Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

UZASADNIENIE

19 grudnia 2023 roku (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniósł pozew przeciwko M. K., w którym żądał:

I.  zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kwoty 154 000,02 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 7 listopada 2023 roku do dnia zapłaty tytułem zwrotu świadczenia w postaci kapitału kredytu wypłaconego pozwanemu;

II.  na podstawie art. 358 ¹ § 3 k.c.:

1.  zmiany wysokości świadczenia (ukształtowania) poprzez dokonanie sądowej waloryzacji kapitału w ten sposób, że powodowi przysługuje dodatkowe świadczenie w postaci kwoty 29 889,93 zł, wynikającej z istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza;

2.  zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda, oprócz zwrotu kapitału kredytu, kwoty 29 889,93 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wydania wyroku do dnia zapłaty;

III.  zasądzenia od pozwanego na rzecz powoda kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa podała, że prawomocnym wyrokiem sąd ustalił nieważność łączącej strony umowy kredytu i zasądził na rzecz kredytobiorcy kwotę 310 490,68 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie i kosztami procesu. Bank wykonał ten wyrok w całości. Jako podstawę prawną roszczenia z punktu I. żądania pozwu powód wskazał przepisy o nienależnym świadczeniu (k. 4-15).

W odpowiedzi na pozew pozwany M. K. wniósł o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu. Pozwany podniósł zarzut przedawnienia roszczenia o zwrot udostępnionej kwoty kapitału kredytu. Według strony pozwanej rozpoczęcie biegu przedawnienia nastąpiło już w momencie spełnienia nienależnego świadczenia przez bank. Ewentualnie rozpoczęcie biegu przedawnienia nastąpiło w 2018 roku, kiedy Prezes UOKiK wydał istotny pogląd w innej sprawie, lub w 2013 roku, kiedy postanowienia umowne dotyczące waloryzacji kredytów (...) Banku S.A. zostały wpisane do rejestru klauzul niedozwolonych. Zdaniem pozwanego powyższe fakty powinny wiązać się z powstaniem świadomości nieważności wzorca umownego po stronie banku. Natomiast co do roszczenia waloryzacyjnego żądanie powoda nie ma podstaw prawnych i jest sprzeczne z orzecznictwem TSUE (k. 110-126).

W piśmie procesowym z 11 kwietnia 2024 roku strona powodowa cofnęła częściowo powództwo w zakresie punktów II.1. i II.2. żądania pozwu (k. 151).

Postanowieniem z 7 czerwca 2024 roku sąd umorzył postępowanie w części, tj. w zakresie żądań zmiany wysokości świadczenia i zapłaty kwoty 29 889,93 zł wraz z odsetkami, zawartych w punkcie II. podpunktach 1. i 2. pozwu (k. 152).

Sąd ustalił, co następuje:

7 grudnia 2006 roku M. K. zawarł z (...) Bankiem S.A., którego następcą prawnym jest (...) S.A., umowę nr (...) o kredyt hipoteczny dla osób fizycznych (...) waloryzowany kursem CHF w kwocie 154 000 zł. Bank wypłacił kredytobiorcy z tytułu umowy kwotę 154 000,02 zł.

Dowody:

- umowa kredytu (k. 43-51),

- wniosek o odblokowanie środków kredytu (k. 52-53),

- potwierdzenie przelewu kwoty kredytu (k. 54).

M. K. pismem z 19 sierpnia 2020 roku wezwał (...) S.A. do zapłaty kwoty 310 490,68 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia wezwania do dnia zapłaty w terminie 3 dni od daty otrzymania wezwania, powołując się na nieważność umowy kredytu ze względu na niedozwolone postanowienia dotyczące waloryzacji kredytu do CHF. Bank odebrał wezwanie 27 sierpnia 2020 roku i pismem z 1 września 2020 roku odmówił zapłaty.

Dowody:

- wezwanie do zapłaty z potwierdzeniem doręczenia (k. 147-151 w aktach sprawy I C 1994/20 Sądu Okręgowego w Toruniu),

- odpowiedź z 1.09.2020 r. na wezwanie do zapłaty (k. 152-153 w aktach sprawy I C 1994/20 Sądu Okręgowego w Toruniu).

M. K. 17 października 2020 roku wniósł przeciwko (...) S.A. pozew o ustalenie nieważności umowy kredytu z 7 grudnia 2006 roku i zasądzenie na swoją rzecz kwoty 310 490,68 zł tytułem zwrotu nienależnego świadczenia. Odpis pozwu został doręczony bankowi 7 lipca 2021 roku.

Dowody:

- pozew z 17.10.2020 r. (k. 3-32 w aktach sprawy I C 1994/20 Sądu Okręgowego w Toruniu),

- potwierdzenie doręczenia odpisu pozwu (k. 195 w aktach sprawy I C 1994/20 Sądu Okręgowego w Toruniu).

Wyrokiem z 20 czerwca 2022 roku w sprawie o sygn. akt I C 1994/20 Sąd Okręgowy w Toruniu ustalił nieważność umowy kredytu i zasądził na rzecz kredytobiorcy kwotę 310 490,68 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 20 października 2020 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu w kwocie 11 817 zł. W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że w umowie kredytu zawarte były klauzule niedozwolone w myśl art. 385 ¹ § 1 k.c., co skutkowało uznaniem umowy za nieważną w całości. W konsekwencji ustalenia nieważności umowy kredytu sąd zasądził na rzecz kredytobiorcy świadczenia uiszczone na rzecz banku jako świadczenie nienależne. Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z 30 czerwca 2023 roku w sprawie o sygn. akt V ACa 1196/22 oddalił apelację banku i zasądził na rzecz kredytobiorcy koszty procesu w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 8100 zł.

Dowody:

- wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z 20.06.2022 r. z uzasadnieniem (k. 528 i 537a-544 w aktach sprawy I C 1994/20 Sądu Okręgowego w Toruniu),

- wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 30.06.2022 r. z uzasadnieniem (k. 65-85 i k. 618 i 635-655 w aktach sprawy I C 1994/20 Sądu Okręgowego w Toruniu).

7 lipca 2023 roku (...) S.A. wykonał w całości prawomocny wyrok, wypłacając na rzecz M. K. kwoty: 310 490,68 zł tytułem należności głównej, 76 633,45 zł tytułem odsetek za opóźnienie i 19 917 zł tytułem kosztów procesu za obie instancje.

Dowody:

- trzy potwierdzenia przelewów (k. 86-88).

Pismem z 26 września 2023 roku (...) S.A. wezwał M. K. do zapłaty kwoty 154 000,02 zł tytułem zwrotu świadczenia w postaci kapitału kredytu w terminie 1 miesiąca od dnia doręczenia pisma. M. K. odebrał wezwanie 5 października 2023 roku.

Dowody:

- wezwanie do zapłaty z 26.09.2023 r. z potwierdzeniem doręczenia (k. 89-91).

M. K. nie zwrócił (...) S.A. świadczenia w postaci kapitału udostępnionego kredytu.

Okoliczność bezsporna.

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony powyżej stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów wymienionych w poprzedniej części uzasadnienia.

Dokumenty stanowiące podstawę ustaleń faktycznych nie były kwestionowane przez strony i stanowiły wiarygodne środki dowodowe. Pozostałe dokumenty nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Na rozprawie sąd na podstawie art. 232 zdanie drugie k.p.c. dopuścił z urzędu dowód z dokumentów w aktach sprawy o sygnaturze I C 1994/20 Sądu Okręgowego, tj. sprawy z powództwa kredytobiorcy przeciwko bankowi. W ocenie sądu przeprowadzenie tych dowodów było celowe ze względu na konieczność ustalenia faktów istotnych dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy, a przede wszystkim daty wymagalności roszczenia banku. Fakty stwierdzone na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach sprawy I C 1994/20 nie były sporne między stronami.

Wniosek powoda o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego został cofnięty (k. 151).

Ustalony przez sąd stan faktyczny można było uznać w całości za bezsporny.

Przechodząc do rozważań prawnych, za bezsporny uznać należało obowiązek zwrotu przez kredytobiorcę kwoty odpowiadającej kapitałowi udzielonego kredytu, co było związane z prawomocnym ustaleniem nieważności umowy kredytu. Strona pozwana nie kwestionowała tego obowiązku co do zasady, lecz podnosiła zarzut przedawnienia roszczenia banku.

Dochodzone pozwem roszczenie o zwrot kapitału udostępnionego kredytu stanowi roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia oparte na przepisach art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. Z przepisu art. 405 k.c. wynika obowiązek zwrotu w naturze korzyści majątkowej uzyskanej kosztem innej osoby bez podstawy prawnej, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Jedną z postaci bezpodstawnego wzbogacenia stanowi świadczenie nienależne (art. 410 § 1 k.c.), przy czym świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (art. 410 § 2 k.c.).

Roszczenie banku o zwrot kwoty odpowiadającej kapitałowi udzielonego kredytu, jako związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, przedawnia się z upływem trzech lat od dnia wymagalności, przy czym koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego (art. 118 k.c. w zw. z art. 120 § 1 k.c.).

Roszczenie banku z tytułu nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy, w związku z czym staje się ono wymagalne na zasadach określonych w art. 455 k.c., tj. niezwłocznie po wezwaniu do zapłaty. Wymagalność zależy więc od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego. W związku z tym przedawnienie roszczenia rozpoczyna bieg zgodnie z art. 120 § 1 zdanie drugie k.c., tj. od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie.

Sąd nie podzielił podniesionego przez stronę pozwaną zarzutu przedawnienia roszczenia o zwrot kapitału kredytu.

W przypadku nieważnych umów kredytowych z udziałem konsumentów to od kredytobiorców zależy, czy będą domagać się ustalenia nieważności całej umowy, czy też utrzymania jej i dalszego obowiązywania z zachowaniem klauzul abuzywnych (tak wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 3 października 2019 roku w sprawie C-260/18, K. D. i J. D. przeciwko (...) Bank (...), pkt 62 i 68, SIP Legalis). Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela pogląd wyrażony w uchwale Składu Siedmiu Sędziów Sądu Najwyższego stanowiącej zasadę prawną z 7 maja 2021 roku (III CZP 6/21), zgodnie z którym kredytodawca może żądać zwrotu świadczenia od chwili, w której umowa kredytu stała się trwale bezskuteczna. Stan trwałej bezskuteczności powstaje z chwilą wyrażenia przez należycie poinformowanego konsumenta świadomej i jednoznacznej woli stwierdzenia nieważności umowy zawierającej niedozwolone postanowienia dotyczące mechanizmu waloryzacji kredytu do waluty obcej. Stanowisko to potwierdził Sąd Najwyższy w uchwale pełnego składu Izby Cywilnej z 25 kwietnia 2024 roku (III CZP 25/22), gdzie w tezie czwartej uchwały wskazał, że jeżeli umowa kredytu nie wiąże z powodu niedozwolonego charakteru jej postanowień, bieg przedawnienia roszczenia banku o zwrot kwot wypłaconych z tytułu kredytu rozpoczyna się co do zasady od dnia następującego po dniu, w którym kredytobiorca zakwestionował względem banku związanie postanowieniami umowy.

W konsekwencji powyższych uwag, w ocenie sądu orzekającego w niniejszej sprawie, bank mógł skutecznie postawić swoje roszczenia restytucyjne w stan wymagalności dopiero z momentem dotarcia do niego oświadczenia konsumenta o woli upadku umowy. W związku z tym roszczenie banku o zwrot kapitału kredytu nie może stać się wymagalne, dopóki kredytobiorca nie oświadczy wyraźnie, że jego wolą jest ustalenie nieważności umowy. Do tego czasu bank nie może domagać się od kredytobiorcy zwrotu jakichkolwiek świadczeń uiszczonych w wykonaniu umowy. Z tego powodu roszczenie banku o zwrot kapitału kredytu nie mogło stać się wymagalne w czasie wskazanym przez stronę pozwaną, tzn. ani w dacie wypłaty kapitału kredytu (2006 rok), ani w dacie wyrażenia poglądu przez Prezesa UOKiK (2018 rok), ani też w dacie wpisania do rejestru klauzul niedozwolonych postanowień umownych dotyczących waloryzacji w umowach kredytu (...) Banku S.A.

W przypadku zawartej między powodem a pozwanym umowy kredytu z 7 grudnia 2006 roku kredytobiorca po raz pierwszy wyraził swoją wolę ustalenia nieważności całej umowy w przedsądowym wezwaniu do zapłaty z 19 sierpnia 2020 roku. Dopiero wraz z doręczeniem tego wezwania, co miało miejsce 27 sierpnia 2020 roku, bank mógł domagać się od pozwanego zwrotu kwoty udzielonego kredytu (art. 455 k.c. w zw. z art. 120 § 1 k.c.). Przed 27 sierpnia 2020 roku powodowy bank nie mógł skutecznie postawić swoich roszczeń w stan wymagalności. Skoro pozew banku został wniesiony do sądu 19 grudnia 2023 roku, nie upłynął trzyletni termin przedawnienia roszczenia banku. Skutek taki nastąpiłby dopiero z końcem 2023 roku.

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c., sąd orzekł, jak w punkcie I. sentencji wyroku.

O odsetkach za opóźnienie sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zgodnie z żądaniem pozwu. Roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego jest roszczeniem bezterminowym, którego termin zapłaty wyznacza wezwanie dłużnika do spełnienia świadczenia (art. 455 k.c.). Wezwanie to nastąpiło wraz z doręczeniem pozwanemu pisma banku z 26 września 2023 roku, co miało miejsce 5 października 2023 roku (k. 89-91). Zdaniem sądu wyznaczony miesięczny termin do zapłaty był wystarczający do dobrowolnego zaspokojenia przez pozwanego zgłoszonego roszczenia, tym bardziej, że bank wcześniej wykonał w całości wyrok w sprawie z powództwa kredytobiorcy. Po upływie miesięcznego terminu pozwany popadł w opóźnienie skutkujące powstaniem po stronie powodowej roszczeń odsetkowych od 7 listopada 2023 roku, z uwzględnieniem dni ustawowo wolnych od pracy.

O kosztach procesu w punkcie II. wyroku sąd orzekł na zasadzie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 100 k.p.c. Powód poniósł koszty procesu w wysokości 14 612 zł, na które składały się opłata od pozwu 9195 zł, wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 5400 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych /Dz. U. z 2023 r., poz. 1935 ze zm./) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł. Natomiast pozwany poniósł koszty procesu w wysokości 5417 zł, na które składały się wynagrodzenie pełnomocnika będącego adwokatem w kwocie 5400 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie /tekst jedn. Dz. U. z 2023 r., poz. 1964 ze zm./) i opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł. Powód wygrał niniejszą sprawę w 83,8% przy przyjęciu, że przegrał sprawę w zakresie cofniętej części powództwa, a pozwany wygrał sprawę w 16,2%. Powodowi należał się więc zwrot kwoty 12 244,86 zł (14 612 zł x 83,8%), a pozwanemu 877,55 zł (5417 zł x 16,2%). Po stosunkowym rozliczeniu ww. kosztów sąd zasądził od pozwanego na rzecz powoda kwotę 11 367,31 zł.

ZARZĄDZENIE

1)  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikom stron;

2)  akta przedłożyć z wpływem lub za 3 tygodnie.

T., 11.12.2024 r.