Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

UZASADNIENIE

14 grudnia 2023 roku (...) Bank (...) Spółka Akcyjna z siedzibą w W. wniosła pozew przeciwko K. B. i M. B., w którym żądała:

I.  zasądzenia od pozwanych solidarnie (ewentualnie w częściach równych) na rzecz powódki kwoty 26 315,82 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 21 listopada 2023 roku do dnia zapłaty tytułem zwrotu świadczenia w postaci nierozliczonego kapitału kredytu wypłaconego pozwanym;

II.  zasądzenia od pozwanych solidarnie (ewentualnie w częściach równych) na rzecz powódki kwoty 83 628,69 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku w niniejszej sprawie do dnia zapłaty tytułem kwoty stanowiącej waloryzację kapitału kredytu wypłaconego pozwanym;

III.  zasądzenia od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kosztów procesu według norm przepisanych.

W uzasadnieniu pozwu strona powodowa podała, że w wykonaniu umowy kredytu powódka wypłaciła na rzecz pozwanych kwotę 235 862,28 zł. Prawomocnym wyrokiem sąd ustalił nieważność łączącej strony umowy kredytu i zasądził na rzecz kredytobiorców kwotę 158 050,73 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie i kosztami procesu. Pozwani dokonali na rzecz banku wpłaty kwoty 209 546,46 zł tytułem rozliczenia roszczeń wynikających z nieważności umowy. Do zapłaty na rzecz banku pozostała kwota dochodzona pozwem. Jako podstawę prawną roszczenia z punktu I. żądania pozwu powódka wskazała przepisy o nienależnym świadczeniu (k. 4-15).

W piśmie procesowym z 6 lutego 2024 roku strona powodowa cofnęła częściowo powództwo w zakresie punktu II. żądania pozwu (k. 61).

Postanowieniem z 19 lutego 2024 roku sąd umorzył postępowanie w części, tj. w zakresie żądania ukształtowania i zapłaty zawartego w punkcie II. pozwu. (k. 63). Postanowienie uprawomocniło się 27 marca 2024 roku.

W odpowiedzi na pozew pozwani K. B. i M. B. wnieśli o oddalenie powództwa w całości oraz o zasądzenie na swoją rzecz kosztów procesu według norm przepisanych. Strona pozwana podniosła zarzut potrącenia dochodzonego przez powódkę roszczenia z przysługującym pozwanym roszczeniem o zwrot wpłaconych na rzecz banku świadczeń w zakresie nieobjętym wyrokiem w sprawie z powództwa kredytobiorców. Roszczenie powódki o zwrot kapitału kredytu wygasło w całości wskutek potrącenia (k. 75-77).

Sąd ustalił, co następuje:

22 października 2007 roku K. B. i M. B. zawarli (...) Bankiem (...) S.A. umowę kredytu mieszkaniowego (...) hipoteczny nr (...) w kwocie 113 926,36 CHF. Bank wypłacił kredytobiorcom z tytułu umowy kwotę 235 862,28 zł.

Dowody:

- umowa kredytu z aneksami (k. 24-29),

- dyspozycje wypłaty kredytu (k. 30-34),

- historia spłat kredytu (k. 35-36),

- przesłuchanie pozwanych (nagranie rozprawy z 20.11.2024 r. – protokół pisemny na k. 118v).

K. B. i M. B. 8 marca 2021 roku wnieśli przeciwko (...) S.A. pozew o ustalenie nieważności umowy kredytu z 22 października 2007 roku i zasądzenie na swoją rzecz kwoty 158 050,73 zł tytułem zwrotu nienależnego świadczenia.

Dowód:

- uzasadnienie wyroku Sądu Okręgowego w Toruniu z 25.02.2022 r. (k. 47 w aktach sprawy I C 509/21 Sądu Okręgowego w Toruniu).

Wyrokiem z 25 lutego 2022 roku w sprawie o sygn. akt I C 509/21 Sąd Okręgowy w Toruniu ustalił nieważność umowy kredytu w całości i zasądził na rzecz kredytobiorców kwotę 158 050,73 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie liczonymi od 15 czerwca 2021 roku do dnia zapłaty i kosztami procesu w kwocie 11 834 zł. W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że w umowie kredytu zawarte były klauzule niedozwolone w myśl art. 385 ¹ § 1 k.c., co skutkowało uznaniem umowy za nieważną w całości. W konsekwencji ustalenia nieważności umowy kredytu sąd zasądził na rzecz kredytobiorców świadczenia uiszczone na rzecz banku do grudnia 2020 roku jako świadczenie nienależne. Sąd Apelacyjny w Gdańsku wyrokiem z 28 września 2022 roku w sprawie o sygn. akt V ACa 644/22 oddalił apelację banku i zasądził na rzecz kredytobiorców koszty procesu w postępowaniu apelacyjnym w kwocie 4050 zł.

Dowody:

- wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z 25.02.2022 r. z uzasadnieniem (k. 46-50, 82 i k. 237 i 241-255 w aktach sprawy I C 509/21 Sądu Okręgowego w Toruniu),

- wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 28.09.2022 r. z uzasadnieniem (k. 51-59, 83 i k. 327 i 344-359 w aktach sprawy I C 509/21 Sądu Okręgowego w Toruniu).

5 i 10 października 2022 roku (...) S.A. wykonała w całości prawomocny wyrok, wypłacając na rzecz K. B. i M. B. kwoty: 158 050,73 zł tytułem należności głównej, 17 922,11 zł tytułem odsetek za opóźnienie i 15 926,65 zł tytułem kosztów procesu za obie instancje.

Okoliczność bezsporna i dowód:

- pismo (...) S.A. z 24.10.2022 r. (k. 84-85).

W toku postępowania w sprawie o sygnaturze akt I C 509/21 K. B. i M. B. zapłacili na rzecz banku raty kredytu, które nie zostały objęte wyrokiem w ww. sprawie, w łącznej wysokości 26 219,95 zł i 19,76 CHF.

Dowody:

- pismo (...) S.A. z 24.10.2022 r. (k. 84-85),

- pismo (...) S.A. z 7.12.2022 r. (k. 86),

- pismo (...) S.A. z 12.01.2024 r. (k. 87),

- historie rachunku za okresy od 1.01.2021 r. do 13.12.2021 r. i od 1.01.2022 r. do 12.12.2022 r. (k. 94-99).

Po uprawomocnieniu się wyroku K. B. i M. B. prowadzili korespondencję z bankiem celem rozliczenia kapitału udostępnionego kredytu. W piśmie z 24 października 2022 roku (...) S.A. potwierdziła, że kredytobiorcom przysługuje roszczenie wobec banku o zwrot świadczeń w wysokości 26 219,95 zł i 19,75 CHF. Jednocześnie bank przedstawił swoje roszczenia wobec kredytobiorców w łącznej wysokości 384 683,68 zł, w tym 235 862,28 zł tytułem kapitału i 148 821,40 zł tytułem „zwrotu kosztu korzystania z kapitału”. Bank zaproponował zawarcie porozumienia kompensacyjnego, w ramach którego K. B. i M. B. albo mieliby zapłacić 358 367,86 zł (384 683,68 zł – 26 315,82 zł), albo objąć porozumieniem tylko roszczenia niesporne.

W piśmie z 7 grudnia 2022 roku (...) S.A. przedstawiła pozostałe do rozliczenia między stronami kwoty i zwróciła się do K. B. i M. B. o doręczenie potrącenia w zakresie kapitału kredytu.

Dowody:

- pismo (...) S.A. z 24.10.2022 r. (k. 84-85),

- pismo (...) S.A. z 7.12.2022 r. (k. 86),

- przesłuchanie pozwanych (nagranie rozprawy z 20.11.2024 r. – protokół pisemny na k. 118v).

K. B. i M. B. 23 stycznia 2023 roku zapłacili na rzecz banku 209 546,46 zł tytułem rozliczenia roszczeń wynikających z nieważności umowy. W związku z tym, że bank do tego momentu nie zwrócił im jeszcze świadczeń w wysokości 26 219,95 zł i 19,76 CHF, które płacili w toku wytoczonej przez siebie sprawy, kredytobiorcy uważali, że całkowicie rozliczyli się z bankiem.

Dowody:

- potwierdzenia wykonania przelewu (k. 45, 93),

- przesłuchanie pozwanych (nagranie rozprawy z 20.11.2024 r. – protokół pisemny na k. 118v).

Pismami z 6 października 2023 roku (...) S.A. wezwała K. B. i M. B. do zapłaty kwoty 235 862,28 zł tytułem zwrotu świadczenia w postaci kapitału kredytu w terminie 1 miesiąca od dnia doręczenia pisma. K. B. i M. B. odebrali wezwania 20 października 2023 roku.

W odpowiedzi K. B. i M. B. w piśmie z 13 listopada 2023 roku poinformowali bank, że roszczenie banku w związku z prawomocnym wyrokiem zostało w całości rozliczone.

W piśmie z 12 stycznia 2024 roku (...) S.A. wskazała, że do rozliczenia pozostają roszczenia: banku z tytułu wypłaconego kapitału w kwocie 26 315,82 zł i kredytobiorców z tytułu wpłat nienależnych rat kapitałowo-odsetkowych w kwotach 26 219,95 zł i 19,76 CHF.

Dowody:

- wezwania do zapłaty z 6.10.2023 r. z potwierdzeniami doręczenia (k. 37-40),

- pismo K. B. i M. B. z 13.11.2023 r. z potwierdzeniem odbioru (k. 100-103),

- pismo (...) S.A. z 12.01.2024 r. (k. 87).

W piśmie z 17 stycznia 2024 roku K. B. i M. B. złożyli (...) S.A. oświadczenie o potrąceniu przysługującej im wobec banku wierzytelności w wysokości 26 219,95 zł i 19,76 CHF z tytułu świadczeń objętych prawomocnym wyrokiem z wierzytelnością banku o zwrot pozostałej części kapitału udostępnionego kredytu w wysokości 26 315,82 zł. Bank odebrał oświadczenie 22 stycznia 2024 roku.

Dowody:

- oświadczenie o potrąceniu z 17.01.2024 r. z potwierdzeniem odbioru (k. 88-91).

19 marca 2024 roku K. B. i M. B. odebrali odpisy pozwu w niniejszej sprawie.

Dowody:

- elektroniczne poświadczenia odbioru (k. 73-74).

Sąd zważył, co następuje:

Przedstawiony powyżej stan faktyczny sąd ustalił na podstawie dokumentów wymienionych w poprzedniej części uzasadnienia oraz na podstawie przesłuchania pozwanych K. B. i M. B..

Dokumenty stanowiące podstawę ustaleń faktycznych nie były kwestionowane przez strony i stanowiły wiarygodne środki dowodowe. Pozostałe dokumenty nie miały istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy.

Przesłuchanie pozwanych K. B. i M. B. dotyczyło okoliczności bezspornych między stronami i również zasługiwało na walor wiarygodności.

Ustalony przez sąd stan faktyczny można było uznać za bezsporny.

W rozpoznawanej sprawie nie było potrzeby dopuszczenia dowodu z opinii biegłego na fakty wskazane w punkcie IX. podpunkcie 3. pozwu (k. 5-5v). Wobec cofnięcia powództwa w zakresie żądania sądowej waloryzacji świadczenia przeprowadzenie dowodu z opinii biegłego stało się bezprzedmiotowe. W konsekwencji sąd pominął wniosek strony powodowej na podstawie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c. (k. 118v).

Dochodzone pozwem roszczenie o zwrot kapitału udostępnionego kredytu, a w zasadzie nierozliczonej części kapitału, stanowiło roszczenie o zwrot nienależnego świadczenia oparte na przepisach art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. Z przepisu art. 405 k.c. wynika obowiązek zwrotu w naturze korzyści majątkowej uzyskanej kosztem innej osoby bez podstawy prawnej, a gdyby to nie było możliwe, do zwrotu jej wartości. Jedną z postaci bezpodstawnego wzbogacenia stanowi świadczenie nienależne (art. 410 § 1 k.c.), przy czym świadczenie jest nienależne, jeżeli ten, kto je spełnił, nie był w ogóle zobowiązany lub nie był zobowiązany względem osoby, której świadczył, albo jeżeli podstawa świadczenia odpadła lub zamierzony cel świadczenia nie został osiągnięty, albo jeżeli czynność prawna zobowiązująca do świadczenia była nieważna i nie stała się ważna po spełnieniu świadczenia (art. 410 § 2 k.c.).

Za bezsporny między stronami uznać należało obowiązek zwrotu przez kredytobiorców kwoty odpowiadającej całemu kapitałowi udzielonego kredytu, co było związane z prawomocnym ustaleniem nieważności umowy kredytu. Strona pozwana nie kwestionowała tego obowiązku co do zasady, lecz podnosiła zarzut wygaśnięcia roszczenia banku wskutek złożenia oświadczenia o potrąceniu wzajemnych wierzytelności.

Nie ulega wątpliwości, że pozwanym przysługiwało roszczenie o zwrot wszystkich świadczeń uiszczonych na rzecz banku w wykonaniu nieważnej umowy, tzn. również kwot 26 219,95 zł i 19,76 CHF, które nie były objęte prawomocnym wyrokiem z ich powództwa przeciwko bankowi. Tak samo powodowemu bankowi należał się zwrot od pozwanych kwoty 26 315,82 zł, czyli różnicy między wypłaconym kapitałem kredytu (235 862,28 zł) a kwotą zwróconą przez pozwanych przelewem z 23 stycznia 2023 roku (209 546,46 zł).

W ocenie sądu dochodzona pozwem wierzytelność banku wobec pozwanych o zwrot reszty kapitału kredytu została skutecznie potrącona do wysokości 26 312,65 zł z wierzytelnością pozwanych wobec banku. Stało się to wraz z oświadczeniem z 17 stycznia 2024 roku (k. 88), doręczonym powódce 22 stycznia 2024 roku (k. 89-91), złożonym jeszcze przed doręczeniem pozwanym odpisów pozwu w niniejszej sprawie. Obie wierzytelności były w tej dacie wymagalne (a nawet bezsporne) i mogły być dochodzone przed sądem. Spełnione zostały więc wszystkie ustawowe przesłanki skutecznego potrącenia wierzytelności (art. 498 § 1 k.c. i art. 499 k.c.). Warto zauważyć, że strona powodowa nigdy nie zakwestionowała skuteczności oświadczenia pozwanych o potrąceniu, a w korespondencji kierowanej do pozwanych przed wniesieniem pozwu wręcz sugerowała, żeby takie oświadczenie złożyli.

W związku z dokonanym potrąceniem wierzytelność powodowego banku o zwrot kwoty 26 315,82 zł tytułem udostępnionego kapitału kredytu uległa umorzeniu (art. 498 § 2 k.c.) do wysokości 26 312,65 zł, a do zapłaty przez pozwanych pozostała kwota 3,17 zł. Pozwani przedstawili do potrącenia wierzytelność pieniężną wyrażoną w części w walucie polskiej, a w części w walucie obcej CHF. Zgodnie z utrwalonym w literaturze stanowiskiem do przeliczenia potrącanej wierzytelności w walucie obcej na wierzytelność w polskich złotych należy stosować art. 358 § 2 k.c., a więc uwzględniać kurs średni waluty obcej ogłaszany przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia. W okolicznościach niniejszej sprawy sąd uznał, że dniem wymagalności roszczenia pozwanych była data złożenia oświadczenia o potrąceniu, tj. 17 stycznia 2024 roku, i kurs z tej daty (4,6912 zł) należało przyjąć do przerachowania kwoty 19,76 CHF na polskie złote, co dawało kwotę 92,70 zł. W oświadczeniu o potrąceniu z 17 stycznia 2024 roku pozwani przyjęli, mylnie w ocenie sądu, kurs CHF z 21 października 2022 roku (4,7328 zł), który został wskazany w piśmie banku z 24 października 2022 roku (k. 84v). W ten sposób do zwrotu przez pozwanych na rzecz (...) S.A. pozostało 3,17 zł (26 315,82 zł – 26 219,95 zł – 92,70 zł).

Mając powyższe na uwadze, na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. sąd orzekł, jak w punkcie I. sentencji wyroku.

O odsetkach za opóźnienie sąd orzekł na podstawie art. 481 § 1 i 2 k.c., zgodnie z żądaniem pozwu. Roszczenie o zwrot świadczenia nienależnego jest roszczeniem bezterminowym, którego termin zapłaty wyznacza wezwanie dłużnika do spełnienia świadczenia (art. 455 k.c.). Wezwanie to nastąpiło wraz z doręczeniem pozwanym pism banku z 6 października 2023 roku (k. 37-38), co miało miejsce 20 października 2023 roku (k. 39-40). Zdaniem sądu wyznaczony miesięczny termin do zapłaty był wystarczający do dobrowolnego zaspokojenia przez pozwanych zgłoszonego roszczenia, tym bardziej, że bank wcześniej wykonał w całości wyrok w sprawie z powództwa kredytobiorców. Po upływie miesięcznego terminu pozwani popadli w opóźnienie skutkujące powstaniem po stronie powodowej roszczeń odsetkowych od 21 listopada 2023 roku.

Sąd oddalił powództwo w pozostałym zakresie jako bezzasadne, a to na podstawie na podstawie art. 405 k.c. w zw. z art. 410 k.c. rozumianych a contrario, o czym orzekł w punkcie II. sentencji wyroku.

O kosztach procesu w punkcie III. wyroku sąd orzekł na zasadzie art. 98 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. i art. 100 k.p.c. Pozwani wygrali niniejszą sprawę niemalże w całości, w związku z czym należał się im zwrot całości poniesionych kosztów procesu, na które składały się wynagrodzenie pełnomocnika będącego radcą prawnym w kwocie 5400 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych /Dz. U. z 2023 r., poz. 1935 ze zm./) i opłaty skarbowe od pełnomocnictw w kwocie 34 zł.

ZARZĄDZENIE

1)  odpis wyroku wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi pozwanej;

2)  akta przedłożyć z wpływem lub za 3 tygodnie wraz z potwierdzeniem odbioru.

T., 17.12.2024 r.