozładunek surowców niezbędnych do produkcji oraz załadunek i wysyłka do odbiorców wyprodukowanego produktu roztworu wodorosiarczynu sodowego. W ramach ciągłej obsługi instalacji produkcyjnej roztworu wodorosiarczynu sodowego ubezpieczony dokonywał kontroli procesów chemicznych przebiegających w czasie produkcji roztworu wodorosiarczynu sodowego. Pracowali w systemie pracy czterozmianowym, czterobrygadowym według grafiku także w niedzielę i święta, ponieważ produkcja trwała 24 godziny na dobę bez przerwy. Do jego obowiązków jako pracownika spółki (...) należało również prowadzenie na bieżąco smarowania, konserwacji i drobnych napraw pracujących urządzeń lub instalacji na linii produkcyjnej roztworu wodosiarczynu sodowego. Przedmiotem umów zlecenia zawartych przez ubezpieczonego z (...) sp. z o.o. było wykonywanie prac remontowo-porządkowych i prac gospodarczych. Prace te de facto obejmowały: prace spawalnicze, malarskie, polegające na zabezpieczeniu antykorozyjnym konstrukcji stalowych, składających się na instalację oraz prace naprawcze. Charakter czynności wykonywanych w ramach umowy zlecenia był tożsamy z częścią obowiązków wykonywanych jako pracownik spółki (...). Czynności w ramach umowy zlecenia były wykonywane po godzinach pracy w (...) sp. z o.o. lub w dniach wolnych od pracy. Efektem finalnym prac było wyremontowanie i zabezpieczenie antykorozyjne konstrukcji stalowej, które stanowiło nieodzowny element, składający się na całość cyklu produkcyjnego roztworu wodosiarczynu sodowego, bez którego proces produkcyjny nie byłby możliwy. Zachowanie ciągłości pracy urządzeń wymagało bowiem ich ciągłej konserwacji i remontów, by nie było zakłóceń w procesie produkcji. Ciągłość procesu produkcyjnego roztworu wodosiarczynu sodowego, realizowanego przez spółkę (...) sp. z o.o. wymagała zatem konserwacji i czyszczenia konstrukcji stalowych, by zapewnić prawidłową ich pracę oraz utrzymać linie produkcyjne w dobrym stanie. Całodobowy nadzór technologiczny nad prawidłową i ciągłą pracą instalacji chemicznej firmy (...) , sprawował J. C. - dyrektor operacyjny spółki (...) sp. z o.o., obecnie ponownie Prezes Zarządu tej spółki.

Ubezpieczony jako pracownik spółki (...) i zleceniobiorca spółki (...) otrzymywał odzież roboczą letnią i zimową w postaci: kombinezonu, rękawic, obuwia, czapki, koszul i koszulek od (...) sp. z o.o. Pracownik i zleceniobiorca obu spółek korzystał tylko z jednej odzieży roboczej. Jej odbiór potwierdzał podpisem na karcie ewidencyjnej wyposażenia. Narzędzia do wykonania umowy zlecenia w postaci: szlifierki elektrycznej, wiertarki, szczotki drucianej, spawarki i pędzla malarskiego udostępniała (...) sp. z o.o. Wynagrodzenie w ramach umowy zlecenia było ustalane w wysokości stawki godzinowej, identycznie jak w ramach umowy o pracę. Zleceniobiorca otrzymywał wynagrodzenie przelewem na konto osobiste do siódmego dnia następnego miesiąca za miesiąc poprzednio przepracowany. W imieniu zleceniobiorcy rachunki za wykonaną pracę w ramach umowy zlecenia wystawiała spółka (...).

(...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. to podmioty gospodarcze, które są powiązane kapitałowo oraz osobowo. Wspólnikami ww. spółek są te same osoby, a więc A. S. - Prezes Zarządu spółki HANZA i członek Rady Nadzorczej spółki (...), J. S. - V-ce Prezes Zarządu spółki HANZA i członek Rady Nadzorczej spółki (...), D. W. - Główna Księgowa obu spółek i Prezes Zarządu Spółki (...). Od dnia 01.07.2010 r. podmioty te zawarły ze sobą umowę o współpracy na czas nieokreślony. Stronami umowy byli: Zleceniodawca - (...) sp. z o.o. reprezentowana przez A. S. - Prezesa Zarządu oraz Wykonawca -(...) sp. z o.o., reprezentowana przez J. C. - Prezesa Zarządu. Przedmiotem zawartej umowy o współpracy była produkcja roztworu wodorosiarczynu sodowego na instalacji spółki (...), realizowana w fabryce w T. przy Ceramicznej 6H, będącą jednocześnie siedzibą obu spółek. W ramach tej umowy spółka (...) uzyskiwała przychód od spółki (...) za wykonaną usługę na podstawie wystawionych faktur przez spółkę (...). Dodatkowo podmioty te zawarły w dniu 1 lipca 2010 r. umowę najmu pomieszczeń biurowych. Nadzór nad wykonywaniem umowy o współpracy sprawowała (...) sp. z o.o. Odpowiedzialność za wykonanie umowy o współpracy ponosiła (...) sp. z o.o. Właścicielem urządzeń i sprzętu, z którego korzystano przy realizacji umowy o współpracy była (...) sp. z o.o. Umowa ta była korzystna dla obu stron umowy. Spółka (...) otrzymywała wynagrodzenie za wyprodukowany towar od spółki (...), natomiast spółka (...) uzyskiwała przychód ze sprzedaży tego towaru.

Jak wynika z analizy wyżej przytoczonych faktów ubezpieczony, będąc pracownikiem (...) sp. z o.o. i wykonując jednocześnie zawarte z (...) sp. z o.o. umowy zlecenia, faktycznie wykonywał pracę na rzecz swojego pracodawcy.

ZUS uznał, iż w związku z powyższym łącząca ubezpieczonego umowa zlecenia jako mająca na celu obejście prawa została uznana za nieważną z mocy samego prawa, w związku z czym nie rodzi żadnych skutków prawnych (art. 58 § 1 k.c.), a co za tym idzie (...) sp. z o.o. nie jest płatnikiem składek na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu wykonywania prac remontowo-porządkowych i prac gospodarczych. Kwota wynagrodzenia uzyskana z tytułu wykonania na rzecz własnego pracodawcy w/wymienionej pracy stanowi podstawę wymiaru składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenia zdrowotne i o kwotę tego wynagrodzenia powinna być podwyższona podstawa wymiaru składek z tytułu zatrudnienia przez pracodawcę - (...) sp. z o.o. Z zebranego materiału dowodowego wynika, że zawarcie między podmiotami: (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. umowy o współpracy oraz sposób jej realizacji, miało na celu doprowadzenie do stworzenia sytuacji sztucznego zbiegu tytułów do ubezpieczeń, wyłącznie na użytek skorzystania z możliwości obniżenia kosztów pracy. Spółka (...) nie ponosiła obciążeń finansowych związanych z opłacaniem składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu zlecenia prac wykonywanych przez pracowników. Faktycznie pracownicy spółki (...) sp. z o. o. w ramach umów zlecenia zawartych z (...) sp. z o.o. wykonywali w tym samym miejscu tj. na linii produkcyjnej roztworu wodosiarczynu sodowego, po godzinach pracy na etacie lub w dni wolne od pracy, korzystając z jednej odzieży ochrony osobistej i przy wykorzystaniu tych samych środków, czynności na rzecz swojego pracodawcy, które składały się na całość cyklu produkcyjnego roztworu wodosiarczynu sodowego, a więc mogli je wykonać w ramach zawartej umowy o pracę bądź w ramach dodatkowych umów zawartych z tymże pracodawcą. Konserwacja instalacji spółki (...), przy użyciu której odbywała się produkcja roztworu wodorosiarczynu sodowego realizowana przez (...), warunkowała wykonywanie pracy przez pracowników spółki (...) i ciągłość cyklu produkcyjnego. Ponadto bieżąca konserwacja i prace naprawcze na linii produkcyjnej znajdowały się w zakresie obowiązków pracowników spółki (...).

Organ rentowy wyjaśnił jednocześnie, że praca wykonywana na rzecz pracodawcy to praca, której rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi prawnej łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj wykonywanych czynności przez pracownika wynikających z umowy zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od tożsamości rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią, wystarczającą przesłanką jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią ze środków pozyskanych od pracodawcy na podstawie umowy łączącej pracodawcę z osobą trzecią (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 luty 2017 r., II UK 693/15, wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 13 grudnia 2018 r., III AUa 214/17).

Zgodnie z art. 734 k.c. przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, stosuje się odpowiednio przepisy o zleceniu (art. 750 k.c.). Natomiast złożone oświadczenie woli leżące u podstaw zawierania umów cywilnoprawnych należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje (art. 65 § 1 k.c.). W umowach należy raczej badać, jaki był zgodny zamiar stron i cel umowy, aniżeli opierać się na jej dosłownym brzmieniu (art. 65 § 2 k.c.).

Podleganie ubezpieczeniom społecznym z określonych tytułów a w konsekwencji również podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wynikają z rzeczywistego stanu i sposobu wykonywania zatrudnienia, a nie z samego faktu sporządzenia umowy w określony i zamierzony sposób. Dokument w postaci umowy nie jest niepodważalnym dowodem na to, że osoby go podpisujące, jako strony, faktycznie złożyły niewadliwe oświadczenie woli o treści zapisanej w tym dokumencie (wyrok SN z dnia 19 października 2017 r. II UK 56/07).

Organ rentowy scharakteryzował również podstawę prawną wydania zaskarżonych decyzji.

Podsumowując ZUS stwierdził, że D. J., wykonując pracę określoną w umowach zlecenia zawartych z Przedsiębiorstwem Produkcyjno-Usługowo Handlowym (...) sp. z o.o., faktycznie pracował na rzecz swojego pracodawcy tj. spółki (...). Wynagrodzenie uzyskane z tej umowy stanowi podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe i ubezpieczenie zdrowotne u pracodawcy - spółki (...) i o wysokość tego wynagrodzenia powinna być zwiększona podstawa wymiaru przedmiotowych składek z tytułu zatrudnienia. Ponadto wyżej określone umowy zlecenia zawarte przez ubezpieczonego z (...) sp. z o.o. są nieważne i nie mogą wywoływać skutków prawnych w postaci obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu, a spółka (...) sp. z o.o. nie jest zatem płatnikiem składek na to ubezpieczenie.

Ubezpieczony D. J., reprezentowany przez radcę prawnego, wniósł odwołania od powyższych dwóch decyzji organu rentowego, domagając się uwzględnienia odwołań i usunięcia z obrotu prawnego zaskarżonych decyzji oraz zasądzenia od Zakładu Ubezpieczeń Społecznych na rzecz ubezpieczonego kosztów procesu, w szczególności kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W uzasadnieniu odwołań ubezpieczony wskazał, iż organ rentowy oparł się na stanowisku zajętym w orzecznictwie sądowym, jednak nie zauważył istotnej różnicy między stanem faktycznym opisanym w uzasadnieniu wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2017 r. II UK 693/15. Jest bowiem na odwrót i zacytowany poniżej fragment uzasadnienia orzeczenia wskazuje coś zgoła odmiennego. „... Sąd Najwyższy wyjaśnił, że art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy dwóch sytuacji. Pierwszą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z wymienionych w nim umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy. Drugą jest wykonywanie pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która wymienioną umowę zawarła z osobą trzecią, jednakże w jej ramach wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. W tym ostatnim przypadku, to w istocie pracodawca jest rzeczywistym beneficjentem pracy świadczonej przez pracownika - zleceniobiorcę/wykonawcę dzieła, bez względu na to, czy w trakcie jej wykonywania pracownik pozostaje pod faktycznym kierownictwem pracodawcy i czy korzysta z jego majątku. „Praca wykonywana na rzecz pracodawcy” to praca, której rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, niezależnie od formalnej więzi prawnej łączącej pracownika z osobą trzecią. Oznacza to, że bez względu na rodzaj wykonywanych czynności przez pracownika wynikających z umowy zawartej z osobą trzecią oraz niezależnie od tożsamości rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią, wystarczającą przesłanką zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej jest korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę trzecią ze środków pozyskanych od pracodawcy na podstawie umowy łączącej pracodawcę z osobą trzecią. Z punku widzenia przepływów finansowych, to pracodawca przekazuje osobie trzeciej środki na sfinansowanie określonego zadania, stanowiącego przedmiot swojej własnej działalności, a osoba trzecia, wywiązując się z przyjętego zobowiązania, zatrudnia pracowników pracodawcy. Wszystko to zaś ma na celu obniżenie kosztów zatrudnienia przez zastąpienie „oskładkowanego” wynagrodzenia za pracę „nieoskładkowanym” wynagrodzeniem za wykonanie dzieła lub za wykonanie usług. W niniejszej sprawie sytuacja taka nie zachodzi, bowiem na podstawie zawartej między Spółką C. a (...) Stowarzyszeniem Pomocy (...) z M. w dniu 1 października 2002 r. umowy o współpracy przepływ pieniędzy szedł w odwrotnym kierunku. To osoba trzecia przekazywała środki finansowe pracodawcy, aby móc realizować zadania wynikające z zawartej z NFZ umowy o świadczenie usług zdrowotnych i korzystać z profesjonalnie wyposażonych sal do rehabilitacji dzieci. Pracodawca (odwołujące się Stowarzyszenie) uzyskiwał co prawda z tytułu zawartej umowy o współpracy środki finansowe w postaci „zwrotu kosztów” eksploatacji sal i sprzętu terapeutycznego, ale nie można uznać, że ich źródłem była praca świadczona przez własnych pracowników w ramach umów o dzieło zawartych ze Spółką C., ponieważ była nim posiadana przez Stowarzyszenie i udostępniana tej Spółce substancja służąca rehabilitacji niepełnosprawnych.”

Przenosząc powyższe na rozpatrywaną sprawę ubezpieczony wskazał, że skoro właścicielem instalacji - która była konserwowana przez zleceniobiorców będących także pracownikami firmy (...) - była firma (...), to nie doszło do korzystania przez pracodawcę ( (...)) z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika. ZUS nie wykazał dowodowo, aby firma (...) z tytułu usług wykonywanych przez zleceniobiorców, przekazywała środki finansowe na rzecz firmy (...). Nie ma na to dowodów w postaci zawarcia takiej umowy, czy też - co istotniejsze - z tego tytułu nie doszło uznania rachunku bankowego firmy (...) czy do obciążenia rachunku bankowego firmy (...). ZUS ustalił przy tym, że zleceniobiorcy otrzymywali środki pieniężne z tytułu umów zlecenia z konta firmy (...), a nie z konta firmy (...). Ten wątek z przytoczonego orzeczenia wyroku Sądu Najwyższego jest kontynuowany w orzecznictwie, bowiem 11 września 2018 r. Sąd Apelacyjny w Szczecinie - Wydział III Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w sprawie o sygn. akt III AUa 772/15 wydał wyrok zbieżny z wyrokiem Sądu Najwyższego, a jego istotny dla rozpatrywanej sprawy fragment jest następujący: „W sprawie nie budzi wątpliwości fakt, że ubezpieczeni, wykonując pracę w ramach umów zlecenia zawartych z zainteresowanym, faktycznie wykonywali pracę na rzecz płatnika. ... W tej sytuacji trudno uznać za zasadny zarzut naruszenia art. 8 ust. 2a ustawy systemowej przez przyjęcie, że rezultat pracy ubezpieczonych w ramach umowy zlecenia zawartej z zainteresowanym skierowany był do płatnika, a nie zainteresowanego. Okoliczność, że względy finansowe skłoniły spółkę do korzystania „z pośrednictwa” zainteresowanego przy zatrudnianiu własnych pracowników spółki przez zainteresowanego do wykonywania pracy na rzecz spółki nie uzasadnia uznania, że spółka nie była beneficjentem pracy ubezpieczonych świadczonej także w ramach umowy zlecenia zawartej z zainteresowanym.”

Ubezpieczony wskazał, że ZUS wywodził, iż tożsamość stawki godzinowej w firmie (...) i w firmie (...) są identyczne, co zapewne też ma wskazywać jako dodatkowe powiązanie, gdy tymczasem - zdaniem ubezpieczonego - podłoże ustalenia stawki wynika z czegoś innego, a mianowicie jako ustalenia wysokości należytego wynagrodzenia. Podstawę wymiaru składki dla pracownika stanowi wynagrodzenie godziwe, a więc należne, właściwe, odpowiednie, rzetelne, uczciwe i sprawiedliwe, zachowujące cechy ekwiwalentności do pracy, natomiast ocena ,,godziwości” wynagrodzenia wymaga uwzględnienia okoliczności każdego konkretnego przypadku i nie może zostać dokonana wyłącznie w oparciu o subiektywną ocenę charakteru wykonywanej pracy przez pracownika na danym stanowisku pracy. Co więcej, wzorzec godziwego wynagrodzenia, który czyni zadość ekwiwalentności zarobków do rodzaju i charakteru świadczonej pracy oraz posiadanych przez pracownika doświadczenia i kwalifikacji zawodowych, będzie uwzględniał między innymi takie czynniki, jak: siatka wynagrodzeń obowiązująca w zakładzie pracy, średni poziom wynagrodzeń za taki sam lub podobny charakter świadczonej pracy w danej branży, wykształcenie, zakres obowiązków, odpowiedzialność materialna oraz dyspozycyjność. Przy zastosowaniu identycznej stawki godzinowej nie doszło zatem w sprawie do obniżenia kosztów zatrudnienia, aby można było twierdzić, że zastąpiono „oskładkowane” wynagrodzenia za pracę „nieoskładkowanym” wynagrodzeniem za wykonanie dzieła lub za wykonanie usług - jak w cytowanym wyżej wyroku Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2017 r., II UK 693/15). Ubezpieczony też wskazał, że dla potrzeb niniejszego postępowania firma (...) wystąpiła do firmy (...) o przedstawienie oferty stawki za roboczogodzinę przy wykonywaniu prac konserwacyjnych instalacji. Wynika z niej, że koszt roboczogodziny pracownika wyniesie 49,00 zł., co jest wysoce niekonkurencyjne wobec stawki płaconej przez firmę (...) zleceniobiorcom, która aktualnie wynosi wraz z premią 20,50 zł.

W odwołaniach podniesiono, że nadzór nad zleceniobiorcami sprawował Prezes HANZY. Umowa łącząca firmy (...) nie nakładała na (...) obowiązku konserwowania instalacji. Również umowy o pracę wskazywały konkretne stanowisko pracy np. w rozpatrywanej sprawie mechanik. Konserwacja instalacji, z uwagi na to, że mamy do czynienia z instalacją chemiczną, wymaga od osób konserwujących posiadania odpowiedniej wiedzy w tym zakresie wspartej doświadczeniem i szkoleniami. Należało też mieć na względzie, że z uwagi na wymagania atmosferyczne, konserwacja mogła się odbywać tylko w określonych warunkach tj. nie mogła odbywać się przy ujemnej temperaturze, w trakcie opadów deszczu czy śniegu. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, praca w godzinach nadliczbowych jest pracą wykonywaną ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy, a także praca wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający w obowiązującego pracownika systemu i rozkładu pracy.

Dopuszczalna jest w dwóch przypadkach: konieczności przeprowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia, zdrowia, mienia, środowiska albo usunięcia awarii oraz szczególnych potrzeb pracodawcy, czyli okoliczności, których z góry nie można przewidzieć (ustala je samodzielnie pracodawca lub osoba działająca w jego imieniu).

Wobec tego obowiązek systematycznego konserwowania instalacji chemicznej nie mieści się w żadnej z tych dwóch kategorii. Ponadto liczba nadgodzin w skali roku jest ograniczona i nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym.

W odpowiedziach na odwołania organ rentowy wniósł o ich oddalenie, podtrzymując stanowisko i uzasadnienie zawarte w zaskarżonych decyzjach. Wniósł też o zasądzenie od odwołującego na rzecz organu rentowego zwrotu kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego, według norm przepisanych. ZUS poinformował też, że oprócz decyzji dotyczących D. J. wydał jeszcze piętnaście innych decyzji dotyczących ubezpieczenia zdrowotnego osób, z którymi (...) Sp. z o.o. zawarła umowy zlecenia mające za przedmiot konserwację instalacji do produkcji roztworu wodorosiarczynu sodowego, od których to decyzji również wniesiono odwołanie.

W piśmie z 15 marca 2021r. Przedsiębiorstwo Produkcyjno - Usługowo - Handlowe (...) sp. z o.o. oraz w piśmie z 7 maja 2021r. (...) sp. z o.o., reprezentowane przez tego samego radcę prawnego, oświadczyły, iż popierają stanowisko ubezpieczonego ( vide: pisma – k. 45 i 269 akt sądowych). Zainteresowane wskazały, że potrzeba konserwacji instalacji służącej do produkcji roztworu wodorosiarczynu sodowego wykracza znacznie poza zakres konserwacji zawarty w § 2 ust. 3 umowy z 1 lipca 2010r. Jeżeli ZUS miałby rację, to konsekwentnie należy analogicznie podejść i ,,oskładkować” także kwoty wynikające z tych faktur oraz rachunków. Nie ma bowiem zasadniczej różnicy między zleceniem przez zainteresowanego konserwacji i napraw wykonywanych przez przedsiębiorców a konserwacją i naprawami dokonywanymi przez (...) sp. z o.o. Interpretując ten przepis odmiennie od organu rentowego należy wskazać na § 1, z którego wynika obowiązek zapewnienia ciągłej obsługi instalacji produkcyjnej roztworu. Naprawa i konserwacja z umowy dotyczy zatem usuwania pojawiającym się bieżących usterek i konserwowanie eksploatowanej instalacji produkcyjnej np. wymiana uszczelek, smarowanie urządzeń, dolewanie oleju itp. Znajduje to też potwierdzenie w Ogólnym zakresie obowiązków dla stanowiska pracy. Pracownicy (...) sp. z o.o. generalnie pracują po paru pracowników w rytmie pracy zmianowej. Ich zakres obowiązków nie nakłada na nich obowiązków malowania instalacji. Obserwując pracę urządzeń w godzinach pracy nie mają w tym czasie żadnej możliwości równoległego konserwowania instalacji poprzez malowanie w godzinach pracy. (...) Spółka z o.o. zwróciła uwagę, że gros instalacji znajduje się wysoko nad ziemią i trudno sobie realnie wyobrazić konserwację instalacji w godzinach nocnych. Albo pracownicy w godzinach pracy dozorują funkcjonowanie instalacji, albo konserwują instalację, usuwając rdzę i malując farbami powierzchnie instalacji. Zainteresowana (...) sp. z o.o., z wyjątkiem jednego przypadku odnotowanego na jednej z faktur, zawsze zapewniała wszystkim zleceniobiorcom materiały służące do ich pracy ( vide: pisma – k. 45-54 i 269-278 akt sądowych).

W piśmie z 11 marca 2021 r. ubezpieczony wskazał wartość przedmiotu sporu na kwotę 11.696 zł, od kwoty naliczonych składek 11.685,22 zł ( vide: pismo – k. 246-248 akt sądowych). W piśmie z 23 sierpnia 2021 r. organ rentowy określił wartość przedmiotu sporu na kwotę 28.114,00 zł jako różnicę pomiędzy podstawami wymiaru składek przyjętymi w zaskarżonej decyzji a podstawami wymiaru składek zadeklarowanymi przez płatnika (...) sp. z o.o. ( vide: pismo – k. 360-366 akt sądowych).

Postanowieniem z 19 maja 2021r. sprawy z odwołań ubezpieczonego zostały połączone do wspólnego rozpoznania i rozstrzygnięcia pod sygnaturą akt IV U 35/21 ( vide: postanowienie – k. 301 akt sądowych).

Sąd Okręgowy ustalił, co następuje:

Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo-Handlowe (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością powstała w kwietniu 1990 r. Została zarejestrowana w KRS w dniu 16 grudnia 2002 roku pod numerem (...). Wspólnikami spółki byli A. S. (wspólnik większościowy), J. S., K. S., D. S., Z. L. (5% udziałów). W skład zarządu weszli A. S. jako prezes oraz J. S. jako wiceprezes. (...) sp. z o.o. zajmowała się handlem w branży spożywczej (ryżem i herbatą), a następnie produkcją artykułów spożywczych.

A. S. znał J. C., prezesa Spółki z o.o. P., która produkowała między innymi wodorosiarczyn sodu, lecz zaprzestała produkcji, gdyż właściciel terenu wypowiedział spółce umowę dzierżawy. Powstała luka w produkcji, którą postanowił od 2008r. wykorzystać A. S., wykorzystując wieloletnie doświadczenie w branży chemicznej J. C.. Od 2008r. przedmiotem działalności spółki (...) stała się wyłącznie produkcja chemii nieorganicznej w postaci wodorosiarczynu sodu. (...) sp. z o.o. w 2006r. dokonała, wyłącznie z własnych środków, zakupu nieruchomości - działki w T. przy ul. (...) wielkości 1,5 ha i wybudowała własną linię produkcyjną do produkcji wodorosiarczynu sodu o długości około 200 m., złożonej między innymi z ulokowanych na zewnątrz zbiorników, reaktorów, wieży absorpcyjnych oraz kotłów. Linia do produkcji obejmuje wiele urządzeń, które posadowione są w części na własnych fundamentach, a w części na konstrukcji stalowej. Pod wiatą znajduje się piec, a w zamkniętym budynku znajduje się instalacja sterująca całą produkcją. Na terenie nieruchomości są budynki niezwiązane bezpośrednio z produkcją - budynek warsztatowo - magazynowy i biurowo - magazynowy należące do Hanzy.

Produkcja wodorosiarczynu sodu rozpoczęła się w marcu 2008r. Dzienna produkcja wynosi 150 ton, a miesięczna 4.500 ton. Spółka (...) ponosi koszty zakupu surowców do produkcji roztworu, a przychód z jego sprzedaży w całości przypada (...) sp. z o.o. Głównym odbiorcą jest (...) S.A. w Ś., zajmująca się produkcją papieru. P. nie partycypuje w zyskach Hanzy.

(...) sp. z ograniczoną odpowiedzialnością została zarejestrowana w KRS w dniu 9 lipca 2002r. pod numerem (...). Spółka (...) zajmowała się produkcją wodorosiarczynu sodu, lecz produkcja została przerwana wskutek wypowiedzenia umowy dzierżawy. Uchwałą nr 2/2007 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników z dnia 22 lutego 2007r. rozwiązano spółkę i otwarto likwidację. W trakcie postępowania likwidacyjnego część udziałów spółki nabył A. S., który doprowadził do przerwania procesu likwidacji i wznowienia działalności P.. Od 2007r. wspólnikami spółki byli A. S. (wspólnik większościowy), A. K., J. C. i D. W.. Funkcję prezesa zarządu pełni J. C.. A. S. i J. S. są ponadto członkami Rady Nadzorczej.

Przedmiotem działalności spółki (...) jest obsługa linii produkcyjnej należącej do (...) sp. z o.o. i zapewnienie w tym zakresie kadry pracowniczej. Ponadto (...) sp. z o.o. kupuje od Hanzy niewielkie ilości wodorosiarczynu sodu (20 ton miesięcznie), które sprzedaje swoim kontrahentom. Nie prowadzi własnej działalności produkcyjnej. Głównym przychodem spółki jest wynagrodzenie otrzymywane z tytułu umowy o współpracy z (...) sp. z o.o.

Siedziba obu spółek mieści się przy ul. (...) w T.. Właścicielem budynków (budynku magazynowego i magazynowo-biurowego) jest (...) sp. z o.o., która wynajmuje jeden lokal biurowy (pomieszczenie biurowe o powierzchni 24 m2) spółce (...), na mocy umowy najmu zawartej 1 lipca 2010r. Zgodnie z § 4 ust. 3 czynsz w wysokość 240 zł miesięcznie miał być rozliczany w kosztach usługi zapewnienia ciągłej obsługi instalacji produkcyjnej roztworu wodorosiarczynu sodowego.

Dowód: - wydruki z KRS – k. 56-63, 279-286 i nast. akt sądowych, informacje ze strony internetowej KRS,

- uchwała – k. 11 akt kontroli H.,

- umowa – k. 127 akt kontroli H.,

- zdjęcia instalacji produkcyjnej – k. 64-70 i nast. akt sądowych,

- umowa najmu – k. 45 akt kontroli,

- umowy o pracę – k. 883-885 akt kontroli,

- zeznania świadka D. W. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:12:24 do 01:07:33,

- przesłuchanie A. S. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:05:44 do 01:56:09,

- przesłuchanie J. C. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:56:09 do 02:27:00.

W dniu 1 lipca 2010r. (...) sp. z o.o., reprezentowana przez A. S., jako zleceniodawca i (...) sp. z o.o., reprezentowana przez J. C., jako wykonawca zawarły umowę, na mocy której (...) sp. z o.o. zobowiązała się do zapewnienia ciągłej obsługi instalacji produkcyjnej roztworu wodorosiarczynu sodowego (§ 1). Zleceniodawca oświadczył, że jest właścicielem sprawnej do eksploatacji instalacji produkcyjnej roztworu wodorosiarczynu sodowego, będzie zabezpieczał wszystkie środki, materiały i czynniki energetyczne niezbędne do funkcjonowania instalacji, a także zapewni niezbędne środki do przeprowadzenia napraw i konserwacji eksploatowanej instalacji produkcyjnej (§ 2). W kwestii wynagrodzenia strony umowy ustaliły, że wykonawca będzie pobierał miesięczne wynagrodzenie za prowadzenie usługi na podstawie faktycznie poniesionych kosztów, płatne na podstawie wystawionej przez wykonawcę faktury VAT (§ 3). Umowa została zawarta na czas nieokreślony (§ 4).

Strony powyższej umowy w pojęciu ,, obsługa instalacji produkcyjnej” rozumiały obsługę linii produkcyjnej, czyli urządzeń produkcyjnych, a P. będzie obsługiwał tylko linię produkcyjną, bez ,,obsługi konstrukcji metalowej”, którą trudno obsługiwać. Na podstawie tej umowy spółka (...) nie rozporządza konstrukcją.

Spółki uzgodniły, że skoro pracownicy (...) sp. z o.o. są doświadczeni w prowadzeniu produkcji i wykazują się znajomością zagadnień technologicznych w tym zakresie, zasadne będzie ich zatrudnienie przez (...) sp. z o.o. Spółka (...) rozwiązała umowy o pracę z dotychczasowymi pracownikami produkcyjnymi oraz warsztatowymi i osoby te zawarły z dniem 1 lipca 2010r. umowy o pracę ze spółką (...). W umowach tych zachowano dotychczasowe warunki zatrudnienia, w tym stawkę godzinową.

(...) sp. z o.o. wystawiała (...) sp. z o.o. fakturę na koniec miesiąca, aktualnie sporządza dwie faktury tj. fakturę zaliczkową w połowie miesiąca i fakturę końcową (wyrównawczą) wraz z końcem miesiąca, z tytułu usługi-robocizny.

Na dzień zawarcia umowy (...) sp. z o.o. nie miała zatrudnionych pracowników – przejęła od (...) sp. z o.o. pracowników produkcji oraz pracowników warsztatowych, którzy wcześniej obsługiwali linię produkcyjną.

Dowód: - umowa – k. 71-72 akt sądowych, k. 39 akt kontroli,

- faktury i potwierdzenia przelewów – k. 131-370 akt kontroli H.,

- zeznania świadka D. W. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:12:24 do 01:07:33,

- przesłuchanie A. S. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:05:44 do 01:56:09,

- przesłuchanie J. C. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:56:09 do 02:27:00.

Obsługa instalacji produkcyjnej jest dokonywana ,, po kosztach” i kwota wynagrodzenia dla P. równoważy się z kwotą poniesioną przez P. na zatrudnienie pracowników, szkolenia i badania lekarskie. Zyskiem spółki (...) jest zysk z tytułu sprzedaży wodorosiarczynu sodu oraz to, że gdyby nie było umowy o współpracy, to P. wygasiłby swoją działalność.

Dowód: - przesłuchanie J. C. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:56:09 do 02:27:00.

Linię produkcyjną obsługiwało 8 pracowników P. na stanowiskach mechaników-aparatowych, w systemie trzyzmianowym czterobrygadowym po dwie osoby na jednej zmianie. Na hali produkcyjnej mieści się warsztat, gdzie pracownicy warsztatowi, świadczący pracę w dni powszednie od godz. 8.00 do godz. 16.00, zajmowali się naprawą lub konserwacją elementów instalacji. W razie konieczności pracownicy warsztatowi zastępowali pracowników obsługujących linię produkcyjną ( podczas ich nieobecności), wykonując wówczas czynności przewidziane dla stanowiska mechanika - aparatowego.

W ramach obsługi linii produkcyjnej należało: załadować i rozładować surowiec, sprawdzić sterowniki, zapisywać parametry, pobierać próbki do badania dla pracowników laboratorium (co 30 minut, co odnotowywane jest w kartach technologicznych). Wyprodukowana partia roztworu była następnie wypompowywana do magazynu, po czym proces produkcyjny rozpoczynał się od początku.

Z instrukcji obsługi instalacji do produkcji wodorosiarczynu sodowego wynika, iż pracownicy produkcyjni obsługiwali: piec obrotowy, dopalacz, kocioł wraz z oprzyrządowaniem, płuczkę, pompę płuczki, pompy absorpcji, pompy poziome i pionowe, pompy ługu, pompy siarki, podajnik sody, silos sody, wentylator.

Pracownicy warsztatowi wykonywali bieżące naprawy linii produkcyjnej na miejscu lub w warsztacie, po zdemontowaniu danej części (dokręcenie elementów, wymiana uszczelek, naprawa pomp, wentylatorów i zaworów), a także dbali o czystość w zakładzie. Warsztat był konieczny dla zapewnienia ciągłości produkcji.

Pracownicy P. otrzymywali od spółki (...) odzież ochronną oraz środki czystości. Spółka (...) dostarczała im również sprzęt i materiały (farby, narzędzia, maski, papier ścierny, tarcze) niezbędne do wykonania czynności konserwacyjnych oraz surowce do utrzymania linii produkcyjnej. Po 1.07.2010r. Spółka (...) nie zatrudniała pracowników do obsługi linii produkcyjnej, jedynie zawierała umowy o pracę na stanowiska administracyjne oraz w laboratorium. Na produkcji i w warsztacie zatrudnieni byli wyłącznie pracownicy (...) sp. z o.o.

Dowód: - zdjęcia instalacji produkcyjnej – k. 64-70 i nast. akt sądowych,

- karty ewidencyjne wyposażenia – k. 2075-2109 akt kontroli H.,

- instrukcja obsługi instalacji – k. 456 akt sądowych,

- zeznania świadka D. W. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:12:24 do 01:07:33,

- zeznania świadka J. B. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:09:21 do -1:36:13,

- zeznania świadka D. B. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:38:48 do 02:01:29,

- zeznania świadka R. S. o na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 02:03:40 do 02:22:57 i w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:10:42 do 00:35:33,

- zeznania świadka K. P. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:37:12 do 01:03:41,

- przesłuchanie A. S. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:05:44 do 01:56:09,

- przesłuchanie J. C. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:56:09 do 02:27:00.

Instalacja składa się z linii technologicznej i konstrukcji, na której linia ta jest posadowiona Konstrukcja mogła wytrzymać kilka lat bez malowania. Awaria elementów masywnych konstrukcji bez malowania nastąpiłaby po 10 latach niemalowania. Elementy o mniejszym przekroju wytrzymałyby bez malowania 3 - 4 lata. Do 2011r. konstrukcje stalowe były nowe i nie było potrzeby ich malowania. Od 2011r. pojawiła się potrzeba regularnego okresowego oczyszczania konstrukcji instalacji z rdzy oraz malowania jej farbą antykorozyjną, aby w przyszłości zapobiec uszkodzeniu linii produkcyjnej. Tego rodzaju prace - w okresie od wiosny do jesieni - spółka (...) zlecała okazjonalnie osobom z zewnątrz, jedna przede wszystkim czynności te były powierzane pracownikom P. w ramach zawieranych z nimi umów zleceń. Znali oni instalację oraz mieli odpowiednie badania uprawniające do pracy na wysokości ( pozyskane w ramach stosunku pracy z P.), a także byli zainteresowani zarobieniem dodatkowych pieniędzy ( obok wynagrodzenia za pracę). Pracownikom P. czynności te zlecano po godzinach ich pracy lub w dni wolne od pracy. Czynności tych nie wykonywali w godzinach swojej pracy na rzecz P. podczas obsługi technologicznej linii produkcyjnej. Niekiedy w ramach umów zleceń zawieranych w ze spółką (...) w okresie zimowym, pracownicy P. zajmowali się także pracami porządkowymi lub gospodarczymi na rzecz Hanzy. Wynagrodzenie za prace zlecone przez Hanzę było wypłacane przez spółkę (...) jako iloraz godzin wykonywania zlecenia przez pracowników i stawek godzinowych, tożsamych ze stawkami brutto przyjętymi w ramach umowy o pracę. Rachunki dla zleceniobiorców wystawiała co miesiąc księgowa D. W..

Nie było możliwe wykonywanie w trakcie obsługi przez pracowników produkcyjnych instalacji również czynności czyszczenia i malowania instalacji. Malowanie instalacji było w interesie Hanzy, która jest właścicielem instalacji. Gdyby hipotetycznie na skutek korozji instalacji produkcja byłaby niemożliwa, to P. uzyskałby wynagrodzenie od Hanzy.

Do czynności zlecanych dodatkowo przez spółkę (...) nie należała też konserwacja wnętrza zbiorników magazynowych, którą mogli zajmować się mogą wyłącznie osoby posiadające specjalne uprawnienia, których pracownicy P. nie mieli. Dodatkowych prac ( objętych umowami zlecenia) nie powierzano także w okresie przestojów produkcyjnych - przeprowadzanych raz do roku przez okres nie dłuższy niż dwa tygodnie, podczas których wykonywano planowane remonty i prace konserwatorskie poszczególnych urządzeń i elementów instalacji produkcyjnej.

Nie wszyscy pracownicy (...) sp. z o.o. mieli zawarte umowy zlecenia z (...) sp. z o.o. Zdarzało się, że byli również zatrudniani pracownicy z zewnątrz. Spółka nie zdecydowała się na zlecanie czynności czyszczenia i malowania linii produkcyjnej firmom zewnętrznym, ponieważ proponowane stawki były znacznie wyższe niż te oferowane zleceniobiorcom – pracownikom (...) sp. z o.o.

Dowód: - zeznania świadka D. W. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:12:24 do 01:07:33,

- zeznania świadka J. B. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:11:07 do 01:36:13,

- zeznania świadka D. B. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:38:48 do 02:01:29,

- zeznania świadka R. S. o na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 02:03:40 do 02:22:57 i w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:10:42 do 00:35:33,

- zeznania świadka K. P. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:37:12 do 01:03:41,

- przesłuchanie A. S. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:05:44 do 01:56:09,

- przesłuchanie J. C. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:56:09 do 02:27:00.

Czynności wykonywane przez pracowników P. w ramach umów o pracę nadzorował prezes zarządu spółki P. J. C., a pod jego nieobecność - wiceprezes spółki (...). Natomiast nadzór nad czynnościami wykonywanymi w ramach umów zlecenia pełnił prezes spółki Hanza A. S., on także zajmował się odbiorem prac powierzanych na podstawie umów zleceń.

Dowód: - zeznania świadka D. W. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:12:24 do 01:07:33,

- zeznania świadka J. B. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:09:21 do -1:36:13,

- zeznania świadka D. B. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:38:48 do 02:01:29,

- zeznania świadka R. S. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 02:03:40 do 02:22:57 i w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:10:42 do 00:35:33,

- zeznania świadka K. P. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:37:12 do 01:03:41,

- przesłuchanie A. S. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:05:44 do 01:56:09,

- przesłuchanie J. C. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:56:09 do 02:27:00.

Początkowo (...) sp. z o.o. zatrudniała pracowników do obsługi swojej linii produkcyjnej i do pracy w warsztacie. J. C. pełnił wtedy funkcję doradcy technologicznego (w oparciu o umowę zlecenia). Następnie w 2010r. pracownicy (za wyjątkiem pracowników administracji i laboratorium) zostali przejęci przez (...) sp. z o.o. – ich praca i zakres obowiązków nie uległy zmianie. Podobnie nie doszło do modyfikacji w kwestii sprawowanego nadzoru.

Do prac malarskich sporadycznie zatrudniano również osoby z zewnątrz.

Dowód: - zestawienie umów zlecenia – k. 641-671 akt kontroli,

- zeznania świadka D. W. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:12:24 do 01:07:33,

- zeznania świadka D. B. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:38:48 do 02:01:29,

- zeznania świadka R. S. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 02:03:40 do 02:22:57 i w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:10:42 do 00:35:33,

- zeznania świadka K. P. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:37:12 do 01:03:41,

- przesłuchanie A. S. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:05:44 do 01:56:09,

- przesłuchanie J. C. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:56:09 do 02:27:00.

W (...) sp. z o.o. zatrudniona była od lipca 2002 r. do czerwca 2006 r. D. W. jako główna księgowa. Od 1 lipca 2006 r. pracuje w tej spółce w oparciu o umowę zlecenia, wykonując czynności głównego księgowego. Z kolei w spółce (...) najpierw była zatrudniona na podstawie umowy zlecenia, a od lipca 2007r. pozostaje w pracowniczym stosunku zatrudnienia na stanowisku głównej księgowej. D. W. jest również wspólnikiem (...) sp. z o.o. Pełniła funkcję prokurenta, a także prezesa zarządu tej spółki.

Dowód: - umowa o pracę – k. 129 akt kontroli,

- zeznania świadka D. W. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:12:24 do 01:07:33.

Od października 2016r. w (...) sp. z o.o. jest zatrudniony J. B. jako mechanik aparatowy. Od 1 stycznia 2018r. jego wynagrodzenie wynosi 13 zł brutto za godzinę. Odpowiada za utrzymanie ruchu tj. usuwanie awarii na instalacji i zlokalizowanych tam urządzeniach oraz w warsztacie. Zajmuje się smarowaniem i wymianą uszczelek, naprawianiem pomp. Czasami zastępuje pracowników produkcji. Pracuje w stałych godzinach 8:00-16:00. Wcześniej nie pozostawał w zatrudnieniu z (...) sp. z o.o. J. B. miał zawartą umowę zlecenia z (...) sp. z o.o. (umowa nr (...) z 2 stycznia 2015 r. zawarta na okres od 2 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. za wynagrodzeniem 3.165 zł), której przedmiotem było czyszczenie i malowanie elementów instalacji. Propozycja zawarcia umowy zlecenia padła ze strony A. S., z którym ustalał warunki współpracy. Przyjął zaoferowaną stawkę na tożsamym poziomie, co stawka wynagrodzenia za pracę. Wynagrodzenie z tytułu umowy o pracę miał wypłacane przelewem przez P., a wynagrodzenie z tytułu umowy zlecenia przelewem z konta Hanzy. Wszelkie potrzebne do wykonania zlecenia materiały otrzymał od spółki (...). Wykonywaniem przedmiotu umowy zlecenia zajmował się popołudniami lub w dni wolne od pracy w spółce (...). W ramach obowiązków pracowniczych nie wykonywał malowania konstrukcji, co było przedmiotem umowy zlecenia. Nie zawierał kolejnych umów zlecenia. Gdy pracował na zmianie w P., nie miał możliwości malowania elementów instalacji.

Dowód: - umowa o pracę – k. 376 akt sądowych,

- umowa zlecenie – k. 675 akt kontroli H.,

- zeznania świadka J. B. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:09:21 do 01:36:13.

P. P. pracuje w (...) sp. z o.o. jako mechanik aparatowy od 2010r. Nie był wcześniej pracownikiem (...) sp. z o.o. Zajmuje się pracą na produkcji. Wykonywał również malowanie instalacji w ramach umów zlecenia z (...) sp. z o.o., co proponował prezes zarządu A. S. (umowa nr (...) z 2 styczna 2014 r. na okres od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. za wynagrodzeniem 4.905 zł; umowa nr (...) na okres od 2 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. za wynagrodzeniem 4.620 zł). Kwestie związane z wykonaniem umów zlecenia uzgadniał z prezesem zarządu (...) sp. z o.o. Czynności te wykonywał po godzinach pracy w P.. Otrzymywał wynagrodzenie płatne przelewem przez zleceniodawcę. W ramach umów zleceń P. P. nie naprawiał pomp ani innych urządzeń.

Dowód: - umowa zlecenie – k. 433, 691 akt kontroli,

- zeznania świadka P. P. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 02:30:06 do 02:45:09.

R. S. początkowo od 15 listopada 2007r. zatrudniony był w (...) sp. z o.o. jakom mechanik przy produkcji wodorosiarczynu sodu, a następnie od 1 lipca 2010r. został przejęty przez (...) sp. z o.o. Zajmuje stanowisko mechanika-aparatowego. Jego wynagrodzenie zostało początkowo określone na 12 zł brutto za godzinę, od 1 sierpnia 2016 r. wzrosło do 14 zł brutto. Pracuje w służbie utrzymania ruchu na produkcji, uczestnicząc w procesie produkcyjnym, w systemie trzyzmianowym. Przygotowuje i bada roztwór wodorosiarczynu oraz dostarcza go do magazynu. Ponadto usuwa drobne awarie, wymienia uszczelki.

W dniu 2 stycznia 2014 r. zawarł z P.P.U.H. (...) sp. z o.o. umowę zlecenia nr (...), na mocy której zobowiązał się do wykonania prac remontowo-porządkowych. Termin wykonania prac ustalono na okres od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. (§ 1 umowy). Z tytułu wykonania umowy przewidziano wynagrodzenie 3.785 zł brutto (§ 3 umowy). R. S. zawarł kolejne umowy zlecenia: w dniu 2 stycznia 2015 r. nr(...) na okres od 2 stycznia 2015 r. do 31 grudnia 2015 r. za wynagrodzeniem 3.890 zł, w dniu 1 stycznia 2016 r. nr (...) na okres od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. za wynagrodzeniem 5.795 zł, w dniu 2 stycznia 2017 r. nr (...) na mocy której zobowiązał się do wykonania prac gospodarczych z terminem wykonania od 2 stycznia 2017 r. do 31grudnia 2017 r. i za wynagrodzeniem 17 zł brutto za każdą godzinę wykonania zlecenia, umowę zlecenia z 2 stycznia 2018 r. (nr (...)) na okres od 2 stycznia 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. i za wynagrodzeniem 17 zł brutto za godzinę, aneksem z 30 maja 2018 r. podwyższono wynagrodzenie do 19 zł brutto.

Umowy zlecenia zostały zawarte w związku z propozycją złożoną przez A. S., który nadzorował ich wykonywanie oraz dokonywał odbioru prac. R. S. w ramach zawartych umów wykonywał prace porządkowe (sprzątanie magazynu, malowanie regałów magazynowych) oraz malowanie konstrukcji metalowych. Około 10 razy nadzorował pracowników w warsztacie, którzy naprawiali pompy. Było to spowodowane nieobecnością doświadczonego pracownika D. B. z powodu zwolnienia lekarskiego, kiedy to w warsztacie pozostali niedoświadczeni pracownicy i wymagali pomocy.

Dowód: - umowa o pracę – k. 375 akt sądowych, k. 161 akt kontroli P.,

- zakres obowiązków – k. 163 akt kontroli P.,

- aneksy – k. 165-169 akt kontroli P.,

- umowy zlecenia – k. 431, 697, 977, 1257-1261, 1555-1559, akt kontroli H., k. 373-374 akt sądowych,

- rachunki – k. 825, 881, 903, 441, 473, 491, 503, 519, 535, 545, 583, 603,617, 629, 741, 763, 779, 849, 863, 883, 903, 991, 1023, 1041, 1057, 1077, 1093, 1113, 1131, 1141, 1157, 1177, 1315, 1335, 1361, 1381, 1401, 1421, 1441, 1459, 1475, 1493, 1625, 1643, 1657, 1671, 1685, 1699, 1715, 1729, 1745 akt kontroli H.,

- zeznania świadka R. S. na rozprawie w dniu 11.08.2021r. – protokół elektroniczny od 02:03:40 do 02:22:57 i w dniu 10.11.2021r. – protokół elektroniczny od 00:10:42 do 00:35:33.

D. B. od 1 stycznia 2009r. zatrudniony był w (...) sp. z o.o. jako mechanik aparatowy na produkcji, a od 1 lipca 2010r. pracuje w (...) sp. z o.o. na stanowisku mechanik-aparatowy. Jego wynagrodzenie początkowo wynosiło 12 zł brutto na godzinę. Porozumieniem z 30 września 2011r. wynagrodzenie podwyższono do 15 zł na godzinę, a od 30 listopada 2012r. do17 zł brutto. W dniu 31 grudnia 2012r. zawarł umowę o pracę na czas nieokreślony, na tożsamym stanowisku i za wynagrodzeniem 17 zł brutto, które następnie od 1 kwietnia 2014r. wzrosło do 18 zł brutto, a od 1 czerwca 2018r. do 20 zł brutto. D. B. jest pracownikiem warsztatu – pracuje na jedną zmianę od poniedziałku do piątku. Zdarza się też, że wykonuje czynności na instalacji, zastępując innego pracownika. Do jego zadań należy dbanie o sprawność urządzeń produkcyjnych, naprawy pomp i ich przygotowywanie do podmiany.

W dniu 2 stycznia 2014 r. zawarł z P.P.U.H. (...) sp. z o.o. umowę zlecenia nr (...), na mocy której zobowiązał się do wykonania prac remontowo-porządkowych w okresie od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r., za wynagrodzeniem 2.885 zł brutto, w dniu 2 stycznia 2015 r. nr (...) na okres od 2 stycznia 115 r. do 31 grudnia 2015 r. za wynagrodzeniem 3.16 zł, w dniu 1 stycznia 2016 r. nr (...) na okres od 1 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. za wynagrodzeniem 3.620 zł, w dniu 2 stycznia 2017 r. nr (...) na okres od 2 stycznia 2017 r. do 31grudnia 2017 r. za wynagrodzeniem 21 zł brutto za każdą godzinę wykonania zlecenia, w dniu 14 września 2018 r. nr (...) na okres od 14 września 2018 r. do 31 grudnia 2018 r. za wynagrodzeniem 24 zł brutto. W ramach umów zleceń zajmował się czyszczeniem i malowaniem instalacji, a także pracami porządkowymi jak np. sprzątanie po szlifowaniu.

Wszelkie uzgodnienia dotyczące powyższych umów były dokonywane z A. S., który składał propozycje wykonania czynności malowania konstrukcji, a D. B. nie zawsze na nie przystawał. Z tytułu wykonania umów D. B. otrzymywał od (...) sp. z o.o. wynagrodzenie płatne przelewem.

W okresie od 21 grudnia 2017 r. do 9 stycznia 2018 r., od 10 stycznia 2018 r. do 17 kwietnia 2018 r. przebywał na zwolnieniach lekarskich.

Dowód: - umowa o pracę – k. 81, 89 akt kontroli P.,

- zakres obowiązków – k. 83 akt kontroli P.,

- aneks – k. 85-87, 91-95 akt kontroli P.,

- rachunki – k. 461, 479, 509, 525, 551, 597,607, 623, 725, 747, 789, 813, 829, 851, 867, 885, 909, 1013, 1027, 1061, 1097, 1135, 1161, 1181, 1321, 1387, akt kontroli H,

- umowa zlecenie – k. 423, 675, 971, 1287-1289, 1345, 1367, 1407, 1445, 1481, 1499, 1607-1611, 1733, akt kontroli H.,

- ZUS ZLA – k. 378-382 akt sądowych,

- zeznania świadka D. B. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:38:48 do 02:01:29.

K. P. był zatrudniony najpierw w latach 2008-2010 w (...) sp. z o.o. jako operator -mechanik, a następnie w 2010r. został zatrudniony przez (...) sp. z o.o. na tożsamych warunkach. Był zatrudniony do 2015r., kiedy to przeszedł na rentę. Zajmował się obsługą procesu produkcji wodorosiarczynu sodu i utrzymaniem ruchu (usuwanie awarii, wymiana zepsutych urządzeń i pomp). Miał zawarte umowy zlecenia z (...) sp. z o.o. (umowa nr (...) z 2 styczna 2014 r. na okres od 1 stycznia 2014 r. do 31 grudnia 2014 r. za wynagrodzeniem 5.465 zł). Czynności w ramach umów zlecenia (czyszczenie konstrukcji, malowanie zbiorników, malowanie szatni) wykonywał po godzinach pracy lub w dni wolne. Były to prace czasochłonne i nie mógł je wykonać w ramach umów o pracę. Wynagrodzenie z tytułu zlecenia otrzymywał w formie gotówki. Wszelkie uzgodnienia związane z realizacją umów zlecenia były dokonywane z A. S., który wystąpił z propozycją zawarcia umów. Gdyby nie było pracowników do malowania i usuwania rdzy, produkcja roztworu mogłaby być kontynuowana.

Od 2015 r. nie pozostaje w zatrudnieniu w żadnej ze spółek.

Dowód: - umowa zlecenie – k. 427 akt kontroli,

- zeznania świadka K. P. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:37:12 do 01:03:41.

Ubezpieczony D. J. w okresie od 1 sierpnia 2009 r. do 30 czerwca 2010 r. był zatrudniony w P.P.U.H. (...) sp. z o.o. w pełnym wymiarze czasu pracy na stanowisku mechanika. Umowa o pracę została rozwiązana na mocy porozumienia stron.

D. J. zawarł w dniu 30 czerwca 2010 r. z (...) sp. z o.o. umowę o pracę, na mocy której został zatrudniony jako mechanik-aparatowy na okres od 1 lipca 2010 r. do 31 grudnia 2012 r., za wynagrodzeniem 12 zł na godzinę brutto. D. J. przeszedł szkolenie z zakresu BHP, instruktaż stanowiskowy przeprowadził J. C.. Ubezpieczony otrzymał zaświadczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na stanowisku aparatowy- mechanik plus praca na wysokości, ważne do sierpnia 2012r. Kolejne zaświadczenie zostało wydane na okres do 30 sierpnia 2015r., również dotyczyło stanowiska mechanika-aparatowego oraz pracy na wysokości powyżej 3 m. Kolejna umowa o pracę została zawarta w dniu 31 grudnia 2012r. na okres od 1 stycznia 2013r. do 31 grudnia 2014r. Następnie umowa o pracę z 31 grudnia 2014r. została zawarta na czas nieokreślony. Ubezpieczony otrzymał w dniu 25 sierpnia 2015r. orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do pracy na stanowisku mechanika-aparatowego i pracy na wysokości powyżej 3 m, ważne do 25 sierpnia 2018r. Od 1 stycznia 2017r. wynagrodzenie wzrosło do 13 zł brutto na godzinę, przewidziano również premię uznaniową. Kolejne orzeczenie lekarskie ubezpieczony otrzymał 18 października 2018 r., ważne do 18 października 2021r. i dotyczyło ono stanowiska mechanika-aparatowego oraz pracy na wysokości powyżej 3 m. Od 1 czerwca 2018r. wynagrodzenie wynosiło 14 zł brutto na godzinę, a od 1 stycznia 2019r. 15 zł brutto za godzinę. Aneksem z 31 grudnia 2019r. stawka wynagrodzenia ubezpieczonego została zwiększona do 17 zł brutto na godzinę, począwszy od 1 stycznia 2020r. Następnie od 1 stycznia 2021r. opiewała na kwotę 19 zł brutto na godzinę.

Ubezpieczony otrzymał również świadectwa kwalifikacyjne z 27 stycznia 2016r. nr (...), ważne do 22 stycznia 2021r. oraz z 22 stycznia 2021r. nr (...), ważne do 21 stycznia 2026r. uprawniające do zajmowania się eksploatacją urządzeń, instalacji i sieci na stanowisku eksploatacji.

W dniu 2 stycznia 2014r. D. J. zawarł z P.P.U.H. (...) sp. z o.o. umowę zlecenia nr (...), na mocy której zobowiązał się do wykonania prac remontowo-porządkowych. Termin wykonania prac ustalono na okres od 1 stycznia 2014r. do 31 grudnia 2014r. (§ 1 umowy).

Zgodnie z § 2 umowy zleceniobiorca nie mógł powierzyć wykonania powyższych czynności innej osobie bez zgody zleceniodawcy.

Z tytułu wykonania umowy przewidziano wynagrodzenie 4.105 zł brutto (§ 3 umowy). Wynagrodzenie miało być wypłacane po stwierdzeniu wykonania prac przez zleceniodawcę, po przedstawieniu rachunku przez zleceniobiorcę.

Ubezpieczony zawarł kolejne umowy zlecenia: w dniu 2 stycznia 2015r. nr (...)na okres od 2 stycznia 2015r. do 31 grudnia 2015r. za wynagrodzeniem 5.725 zł, w dniu 1 stycznia 2016r. nr (...)na okres do 1 stycznia 2016r. do 31 grudnia 2016r. za wynagrodzeniem 8.675 zł.

Z tytułu wykonania powyższych umów D. J. wystawił następujące rachunki: z 31 stycznia 2014 r. nr 1 na kwotę 159,90 zł, z 28 lutego 2014 r. nr 2 na kwotę 84 zł, z 31 marca 2014 r. nr 3 na kwotę 159,90 zł, z 30 kwietnia 2014 r. nr 4 na kwotę 404,80 zł, z 31 maja 2014 r. nr 5 na kwotę 320,80 zł, z 30 czerwca 2014 r. nr 6 na kwotę 84 zł, z 31 sierpnia 2014 r. nr 7 na kwotę 244,90 zł, z 30 września 2014 r. na 8 na kwotę 84 zł, z 30 listopada 2014 r. nr 9 na kwotę 1.172,90 zł, z 31 grudnia 2014 r. nr 10 na kwotę 746,35 zł, z 31 stycznia 2015 r. nr 1 na kwotę 244,90 zł, z 28 lutego 2015 r. nr 2 na kwotę 84 zł, z 31 marca 2015 r. nr 3 na kwotę 586,45 zł, z 30 kwietnia 2015 r. nr 4 na kwotę 159,90 zł, z 31 maja 2015 r. nr 5 na kwotę 300 zł, z 31 sierpnia 2015 r. nr 6 na kwotę 404,80 zł, z 31 października 2015 r. nr 7 na kwotę 244,90 zł, z 30 listopada 2015 r. nr 8 na kwotę 2.024 zł, z 31 grudnia 2015 r. nr 9 na kwotę 826,80 zł, z 31 stycznia 2016 r. nr 1 na kwotę 324,35 zł, z 28 lutego 2016 r. nr 2 na kwotę 84 zł, z 31 marca 2016 r. nr 3 na kwotę 320,80 zł, z 30 kwietnia 2016 r. nr 4 na kwotę 169 zł, z 31 maja 2016 r. nr 5 na kwotę 741,80 zł, z 30 czerwca 2016 r. nr 6 na kwotę 169 zł, z 31 lipca 2016 r. nr 7 na kwotę 404,80 zł, z 30 września 2016 r. nr 9 na kwotę 194,30 zł, z 31 października 2016 r. nr 10 na kwotę 564,70 zł, z 30 listopada 2016 r. nr 11 na kwotę 3.508,60 zł, z 31 grudnia 2016 r. nr 12 na kwotę 320,80 zł.

W dniu 2 stycznia 2017r. ubezpieczony zawarł z P.P.U.H. (...) sp. z o.o. umowę zlecenia nr (...), na mocy której zobowiązał się do wykonania prac gospodarczych. Termin wykonania prac ustalono na okres od 2 stycznia 2017r. do 31grudnia 2017r. (§ 2 umowy).

Zgodnie z § 4 umowy zleceniobiorca nie mógł powierzyć wykonania powyższych czynności innej osobie bez zgody zleceniodawcy.

Z tytułu wykonania umowy przewidziano wynagrodzenie 15 zł brutto za każdą godzinę wykonania zlecenia (§ 3 umowy). Zgodnie z § 5 umowy zleceniobiorca miał informować zleceniodawcę o ilości godzin potrzebnych na wykonanie danej pracy, a na podstawie § 6 umowy zobowiązał się podać najpóźniej w ostatnim dniu miesiąca liczbę przepracowanych godzin w danym miesiącu, co zleceniodawca miał potwierdzić.

W załączniku do umowy zlecenia wskazano liczbę godzin w poszczególnych miesiącach tj. 32 w styczniu, 16 w lutym, 8 w marcu, 76 w kwietniu, 40 w maju, 16 w czerwcu, 48 w lipcu, 28 w sierpniu, 24 we wrześniu, 16 w październiku i w listopadzie, 64 w grudniu. Ubezpieczony wystawił następujące rachunki: z 31 stycznia 2017 r. nr 1 na kwotę 480 zł, z 28 lutego 2017 r. nr 2 na kwotę 240 zł, z 31 marca 2017 r. nr 3 na kwotę 120 zł, z 30 kwietnia 2017 nr 4 na kwotę 1.140 zł, z 31 maja 2017 r. nr 5 na kwotę 600 zł, z 30 czerwca 2017 r. nr 6 na kwotę 240 zł, z 31 lipca 2017 r. nr 7 na kwotę 720 zł, z 31 sierpnia 2017 r. nr 8 na kwotę 660 zł, z 30 września 2017 r. na kwotę 360 zł, z 31 października 2017 r. nr 10 na kwotę 240 zł, z 31 grudnia 2017 r. na kwotę 960 zł.

Z tytułu wykonania powyższej umowy D. J. wystawił następujące rachunki:

Kolejną umowę zlecenia zawarł 2 stycznia 2018r. (nr (...)) na okres od 2 stycznia 2018 r. do 31 sierpnia 2018r. na wykonanie prac gospodarczych za wynagrodzeniem 15 zł brutto. Od 1 czerwca 2018 r. stawka wynagrodzenia wyniosła 17 zł brutto. W załączniku do umowy zlecenia wskazano liczbę godzin w poszczególnych miesiącach tj. 40 w styczniu, 16 w lutym i marcu, 40 w kwietniu, 56 w maju, 28 w czerwcu i 14 w lipcu. Ubezpieczony wystawił następujące rachunki: z 31 stycznia 2018 r. na kwotę 600 zł, z 28 lutego 2018 r. i 31 marca 2018 r. na kwotę po 240 zł, z 30 kwietnia 2018 r. na kwotę 600 zł, z 31 maja 2018 r. na kwotę 840 zł, z 30 czerwca 2018 r. na kwotę 476 zł, z 31 lipca 2018 r. na kwotę 238 zł.

Dowód: - świadectwo pracy – w aktach osobowych na k. 328 akt sądowych,

- umowy o pracę – w aktach osobowych na k. 328 akt sądowych,

- aneksy – w aktach osobowych na k. 328 akt sądowych,

- zakres obowiązków – w aktach osobowych na k. 328 akt sądowych,

- świadectwa kwalifikacyjne – w aktach osobowych na k. 328 akt sądowych,

- karta szkolenia BHP - w aktach osobowych na k. 328 akt sądowych,

- umowy zlecenia, aneks – k. 384, 395, 405, 418, 432, 433 akt sądowych,

- rachunki – k. 383, 385-394, 396-404, 406-417, 421-431, 435-441 akt sądowych,

- zeznania świadka J. B. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:09:21 do 01:36:13,

- zeznania świadka R. S. o na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 02:03:40 do 02:22:57,

- przesłuchanie A. S. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:05:44 do 01:56:09,

- przesłuchanie J. C. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:56:09 do 02:27:00.

Do zakresu obowiązków D. J. na stanowisku mechanika-aparatowego w ramach umowy o pracę zaliczono:

- ciągłą obsługę instalacji produkcyjnej wodorosiarczynu sodowego według harmonogramu pracy,

- stosowanie się do zapisów instrukcji obsługi instalacji do produkcji wodorosiarczynu sodowego,

- wykonywanie systematycznych i na bieżąco zapisów w dokumentacji ruchowej instalacji produkcyjnej oraz pobieranie prób dla laboratorium międzyoperacyjnych surowców i wysyłanych produktów,

- przekazywanie i przyjmowanie, na przełomie zmian, bezpośrednio na produkcji informacji o bieżącym stanie produkcji i urządzeń,

- informowanie niezwłoczne przełożonego o zaistniałych sytuacjach nieprawidłowego działania urządzeń lub instalacji,

- prowadzenie na bieżąco smarowania, konserwacji i drobnych napraw pracujących na instalacji urządzeń oraz aparatów,

- utrzymanie stanowisk pracy na całej instalacji produkcyjnej w należytym porządku,

- wykonywanie pracy na instalacji produkcyjnej w odzieży ochronnej z zastosowaniem indywidualnych ochron osobistych,

- stosowanie się do ogólnych i szczegółowych przepisów bezpieczeństwa pracy oraz ochrony przeciwpożarowej,

- wykonywanie innych poleceń służbowych związanych z charakterem stanowiska pracy.

Z powyższym zakresem obowiązków ubezpieczony zapoznał się 30 czerwca 2010 r.

Dowód: - zakres obowiązków – k. 13 i 328 akt sądowych,

- zeznania świadka D. W. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:12:24 do 01:07:33,

- zeznania świadka R. S. o na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 02:03:40 do 02:22:57 i w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:10:42 do 00:35:33,

- przesłuchanie A. S. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:05:44 do 01:56:09,

- przesłuchanie J. C. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:56:09 do 02:27:00.

J. C. zawierał umowy zlecenia, których przedmiotem było wykonanie całodobowego nadzoru technologicznego nad prawidłową i ciągłą pracą instalacji chemicznej tj. umowa zlecenia nr (...) z 2 stycznia 2015 r. za wynagrodzeniem 72.000 zł na okres od 2 stycznia 2015 do 31 grudnia 2015 r., umowa zlecenia nr (...) z 22 stycznia 2016 r. na okres od 22 stycznia 2016 r. do 31 grudnia 2016 r. na kwotę 73.040 zł, umowa zlecenia nr (...) z 2 stycznia 2017 r. zawarta na okres od 1 stycznia 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. za wynagrodzeniem 71.980 zł oraz umowa zlecenia z dnia 1 stycznia 2018 r. nr (...) zawarta na okres od 2 stycznia do 31 grudnia 20187 r. na kwotę 69.600 zł.

Dowód: - umowy zlecenia - k. 673, 967, 1243, 1561 akt kontroli,

- rachunek – k. 443, 457, 475, 493, 505, 521, 537, 547, 567, 581, 603, 619, 703, 721, 743, 765, 781, 801, 811, 847, 883, 907, 993, 1011, 1025, 1043, 1059, 1079, 1095, 1115, 1133, 1143, 1159, 1179, 1299, 1333, 1359,1365, 1385, 1405, 1425, 1443, 1463, 1479, 1497 akt kontroli.

P.P.U.H. (...) sp. z o.o. korzystała z usług firm zewnętrznych w zakresie konserwacji i przeglądów urządzeń transportu bliskiego, instalacji elektrycznej, naprawy kanalizacji przemysłowej, wodociągów, instalacji grzewczej, chemicznej, oświetlenia, remontu hali oraz osprzętu (remonty i naprawy płuczki, paleniska, wymiarówki dopalacza, tacy głównej, układów sterująco-pomiarowych, linii wodorosiarczynu, automatyki kotła, sterowania, izolacja zbiornika), wyrównania posadzki hali magazynowej, prac ślusarsko-spawalniczych i tokarsko-frezarskich, wykonania pokrywy zbiornika płuczki i sarkofagu, czyszczenia wnętrza zbiorników magazynowych, laminowania kompozytem, aktualizacji oprogramowania. Faktury dotyczyły okresu od 2014 r.

W dniu 29 kwietnia 2016 r. Firma (...) wystawiła na rzecz (...) sp. z o.o. fakturę VAT za malowanie konstrukcji stalowej. Podobnie na fakturze z 27 czerwca 2016 r. wskazano usługę malowania.

W dniu 1 października 2020 r. S. s.j. przedstawiła spółce (...) ofertę wykonania prac polegających na przygotowaniu konstrukcji do malowania, położenia nowej warstwy zabezpieczenia antykorozyjnego, zakupu materiałów i farb niezbędnych do wykonania prac – zaoferowana stawka wyniosła 49 zł netto za roboczogodzinę.

Dowód: - faktury VAT, umowy, protokoły odbioru robót – k. 73-131 akt sądowych,

- oferta – k. 14 akt sądowych,

- zeznania świadka D. W. na rozprawie w dniu 11.08.2021 r. – protokół elektroniczny od 00:12:24 do 01:07:33,

- przesłuchanie A. S. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:05:44 do 01:56:09,

- przesłuchanie J. C. na rozprawie w dniu 10.11.2021 r. – protokół elektroniczny od 01:56:09 do 02:27:00.

W dniu 21 października 2020 r. organ rentowy wydał zaskarżone decyzje.

Dowód: - decyzje – akta ZUS.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Powyższy stan faktyczny został ustalony na podstawie dokumentacji znajdującej się w aktach sądowych niniejszej sprawy, w aktach kontroli spółek (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o., jak również w oparciu o zeznania świadków: D. W., J. B., D. B., R. S. i K. P., a także przesłuchania A. S. i J. C. w charakterze strony za zainteresowane spółki.

Sąd przyznał walor wiarygodności wszystkim zgromadzonym dokumentom, ponieważ były jasne, pełne i rzetelne, a nadto żadna ze stron nie kwestionowała prawdziwości zawartych w nich treści ani ich mocy dowodowej, wobec czego nie budziły one wątpliwości Sądu. Organ rentowy twierdził jedynie, że zawarte pomiędzy ubezpieczonym a (...) sp. z o.o. umowy zlecenia należało uznać za nieważne, ponieważ w istocie miał on wykonywać czynności nimi objęte w interesie i na rzecz własnego pracodawcy tj. (...) sp. z o.o., a nie na rzecz zleceniodawcy (...) sp. z o.o. Okoliczności te jednak nie zostały potwierdzone w toku niniejszego postępowania, co zostanie omówione w dalszej części uzasadnienia.

Przechodząc do oceny osobowych źródeł dowodowych należy wskazać, że Sąd uznał za wiarygodne zeznania świadków oraz przesłuchanie prezesów zarządów obu spółek w zakresie ustalonego stanu faktycznego, ponieważ były logiczne, spójne i szczere, a także korespondowały wzajemnie ze sobą, jak i z pozostałym zebranym w sprawie materiałem dowodowym.

Prezesi zarządów spółek P. i Hanza oraz świadek D. W. ( główna księgowa) wyjaśnili powody nawiązania współpracy między spółkami, jak też późniejszego zawierania umów zlecenia przez (...) sp. z o.o. z pracownikami (...) sp. z o.o. Spółka (...) prowadziła działalność polegającą na produkcji wodorosiarczynu sodu, korzystając z dzierżawionej w tym celu nieruchomości, jednakże umowa ta została wypowiedziana przez wydzierżawiającego, co uniemożliwiło prowadzenie produkcji i wszczęcie procedury likwidacji spółki. Uchwałą nr 2/2007 Nadzwyczajnego Zgromadzenia Wspólników (...) sp. z o.o. z dnia 22 lutego 2007 r. rozwiązano spółkę i otwarto likwidację. W następstwie wykupienia części udziałów spółki (...) przez A. S. postanowiono, iż obsługa linii produkcyjnej zostanie powierzona spółce (...). Pozwoliło to na odciążenie A. S., wykorzystanie doświadczenia produkcyjnego J. C. i kontynuację działalności spółki (...), co było ważne dla J. C..

Nie powinno to budzić wątpliwości, skoro J. C. przez kilka lat zajmował się produkcją wodorosiarczynu sodu, wobec czego cechował się w tym zakresie niekwestionowanym doświadczeniem i wiedzą technologiczną, co pozwoliło (...) sp. z o.o. na osiąganie korzyści z prowadzenia tejże produkcji przez doświadczony podmiot, z zachowaniem wszelkich wymagań i standardów. Nadto dzięki przejęciu obsługi linii produkcyjnej przez (...) sp. z o.o., A. S. mógł rozwijać inne kierunki działalności (...) sp. z o.o. W związku z tym, że pracownicy (...) sp. z o.o. od początku powstania linii produkcyjnej zajmowali się jej obsługą, zdecydowano o ich przejściu do (...) sp. z o.o., która dzięki temu mogła zapewnić obsługę produkcji na właściwym poziomie. W ten sposób zachowano ciągłość zatrudnienia dla wielu osób na tych samych warunkach.

Natomiast w kwestii zawierania umów zlecenia przez (...) sp. z o.o. z pracownikami (...) sp. z o.o. prezesi zarządu tych spółek wyjaśnili, że przede wszystkim kierowano się względami finansowymi, gdyż powierzenie podmiotom zewnętrznym wykonania czynności malowania konstrukcji stalowych składających się na linię produkcyjną pociągałoby za sobą zbyt duże koszty, w porównaniu do stawek oferowanych zleceniobiorcom będącymi pracownikami P.. Ponadto nie budzi wątpliwości fakt, że korzystniejsze było zlecenie tych czynności osobom, które na co dzień obsługiwały linię do produkcji wodorosiarczynu sodu i miały w tym zakresie doświadczenie, a także wyrażały zgodę na podjęcie dodatkowego zatrudnienia. Jednocześnie przesłuchani w niniejszej sprawie świadkowie potwierdzali, że zdarzało się, iż malowaniem konstrukcji zajmowały się także osoby, które nie były pracownikami (...) sp. z o.o. Prezesi potwierdzili też, że całość instalacji należy do (...) sp. z o.o., która była producentem wodorosiarczynu sodu, odnosiła korzyści z jego sprzedaży, produkcja odbywała się na terenie Hanzy, a zleceniobiorcy świadczyli usługi zlecenia w postaci malowania instalacji, prac porządkowych i gospodarczych na terenie Hanzy i w interesie Hanzy.

Wszyscy świadkowie oraz prezesi zarządu obu spółek zgodnie wskazywali, że propozycje zawierania umów zlecenia padały - bez konsultowania tego z przedstawicielem P. - wyłącznie ze strony A. S. w imieniu Hanzy, który także nadzorował realizację zleceń oraz zajmował się odbiorem prac. Jak wyjaśnił sam A. S., dokonywał on przeglądu instalacji i gdy zaistniała taka potrzeba, zlecał prace objęte przedmiotem spornych umów. (...) sp. z o.o. nie byli obligowani do zawarcia umów zlecenia. Ponadto świadkowie i prezesi zarządów spółek wyjaśnili, że przedmiot umów zlecenia nie pokrywał się z zakresem obowiązków pracowniczych. Jedynie R. S. podczas rozprawy w dniu 11 sierpnia 2021r. wskazał, że w ramach umowy zlecenia około 10 razy naprawiał pompę, co doprecyzował podczas uzupełniającego przesłuchania w dniu 10 listopada 2021 r., kiedy wyjaśnił, że podczas długiej nieobecności najbardziej doświadczonego pracownika warsztatu D. B. (co wynika z przedłożonych zwolnień lekarskich) udzielał pozostałym pracownikom warsztatowym instrukcji w przedmiocie naprawy pomp, służąc im w tym zakresie pomocą w razie potrzeby. Nawet gdyby R. S. rzeczywiście kilkakrotnie dokonał napraw pomp w czasie wykonywania czynności w ramach umów zlecenia, to brak jest dowodów, iż podobnie mogło być w przypadku ubezpieczonego D. J.. Ponadto żaden z pozostałych przesłuchanych w sprawie pracowników P. nie wskazał, że w ramach umów zlecenia dokonywano napraw pomp.

Ponadto świadkowie i prezesi zarządów spółek zgodnie wskazywali, że czynności czyszczenia i malowania konstrukcji składających się na linię produkcyjną były wykonywane po godzinach pracy lub w dni wolne. Ich podejmowanie w trakcie zmiany nie było możliwe, ponieważ pracownicy czuwali nad prawidłowym przebiegiem procesu produkcji oraz co 30 minut sporządzali raporty i pobierali próbki do badań laboratoryjnych, co wykluczało możliwość podejmowania się dodatkowych czynności. Nadto wszelkie niezbędne środki do realizacji przedmiotu umów zlecenia zapewniała (...) sp. z o.o. Z uwagi na to, że instalacje umiejscowione są na zewnątrz, ich czyszczenie i malowanie były wykonywane w okresie od wiosny do jesieni, kiedy warunki atmosferyczne na to pozwalały. W pozostałym okresie zleceniobiorcy wykonywali prace porządkowe lub gospodarcze na rzecz Hanzy.

Przesłuchane osoby również zgodnie zeznały, że to spółka (...) płaciła wynagrodzenie za wykonaną pracę z tytułu umów zleceń, które było odrębnym wynagrodzeniem od płaconego wynagrodzenia przez P. w ramach stosunku pracy.

Sąd dał wiarę Prezesom spółek, iż początkowo instalacja była nowa i nie wymagała malowania, a konieczność systematycznego wykonywania tych czynności pojawiła się dopiero w 2011r. Jest to bowiem zgodne z zasadami doświadczenia życiowego.

Sąd dał również wiarę Prezesom spółek, którzy zgodnie zeznali, iż instalacja składa się z linii produkcyjnej i konstrukcji, na której znajduje się ta linia produkcyjna, czyli urządzenia. Prezesi zgodnie podali, że dla nich - jako fachowców - nigdy nie było sporów, czy wątpliwości, że ,, ciągła obsługa instalacji produkcyjnej”, o której stanowi § 1 umowy o współpracy z dnia 1 lipca 2010r., oznaczała obsługę wyłącznie linii produkcyjnej, czyli urządzeń. To Hanza prowadziła produkcję, a P. obsługiwał urządzenia do tej produkcji. W ocenie Sądu jest to logiczna interpretacja, bowiem jak słusznie zauważył Prezes spółki P. - trudno jest na bieżąco obsługiwać konstrukcję stalową. Ta interpretacja znajduje potwierdzenie w zapisach Instrukcji do obsługi instalacji do produkcji wodorosiarczynu sodowego, gdzie w punkcie 4 znajduje się wykaz obsługiwanych urządzeń, które obejmują wyłącznie pompy, piec, dopalacz i inne urządzenia ( trudno doszukać się wśród nich urządzeń konstrukcyjnych stalowych, które były objęte obowiązkiem malowania w ramach umów zleceń ).

Sąd pominął, na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 4 k.p.c., dowód z przesłuchania ubezpieczonego D. J., bowiem dowód ten okazał się niemożliwy do przeprowadzenia z uwagi na niestawiennictwo ubezpieczonego.

Kwestia sporna w niniejszej sprawie sprowadzała się do ustalenia, czy podstawa wymiaru składek w przypadku ubezpieczonego D. J. podlegającego obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o. powinna opiewać na kwoty deklarowane przez ten podmiot i wynikające
z dokumentów zgłoszeniowych, czy też na wyższe kwoty wskazane w zaskarżonej decyzji, jak również to, czy Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Usługowo Handlowe (...) sp. z o.o. nie jest w ogóle płatnikiem składek dla ubezpieczonego, wobec czego nie powstał obowiązek jego zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego oraz obowiązek deklarowania składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Przechodząc do rozważań prawnych na tle niniejszej sprawy należy wskazać,
że zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 1 i 4 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2021 r., poz. 423 ze zm.; dalej jako ustawa systemowa), obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają, z zastrzeżeniem art. 8
i 9, osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są: pracownikami (pkt 1) oraz osobami wykonującymi pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, zwanymi dalej „zleceniobiorcami” (pkt 4). Obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu podlegają osoby podlegające ubezpieczeniom emerytalnemu
i rentowym (art. 12 ust. 1 ustawy). W myśl art. 11 ust. 1 cytowanej ustawy obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4, 5, 7b, 8 i 10 (art. 11 ust. 2 ustawy systemowej).

Zasady ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe określone są w art. 18 ustawy systemowej. W myśl art. 18 ust. 1 ustawy podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust. 1-3, stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a i 2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12. Natomiast art. 18 ust. 3 ustawy stwarza obowiązek ustalenia podstawy wymiaru składek zgodnie z art. 18 ust. 1 ustawy systemowej wobec zleceniobiorców, jeżeli w umowie zlecenia określono odpłatność za jej wykonanie kwotowo, w kwotowej stawce godzinowej lub akordowej albo prowizyjnie. Art. 20 ust. 1 cytowanej ustawy wskazuje, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe i ubezpieczenie wypadkowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe. Zgodnie z art. 13 pkt 2 ustawy systemowej obowiązek ubezpieczeń zleceniobiorcy istnieje od dnia oznaczonego w umowie jako dzień rozpoczęcia jej wykonywania do dnia rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.

Z zestawienia przywołanych przepisów wynika, że wobec pracowników oraz zleceniobiorców, którzy mają określone kwotowo wynagrodzenie, stosuje się przepis art. 18 ust. 1 ustawy systemowej, który wprost stanowi, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalno-rentowe stanowi przychód. Pojęcie przychodu określone w art. 4 pkt 9 ustawy systemowej obejmuje przychód w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych m.in. z tytułu umowy o pracę i umowy zlecenia. Ustawa
z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tj. t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1128) w art. 3 ust. 1 jako przychód podlegający opodatkowaniu traktuje całość dochodu bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.

Ujmując rzecz w płaszczyźnie ubezpieczenia zdrowotnego wskazać należy, iż zgodnie z art. 85 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 1285) za osobę pozostającą
w stosunku pracy składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego
i odprowadza pracodawca, a w razie wypłaty świadczeń pracowniczych z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych podmiot obowiązany do wypłaty tych świadczeń. Ponadto zgodnie z art. 85 ust. 4 powyższej ustawy za osobę wykonującą pracę na podstawie umowy zlecenia, umowy agencyjnej lub innej umowy o świadczenie usług oraz
za osobę z nią współpracującą składkę jako płatnik oblicza, pobiera z dochodu ubezpieczonego i odprowadza zamawiający. Pracodawcę obciąża zatem także obowiązek poboru i odprowadzenia do ZUS składki na ubezpieczenie zdrowotne za osobę uznaną
za pracownika.

Należy podkreślić, iż w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych przewidziana została możliwość powstania zbiegu tytułów do ubezpieczenia.

Na podstawie art. 9 ust. 1 ustawy systemowej m.in. osoby będące pracownikami, spełniające jednocześnie warunki do objęcia ich obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z innych tytułów, są obejmowane ubezpieczeniami tylko z tytułu stosunku pracy, umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarły z pracodawcą, z którym pozostają w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonują pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostają w stosunku pracy, członkostwa w spółdzielni, otrzymywania stypendium doktoranckiego, służby, pobierania świadczenia szkoleniowego, świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego albo wynagrodzenia przysługującego w okresie korzystania ze świadczenia górniczego lub w okresie korzystania ze stypendium na przekwalifikowanie. Mogą one dobrowolnie, na swój wniosek, być objęte ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi również z innych tytułów, z zastrzeżeniem ust. 1a.

Według art. 9 ust. 2 ustawy osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów, o których mowa w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4-6 i 10 , jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tego tytułu, który powstał najwcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi także z pozostałych, wszystkich lub wybranych, tytułów lub zmienić tytuł ubezpieczeń, z zastrzeżeniem ust. 2c i 7.

Jak wskazał Sąd Apelacyjnego w Lublinie w wyroku z dnia 26 lutego 2020r. III AUa 196/19 (Legalis nr 2292578), przepis art. 9 ust. 2 ustawy z 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych w sytuacji zbiegu tytułów do podlegania ubezpieczeniu społecznemu daje możliwość wyboru jednego z tych tytułów ubezpieczonemu. Jednakże zamiarem ustawodawcy było stosowanie tej instytucji jedynie wówczas, gdy u danej osoby wystąpi rzeczywisty zbieg tytułów do podlegania ubezpieczeniu społecznemu, nie wtedy, gdy ubezpieczony w sposób sztuczny i nienaturalny doprowadza do wytworzenia takiego zbiegu, wyłącznie na użytek skorzystania ze swoistego ustawowego dobrodziejstwa przewidzianego w przepisie art. 9 ust. 2 ustawy systemowej.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, że ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych zawiera również definicje poszczególnych kategorii osób ubezpieczonych. Według art. 8 ust. 1 ustawy za pracownika uważa się osobę pozostającą w stosunku pracy, z zastrzeżeniem ust. 2 i 2a. Sąd Najwyższy zdefiniował stosunek pracy jako dobrowolny stosunek prawny
o charakterze zobowiązaniowym, zachodzący między dwoma podmiotami, z których jeden, zwany pracownikiem, zobowiązany jest do świadczenia osobiście i w sposób ciągły, powtarzający się oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, pracy określonego rodzaju na rzecz i pod kierownictwem drugiego podmiotu, zwanego pracodawcą, który zobowiązany jest zatrudniać pracownika za wynagrodzeniem. Stwierdził, że o ustaleniu charakteru umowy o świadczenie pracy nie może przesądzać jednoznacznie jeden jej element, a tylko całokształt okoliczności faktycznych (wyrok SN z 7października 2009 r., III PK 38/09, Legalis nr 274131).

Ustawa systemowa zawiera jednak poszerzoną definicję pracownika, stanowiąc
w art. 8 ust. 2a, iż za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

W orzecznictwie Sądu Najwyższego - zapoczątkowanym uchwałą z 2 września 2009r. sygn. akt II UZP 6/09 (Legalis nr 165647), powtarzaną w kolejnych orzeczeniach (m.in. wyroki z 18 października 2011 r. sygn. akt III UK 22/11, Legalis nr 453491, z dnia 11 maja 2012r. I UK 5/12, Legalis nr 526748, z dnia 18 listopada 2020r. sygn. akt III UK 439/19, Legalis nr 2496910, uchwała z 6 lutego 2014r., sygn. akt II UK 279/13, Legalis nr 797056
i postanowienie z dnia 19 lutego 2020r. sygn. akt III UK 104/19, Legalis nr 2289958) - jednolicie przyjmuje się, że w wypadku, gdy osoba pozostająca w stosunku pracy, jednocześnie w ramach umowy zlecenia zawartej z osobą trzecią wykonuje pracę na rzecz swojego pracodawcy, to wówczas ten pracodawca jest płatnikiem składek na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe tego pracownika z tytułu tej umowy.

W tym kontekście należy zaznaczyć, że umowy cywilnoprawne wymienione w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej nie stanowią samodzielnych tytułów obowiązkowego podlegania ubezpieczeniom społecznym pracownika, ani nie powodują powstania zbiegu tytułów ubezpieczenia społecznego w rozumieniu art. 9 tej ustawy (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 2019r. sygn. akt I UK 275/18, Legalis nr 1950282).

Z punktu widzenia niniejszej sprawy istotne było wyjaśnienie, zawartego w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, pojęcia wykonywania pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje się w stosunku pracy w kontekście konsekwencji na płaszczyźnie ubezpieczeń społecznych
w przypadku zaistnienia tej okoliczności.

Sąd Najwyższy w wyroku z 23 maja 2014r sygn. akt II UK 445/13 (Legalis nr 1003027) wskazał, że art. 8 ust. 2a ustawy systemowej rozszerza pojęcie pracownika dla celów ubezpieczeń społecznych poza sferę stosunku pracy. Rozszerzenie to dotyczy wykonywania pracy na podstawie jednej z wymienionych w nim umów prawa cywilnego przez osobę, która umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, a także wykonywania pracy na podstawie jednej z tych umów przez osobę, która wymienioną umowę zawarła z osobą trzecią, jednak w ramach tej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy,
z którym pozostaje w stosunku pracy. Przesłanką decydującą o uznaniu takiej osoby
za pracownika w rozumieniu ustawy systemowej jest to, że - będąc pracownikiem związanym stosunkiem pracy z określonym pracodawcą - jednocześnie świadczy na jego rzecz pracę
w ramach umowy cywilnoprawnej zawartej z inną osobą. Sąd Najwyższy wywodził, że celem takiej regulacji jest ograniczenie korzystania przez pracodawców z umów cywilnoprawnych zawieranych z własnymi pracownikami dla realizacji tych samych zadań, które wykonują
w ramach łączącego strony stosunku pracy, by w ten sposób ominąć ograniczenia wynikające z ochronnych przepisów prawa pracy i uniknąć obciążeń z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, jak też celem tej regulacji jest ochrona pracowników przed skutkami fluktuacji podmiotowej po stronie zatrudniających w trakcie procesu świadczenia pracy, polegającej na przekazywaniu pracowników przez macierzystego pracodawcę innym podmiotom (podwykonawcom), którzy zatrudniają tych pracowników w ramach umów cywilnoprawnych nieobjętych obowiązkiem ubezpieczeń społecznych (umowa o dzieło) lub zwolnionych z tego obowiązku w zbiegu ze stosunkiem pracy (umowa agencyjna, zlecenia lub inna umowa
o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu).

W orzecznictwie jednomyślnie wskazuje się, że zwrot działać ,,na rzecz” użyty został
w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej w innym znaczeniu, niż w języku prawa, w którym działanie ,,na czyjąś rzecz” może się odbywać w wyniku istnienia określonej więzi prawnej (stosunku prawnego). Stosunkiem prawnym charakteryzującym się działaniem na rzecz innego podmiotu jest stosunek pracy, do którego istotnych cech należy działanie na rzecz pracodawcy (art. 22 k.p.). Również wykonujący zlecenie ,,działa na rzecz zleceniodawcy” (art. 734 i n. k.c.). W kontekście przepisu art. 8 ust. 2a ustawy systemowej zwrot ten opisuje zatem sytuację faktyczną, w której należy zastosować konstrukcję uznania za pracownika. Jest nią istnienie trójkąta umów, tj.:

1) umowy o pracę,

2) umowy zlecenia między pracownikiem, a osobą trzecią i

3) umowy o podwykonawstwo między pracodawcą i zleceniodawcą.

Pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy, przy czym następuje to w wyniku zawarcia umowy zlecenia/świadczenia usług z osobą trzecią oraz zawartej umowy cywilnoprawnej między pracodawcą i zleceniodawcą (wyroki Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 17 września 2014 r. sygn. akt III AUa 2714/13, Legalis nr 1091699 i z dnia 27 listopada 2014 r. sygn. akt III AUa 476/14, Legalis nr 1163550, Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 lutego 2015 r. sygn. akt III AUa 378/14, Legalis nr 1285065 i z dnia 3 czerwca 2019 r. sygn. akt III AUa 301/18, Legalis nr 2180806).

Należy jedynie nadmienić, że jak wskazał Sąd Apelacyjny w Szczecinie w wyroku
z dnia 3 czerwca 2019r. sygn. akt III AUa 301/18 (Legalis nr 2180806), nie można automatycznie przyjmować, że w każdym przypadku, gdy praca zleceniobiorcy wykazuje jakikolwiek związek z działalnością własnego pracodawcy, będzie istniał obowiązek zastosowania art. 8 ust. 2a ww. ustawy. Ustawodawca nie wprowadził tutaj fikcji prawnej
i nie ma podstaw, by w każdym takim przypadku z mocy prawa stwierdzać podleganie ubezpieczeniu społecznemu u pracodawcy. Sąd rozpoznający niniejszą sprawę miał to na uwadze.

W wyroku z dnia 26 sierpnia 2021r. ( III UZP 6/21, Legalis nr 2601863) Sąd Najwyższy wskazał, że ,, (…) o rozszerzonym pracowniczym tytule ubezpieczenia społecznego (polegającego na traktowaniu jako pracowników niektórych zleceniobiorców) można mówić tylko w przypadku finansowania przez pracodawcę wynagrodzenia wypłacanego przez osobę trzecią jego pracownikom za czynności wykonywane przez nich dla tego pracodawcy, choć pod formalnym kierownictwem tej osoby. Tym samym finansowanie przez pracodawcę w jakikolwiek sposób wynagrodzenia z tytułu świadczenia na jego rzecz pracy przez pracownika na podstawie umowy zawartej z osobą trzecią, przemawia ( ale nie przesądza ) za zastosowaniem art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, a brak takiego finansowania przemawia przeciwko zastosowaniu tego przepisu, o ile nie stwierdzi się w danym stanie faktycznym dodatkowych okoliczności wskazujących na działania sprzeczne z celami tego przepisu.”

A więc pracą wykonywaną na rzecz pracodawcy ( w rozumieniu omawianego przepisu) stanie się zatem taka praca, której rzeczywistym beneficjentem jest pracodawca, bez względu na formalną więź prawną łączącą pracownika z osobą trzecią. Niezależnie od rodzaju wykonywanych czynności przez pracownika wynikających z umowy zawartej z innym podmiotem oraz bez względu na tożsamość rodzaju działalności prowadzonej przez pracodawcę i osobę trzecią, za przesłankę wystarczającą do zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej uznać trzeba korzystanie przez pracodawcę z wymiernych rezultatów pracy swojego pracownika, wynagradzanego przez osobę ze środków pozyskanych od pracodawcy w ramach umowy łączącej go z innym podmiotem. Z punktu widzenia przepływów finansowych, to pracodawca przekazuje osobie trzeciej środki na sfinansowanie określonego zadania, stanowiącego przedmiot swojej własnej działalności, a osoba trzecia, wywiązując się z przyjętego zobowiązania, zatrudnia pracowników pracodawcy ( wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 lutego 2017r., II UK693/15, LEX nr 2238708; postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2021r., I USK105/21, LEX nr 3159886 oraz z dnia 18 listopada 2020r., III UK 439/19, LEX nr 3080586).

Przenosząc powyższe rozważania prawne na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, że w niniejszej sprawie nie zachodziły podstawy do zastosowania przepisu
art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało,
że ubezpieczony w ramach umów zlecenia zawieranych z PPHU (...) sp. z o.o. wykonywał
pracę wyłącznie na rzecz zleceniodawcy, który to podmiot uzyskiwał rezultaty tej pracy i związane z tym korzyści.

Jak wyżej zostało wskazane, dla realizacji przesłanek z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej konieczne jest zaistnienie tzw. trójkąta umów, a więc: umowy o pracę, umowy zlecenia między pracownikiem a osobą trzecią oraz umowy o podwykonawstwo między pracodawcą i zleceniodawcą, w wyniku której to pracodawca jest beneficjentem korzyści z pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy. W realiach niniejszej sprawy (...) sp. z o.o. i (...) sp. z o.o. zawarły w dniu 1 lipca 2010r. umowę, na mocy której (...) sp. z o.o. zobowiązała się do zapewnienia ciągłej obsługi instalacji produkcyjnej roztworu wodorosiarczynu sodowego (§ 1).

Z treści tej umowy wynikało zatem, że jej przedmiotem była jedynie bieżąca obsługa instalacji produkcyjnej, a więc urządzeń produkcyjnych, czyli uczestniczenie w procesach produkcyjnych polegających na wyprodukowaniu roztworu wodorosiarczynu sodu, a nie czyszczenie, szlifowanie i malowanie konstrukcji stalowych, na których posadowiona jest linia produkcyjna, a tym bardziej ogólne prace porządkowe czy też gospodarcze w obiektach spółki (...). Z tytułu obsługi linii produkcyjnej ( a nie za czynności podejmowane poza procesem produkcyjnym) (...) sp. z o.o. otrzymywała określone w umowie wynagrodzenie. Usługa ta świadczona przez P. ( tj. wyłącznie bieżąca obsługa procesu produkcyjnego), pozostawała w ścisłej korelacji z zakresem zadań mechanika - aparatowego, zobligowanego wyłącznie ( w ramach stosunku pracy) do podejmowania czynności związanych z produkcją roztworu, w tym jedynie do bieżącego smarowania, konserwacji o drobnych napraw elementów instalacji produkcyjnej w trakcie danej zmiany.

Jednocześnie w umowie o współpracy (...) sp. z o.o. oświadczyła, że jest właścicielem sprawnej do eksploatacji instalacji produkcyjnej roztworu wodorosiarczynu sodowego, będzie zabezpieczała wszystkie środki, materiały i czynniki energetyczne niezbędne do funkcjonowania instalacji, a także zapewni niezbędne środki do przeprowadzenia napraw i konserwacji eksploatowanej instalacji produkcyjnej ( § 2 umowy). Z tego postanowienia nie wynikało jednak, że w ten sposób (...) spółka z o.o. zobowiązywała się do dokonywania określonych czynności konserwacyjnych ( w tym do malowania instalacji), a jedynie zawierało ono zobowiązanie się Hanzy do zadbania o należyty stan instalacji, dzięki czemu P. był w stanie wywiązać się z zobowiązania wskazanego w umowie. Zdaniem Sądu - właśnie w tym postanowieniu umownym wyraźnie zostało podkreślone, że ciężar dbałości o sprawne funkcjonowanie instalacji ( w tym dostarczenie wszystkich niezbędnych do tego środków) spoczywa na spółce (...). Prowadzi to do wniosku, że powinności tej nie można przerzucać na P., który jedynie zapewnia pracowników do realizacji samego procesu produkcyjnego.

Wprawdzie czyszczenie i malowanie konstrukcji stalowych było niezbędne do prawidłowego funkcjonowania linii produkcyjnej, z czego ZUS błędnie wywiódł, że skoro (...) sp. z o.o. zobowiązała się do ciągłej obsługi linii produkcyjnej, to czynności czyszczenia i malowania musiały być dokonywane także w interesie P.. Jednak w ocenie Sądu jest to nieprawidłowe rozumowanie, opierające się na dużym uproszczeniu.

Należy zaznaczyć, że cała instalacja do produkcji należy do (...) sp. z o.o. i na jej prawidłowym funkcjonowaniu opiera się wytwarzanie wodorosiarczynu sodu, którego dzienna produkcja wynosi 150 ton, a miesięczna 4.500 ton, co przynosi tej spółce znaczne przychody. Produkcja wskazanego roztworu jest podstawą działalności (...) sp. z o.o., generując wymierne korzyści, a więc zapewnienie właściwego działania linii produkcyjnej niewątpliwie leżało przede wszystkim w interesie spółki (...). Stąd wszystkie czynności zapewniające prawidłowy tok produkcyjny były podejmowane na rzecz tej właśnie spółki.

Wskazać trzeba, że na hipotetyczne pytanie Sądu, czy P. otrzymałby wynagrodzenie z umowy o współpracy, gdyby tok produkcji był zakłócony wskutek braku malowania konstrukcji stalowych, Prezesi spółek odpowiedzieli, że tak. Jest to dodatkowy argument, że czynności polegające na malowaniu i czyszczeniu były wykonywane w interesie Hanzy. To spółka (...) była jedynym beneficjentem wszelkich prac konserwatorskich dotyczących instalacji, za które ponosiła pełną finansową odpowiedzialność. Dzięki nim mogła nadal prowadzić produkcję i wywiązać się z zobowiązań wobec kontrahentów, a więc i wobec P., który na podstawie umowy o współpracy miał prawo do wynagrodzenia za świadczoną usługę obsługi instalacji produkcyjnej, ale także wobec odbiorców roztworu, głównie wobec firmy (...) ze Ś.. Czynności konserwacyjne, których koszt w całości ponosiła Hanza, nie były zatem wykonywane na rzecz P., podobnie jak nie na rzecz pozostałych kontrahentów Hanzy.

Nie można też pominąć tego, że - jak wynika z przedłożonych w toku postępowania faktur - P.P.U.H. (...) sp. z o.o. korzystała także z usług firm zewnętrznych w zakresie konserwacji i przeglądów urządzeń transportu bliskiego, instalacji elektrycznej, naprawy kanalizacji przemysłowej, wodociągów, instalacji grzewczej, chemicznej, oświetlenia, remontu hali oraz osprzętu (remonty i naprawy płuczki, paleniska, wymiarówki dopalacza, tacy głównej, układów sterująco-pomiarowych, linii wodorosiarczynu, automatyki kotła, sterowania, izolacja zbiornika), wyrównania posadzki hali magazynowej, prac ślusarsko-spawalniczych i tokarsko-frezarskich, wykonania pokrywy zbiornika płuczki i sarkofagu, czyszczenia wnętrza zbiorników magazynowych, laminowania kompozytem, aktualizacji oprogramowania. Prowadzi to do wniosku, że czynności konserwacyjne i remontowe, niemające charakteru nagłego, były zapewniane przez (...) sp. z o.o. i w całości przez nią finansowane. Podobnie, jak przy malowaniu konstrukcji, prace te wykonywane były wyłącznie na rzez spółki (...) i tylko ona odnosiła korzyść z wykonania tych prac, bowiem dzięki tym pracom mogła nadal prowadzić działalność produkcyjną.

Trzeba też zauważyć, że do obowiązków mechanika-aparatowego, które to stanowisko zajmował ubezpieczony, należało m.in. prowadzenie na bieżąco smarowania, konserwacji i drobnych napraw pracujących na instalacji urządzeń oraz aparatów, na co zwracał uwagę organ rentowy konstatując, że pokrywa się to z przedmiotem umów zlecenia zawartych przez ubezpieczonego z (...) sp. z o.o. tj. wykonywanie prac remontowo-porządkowych i prac gospodarczych. Nie sposób podzielić wnioskowanie organu rentowego. Przesłuchani w sprawie świadkowie, ubezpieczeni i prezesi spółek wyjaśnili, że konserwacja i drobne naprawy instalacji były wykonywane w trakcie zmiany, gdy zaistniała taka potrzeba jak np. konieczność wymiany uszczelki czy dokonanie naprawy w przypadku awarii, a więc dotyczyło to sytuacji nagłych i niespodziewanych, zakłócających tok produkcji. Nie mieściło się w tym czyszczenie, szlifowanie i malowanie konstrukcji, które z pewnością nie dotyczy bieżących usterek. Ponadto niemożliwe było jednoczesne wykonanie czynności objętych przedmiotem umów zlecenia w trakcie wykonywania obowiązków pracowniczych, kiedy czuwano nad produkcją i bieżącym stanem urządzeń, a co 30 minut pobierano próbki i wypełniano raporty. Czyszczenia, szlifowania i malowania konstrukcji zleceniobiorcy podejmowali się po godzinach pracy lub w dni wolne, co potwierdzili wszyscy świadkowie i ubezpieczeni. Należy przy tym zaznaczyć, że większość z przesłuchanych w sprawie osób potwierdziła, iż do czynności objętych umowami zlecenia były zatrudniane osoby z zewnątrz (nie były to częste przypadki, ale zdarzały się), nadto nie każdy z pracowników (...) sp. z o.o. zawierał umowy zlecenia – nie było w tym zakresie żadnego przymusu, nie było to polecenie służbowe. Dla przykładu K. P. w całym okresie zatrudnienia w (...) sp. z o.o. miał zawartą tylko jedną umowę zlecenia z (...) sp. z o.o. Ciężko więc twierdzić, że czynności objęte umowami zlecenia mogły leżeć w obowiązkach pracowników na stanowiskach mechaników-aparatowych. Ponadto istotne jest, że w momencie zawarcia umowy o współpracę nie było jeszcze konieczności wykonywania czyszczenia i malowania konstrukcji, ponieważ przez kilka lat od powstania instalacji i rozpoczęcia produkcji (marzec 2008 r.) nie było jeszcze odczuwalne oddziaływanie czynników środowiskowych, a w przypadku ubezpieczonego umowy zlecenia zawierane były dopiero od 2014 r.

Jak wskazał Sąd Najwyższy w wyroku z 26 sierpnia 2021 r. o sygn. akt III UZP 6/21 (Legalis nr 2601863), ,, przykładowo w postanowieniach Sądu Najwyższego z 15 grudnia 2020 r., III UK 570/19 (LEX nr 3177782) oraz z 17 listopada 2020 r., III UK 528/19 (LEX nr 3080314) z kompleksowych ustaleń postępowania sądowego wynikało, że pracownicy przewoźnika promowego, którzy na imprezach turystycznych sprzedawanych przez przewoźnika świadczyli usługi pilota na podstawie umów zlecenia zawartych z podmiotem trzecim, wykonywali czynności pilota wycieczek na rzecz przedsiębiorcy świadczącego tego rodzaju usługi na rynku dla różnych podmiotów, a nie na rzecz pracodawcy. Z modelu biznesowego pracodawcy wynikało, że postanowił on ograniczyć bezpośrednio realizowaną przez siebie i swoich pracowników działalność do jej głównego przedmiotu (eksploatacja promów i obsługa ruchu pasażerskiego, zlecając wykonywanie usług towarzyszących np. hotelarskich, autokarowych, gastronomicznych) wyspecjalizowanym podmiotom zewnętrznym. Podmioty te zatrudniały do wykonania tych prac różne osoby, w tym także – na podstawie umów zlecenia – pracowników tego pracodawcy. Podmioty trzecie i pracodawcę nie łączyła umowa o współpracy zakładająca wykorzystanie pracowników pracodawcy do świadczenia usług na jego rzecz. Pracownicy nigdy wcześniej w ramach umowy o pracę nie wykonywali takich czynności, jakie wykonywali na rzecz podmiotu trzeciego. Przy takich okolicznościach faktycznych Sąd Najwyższy uznał, że nie zachodzi potrzeba przyjęcia skarg kasacyjnych organu rentowego do rozpoznania, ponieważ Sąd drugiej instancji prawidłowo odmówił zastosowania art. 8 ust. 2a ustawy systemowej. Także w sprawie II UK 477/17, w której dokonano ekstensywnej wykładni art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, zwrócono uwagę, że zastosowanie tego przepisu staje się wątpliwe w przypadku różnego rodzaju wspólnych przedsięwzięć podejmowanych przez pracodawcę i osoby trzecie, gdy z okoliczności faktycznych sprawy wynika, że pracodawca sam nie mógłby zrealizować zadania gospodarczego, które wykonywane jest przy współpracy z osobą trzecią i dzięki wykorzystaniu przez tą osobę pracy jego własnych pracowników.”

Dalej Sąd Najwyższy wyjaśnił: ,, definicję pracodawcy z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej należy odkodowywać za pomocą prawa pracy. Daje to Sądowi Najwyższemu podstawę dla zrekonstruowania normy z art. 8 ust. 2a ustawy systemowej przy wykorzystaniu zarówno celów, jakim miał służyć ten przepis, jak i definicji stosunku pracy z art. 22 § 1 KP. W przepisie tym użyto bowiem zwrotu – powielonego w art. 8 ust. 2a ustawy systemowej – „na rzecz pracodawcy. Zgodnie z art. § 1 KP „przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem”. Dla stwierdzenia, że dany stosunek prawny jest stosunkiem pracy konieczne jest więc ustalenie, czy wykonywana jest praca określonego rodzaju dla pracodawcy, czy dana osoba podlega poleceniom pracodawcy oraz czy osoba ta otrzymuje od pracodawcy wynagrodzenie za czynności, które dla niego wykonuje na jego polecenie. Skoro zaś tytuł ubezpieczenia społecznego jest pochodną istnienia ważnego stosunku cywilnoprawnego, to o rozszerzonym pracowniczym tytule ubezpieczenia społecznego (polegającego na traktowaniu jako pracowników niektórych zleceniobiorców) można mówić tylko w przypadku finansowania przez pracodawcę wynagrodzenia wypłacanego przez osobę trzecią jego pracownikom, za czynności wykonywane przez nich dla tego pracodawcy, choć pod formalnym kierownictwem tej osoby. Tym samym finansowanie przez pracodawcę w jakikolwiek sposób wynagrodzenia z tytułu świadczenia na jego rzecz pracy przez pracownika na podstawie umowy zawartej z osobą trzecią, przemawia (ale nie przesądza) za zastosowaniem art. 8 ust. 2a ustawy systemowej a brak takiego finansowania przemawia przeciwko zastosowaniu tego przepisu, o ile nie stwierdzi się w danym stanie faktycznym dodatkowych okoliczności wskazujących na działania sprzeczne z celami tego przepisu.”

W orzecznictwie podkreśla się więc znaczenie przepływów finansowych pomiędzy pracodawcą a zleceniodawcą. W realiach niniejszej sprawy w ramach umowy o współpracę to (...) sp. z o.o. (pracodawca ubezpieczonego) zobowiązała się do obsługi linii produkcyjnej należącej do (...) sp. z o.o., wystawiając na rzecz (...) sp. z o.o. comiesięczne faktury z tytułu robocizny. W tym przypadku więc to (...) sp. z o.o. przekazywała na rzecz pracodawcy ubezpieczonego comiesięczne kwoty tytułem wynagrodzenia z umowy o współpracy. (...) sp. z o.o. brak jest przepływów finansowych, za wyjątkiem kosztów najmu pomieszczeń należących do (...) sp. z o.o. Brak jest więc dowodów na okoliczność pochodzenia przepływów finansowych od (...) sp. z o.o. na rzecz (...) sp. z o.o., które miałyby sfinansować wynagrodzenie przekazywane zleceniobiorcom, będącym pracownikami (...) sp. z o.o. W niniejszej sprawie nie zaktualizowała się więc omawiana przesłanka.

W tym stanie rzeczy należało uznać, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe i zdrowotne D. J. z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę u płatnika składek (...) sp. z o.o. w T. w okresie wskazanym w zaskarżonej decyzji, tj. od stycznia 2014r. do sierpnia 2018r. nie ulega zwiększeniu o kwoty wynagrodzeń wypłaconych ubezpieczonemu z tytułu umów zleceń zawieranych przez niego z PPUH (...) sp. z o.o. w T., a ponadto PPUH (...) sp. z o.o. w T. jest płatnikiem składek dla D. J. z tytułu zawartych z nim umów zleceń, ma obowiązek zgłoszenia D. J. do ubezpieczeń zdrowotnych z tego tytułu oraz obowiązek deklarowania za niego składek na ubezpieczenia zdrowotne.

O powyższym Sąd orzekł w punktach I-II wyroku, działając na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c.

W przedmiocie kosztów procesu Sąd orzekł na mocy art. 102 k.p.c., który stanowi, że w wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. Zdaniem Sądu, w niniejszej sprawie zasadne było zastosowanie wymienionego przepisu i nieobciążenie (...) Oddziału w T. kosztami procesu poniesionymi przez ubezpieczonego D. J. oraz zainteresowane (...) sp. z o.o. i PPUH (...) sp. z o.o., o czym orzeczono w pkt III wyroku.

Wymaga podkreślenia, że art. 102 k.p.c. urzeczywistnia zasadę słuszności i jako wyjątkowy – stanowiący wyłom w zasadzie odpowiedzialności za wynik procesu – nie podlega wykładni rozszerzającej. Nie konkretyzuje on pojęcia „wypadki szczególnie uzasadnione”, toteż ich kwalifikacja należy do sądu. Ocena sądu jest suwerennym uprawnieniem jurysdykcyjnym, ma charakter dyskrecjonalny, oparty na swobodnym uznaniu, kształtowanym własnym przekonaniem, poczuciem sprawiedliwości oraz analizą okoliczności rozpoznawanej sprawy. Wprawdzie kwestia trafności jego zastosowania co do zasady może zostać objęta kontrolą Sądu wyższego rzędu, niemniej jednak ewentualna zmiana zaskarżonego orzeczenia o kosztach powinna następować wyjątkowo i tylko wtedy, gdy jest ono rażąco niesprawiedliwe (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 2 czerwca 2010r., I PZ 2/10, OSNAP 2011/23–24/297; z dnia 26 stycznia 2012 r., III CZ 10/12, OSNC 2012/7–8/98 i z dnia 15 lutego 2012 r., I CZ 165/11, LEX nr 1170214).

Należy wskazać, że w judykaturze wskazuje się przykłady szczególnych sytuacji uzasadniających skorzystanie z możliwości przewidzianej przez ten przepis, powołując się między innymi na znaczną zawiłość sprawy, wyjątkową sytuacja osobistą lub majątkową strony, niemożność doprowadzenia do określonej sytuacji prawnej inaczej jak poprzez uzyskanie wyroku. Podkreśla się zarazem, że skorzystanie z przewidzianej w tym przepisie możliwości pozostawione zostało do uznania Sądu, który – mając na względzie całokształt okoliczności związanych z daną sprawą – powinien dokonać oceny czy w danej sytuacji zasada słuszności przemawia za nie obciążaniem strony przegrywającej obowiązkiem zwrotu kosztów postępowania (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 1975 r., III PZ 10/75, LEX nr 7745; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 13 października 1976 r., IV PZ 61/76, LEX nr 7856; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 lutego 1981 r., IV PZ 11/81, LEX nr 8307; postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 29 września 1998 r., III Apz 29/98, OSA 2000/4/17).

Podkreśla się, ze zastosowanie przez sąd art. 102 k.p.c. powinno być oceniane w całokształcie okoliczności, które uzasadniałyby odstępstwo od podstawowych zasad decydujących o rozstrzygnięciu w przedmiocie kosztów procesu. Do kręgu tych okoliczności należą zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 14 stycznia 1974 r., II CZ 223/73, nie publ.). Przyjmuje się np., że okoliczność, iż powód mógł być subiektywnie przekonany o zasadności swojego roszczenia, które jednak ze względu na upływ terminu nie może być przez niego dochodzone na drodze sądowej, uzasadnia zastosowanie art. 102 (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 20 grudnia 1979 r., III PR 78/79, OSP 1980/11/196; postanowienie SN z dnia 26 stycznia 2012 r., III CZ 10/12, OSNC 2012/7–8/98). Okolicznością uzasadniającą zastosowanie art. 102 k.p.c. może być także precedensowy charakter rozpoznawanej sprawy (por. uzasadnienie wyroku Sądu Najwyższego z dnia 29 sierpnia 1973r., I PR 188/73, OSNC 1974/3/59; postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 grudnia 2011 r., II CZ 105/11, LEX nr 1102858).

Sąd, stosując w niniejszej sprawie przepis art. 102 k.p.c., miał na uwadze wysoki stopień skomplikowania niniejszej sprawy, w której zasadniczym problemem była trudna wykładnia art. 8 ust. 2a ustawy systemowej, którego zastosowanie uzależnione jest od dokładnego rozważenia i przeanalizowania stanu faktycznego konkretnej sprawy. Z uwagi na ścisłą współpracę między spółkami, regulowaną przez zawartą w tym przedmiocie umowę oraz okoliczność zawierania przez (...) sp. z o.o. z pracownikami (...) sp. z o.o. umów zlecenia, organ rentowy mógł pozostawać w subiektywnym przekonaniu (co prawda błędnym), iż w niniejszej sprawie zaistniały przesłanki w przytoczonej regulacji. Na wpływ o zastosowaniu art. 102 k.p.c. przez Sąd miała zwarta i lakoniczna treść umowy o współpracy między spółkami z dnia 1 lipca 2010r., wymagająca dokonania wykładni postanowień umowy przed Sądem przez Prezesów spółek. Przyczyniło się to do oceny, że sprawa ma skomplikowany charakter.

Ponadto szczegóły dotyczące okoliczności spornych zostały w sposób kompleksowy ustalone i wyjaśnione dopiero w toku postępowania sądowego, w tym wskutek przesłuchania świadków i Prezesów spółek. Z tych względów Sąd uznał za zasadne nieobciążenie ZUS kosztami procesu.

Sędzia Danuta Domańska