Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 16 grudnia 2022 r. (k. 3-22) powodowy Bank (...) spółka akcyjna w W. domagał się zasądzenia na swoją rzecz od pozwanych G. S. i M. S. solidarnie kwoty 381.159,51 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 23 grudnia 2022 r. do dnia zapłaty, w tym:

- kwoty 212.277,22 zł tytułem zwrotu kapitału udostępnionego na podstawie umowy kredytu nr (...) z dnia 6 lipca 2005 r. (punkt 1.a) petitum pozwu),

- kwoty 168.882,29 zł tytułem zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia związanego z korzystaniem przez pozwanych z kapitału udostępnionego na podstawie wskazanej umowy kredytu w okresie od dnia 7 lipca 2005 r. do dnia 17 października 2022 r. (punkt 1.b) petitum pozwu),

a także zwrotu kosztów procesu.

Powodowy bank powołał się na zawisłość przed Sądem Apelacyjnym w Gdańsku sprawy z powództwa G. S. i M. S. przeciwko Bankowi (...) spółce akcyjnej w W. o ustalenie i zapłatę, w której powodowie kwestionowali ważność umowy kredytu z dnia 6 lipca 2005 r. Wskazał, że dochodzone przez bank roszczenia mają charakter roszczeń restytucyjnych.

W odpowiedzi na pozew (k. 125-126) pozwani wnieśli o oddalenie powództwa. Podnieśli zarzuty: przedwczesności powództwa i przedawnienia roszczenia o zapłatę kwoty 212.277,22 zł.

Pismem z dnia 7 grudnia 2023 r. (k. 167) pozwani powołali się na wygaśnięcie roszczenia ze względu na potrącenie przez pozwanych ich roszczenia o zwrot kwoty 235.734,86 zł należnej im z tytułu spłaty kredytu z roszczeniem banku w kwocie 212.277,22 zł o zwrot wypłaconego kapitału, które to potrącenie zostało uznane przez bank.

Pismem z dnia 19 stycznia 2024 r. (k. 175-178) strona powodowa cofnęła częściowo pozew:

- w zakresie żądania o zapłatę kwoty 212.277,22 zł (punkt 1.a) petitum pozwu),

- w zakresie żądania o zapłatę kwoty 154.918,52 zł (punkt 1.b) petitum pozwu).

Strona powodowa podtrzymała powództwo w zakresie żądania zasądzenia solidarnie od pozwanych odsetek za opóźnienie od kwoty 212.277,22 zł od dnia 23 grudnia 2022 r., po ich skapitalizowaniu na dzień 6 lipca 2023 r., tj. w wysokości 13.963,77 zł, wraz z dalszymi odsetkami od dnia następującego po doręczeniu modyfikacji powództwa do dnia zapłaty.

Pismem z dnia 13 marca 2024 r. (k. 210) strona powodowa oświadczyła, że cofnięcie pozwu następuje ze zrzeczeniem się roszczenia.

Pismem z dnia 2 kwietnia 2024 r. (k. 216) strona powodowa cofnęła pozew co do dalszej reszty roszczenia ujętego pierwotnie w punkcie 1.b) petitum pozwu, tj. co do kwoty 13.963,77 zł, podtrzymując jedynie żądanie zasądzenia solidarnie od pozwanych na rzecz powodowego banku kwoty 13.963,77 zł tytułem skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty 212.277,22 zł wyliczonych od dnia 23 grudnia 2022 r. do dnia 6 lipca 2023 r. wraz z dalszymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia następującego pod dniu doręczenia pisma strony powodowej z dnia 19 stycznia 2024 r. do dnia zapłaty.

Sąd ustalił, co następuje:

Umową z dnia 5 lipca 2005 r. Bank (...) spółka akcyjna w W. udzielił G. S. i M. S. kredytu hipotecznego w kwocie 145.263,25 zł, indeksowanego do franka szwajcarskiego. Aneksem z dnia 14 września 2006 r. kwota kredytu została podwyższona do 212.277,25 zł. Kredyt został uruchomiony w łącznej kwocie 212.277,25 zł.

Dowody:

Umowa kredytu z dnia 5 lipca 2005 r. – k. 35-38

Aneks nr(...)z dnia 14 września 2006 r. – k. 39-42

Dyspozycje wypłaty środków – k. 43-48

Zestawienia transakcji – k. 49-72

Pismami z dnia 16 listopada 2022 r., doręczonymi dnia 22 listopada 2022 r., powodowy bank wezwał każdego z pozwanych do zapłaty kwot: 212.277,22 zł i 168.882,29 zł w terminie 30 dni.

Dowód:

Pisma z dnia 16 listopada 2022 r. z dowodami nadania i doręczenia pozwanemu – k. 83-94

Pismem procesowym z dnia 2 grudnia 2021 r. wniesionym do sprawy z powództwa G. S. i M. S. przeciwko Bankowi (...) spółce akcyjnej w W., zawisłej wówczas przed Sądem Rejonowym w Toruniu, X C 2265/19, powodowie rozszerzyli powództwo, domagając się ustalenia nieważności umowy kredytu nr (...) zawartej dnia 5 lipca 2005 r. oraz zasądzenia od pozwanego banku na rzecz powodów kwoty 165.218,89 zł z odsetkami. W sprawie tej, po przekazaniu Sądowi Okręgowemu w Toruniu, wyrokiem z dnia 7 lipca 2022 r. Sąd ustalił, że umowa o M. D. nr (...) zawarta dnia 5 lipca 2005 r. między powodami G. S. i M. S. a Bankiem (...) spółką akcyjną w W. jest nieważna (punkt I), zasądził od pozwanego na rzecz powodów kwotę 39.925,55 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 7 listopada 2019 r. do dnia zapłaty (punkt II) i oddalił powództwo w pozostałym zakresie (punkt III). Wyrokiem z dnia 2 marca 2023 r. w sprawie V ACa 888/22 wydanym na skutek apelacji obu stron Sąd Apelacyjny w Gdańsku zmienił zaskarżony wyrok Sądu pierwszej instancji m.in. w punkcie III w ten sposób, że zasądził od pozwanego na rzecz powodów dalszą kwotę 125.294 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 15 lipca 2022 r. do dnia zapłaty, oddalając powództwo w pozostałym zakresie.

Dowody:

Pismo procesowe z dnia 2 grudnia 2021 r. – k. 95-112

Wyrok Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 7 lipca 2022 r., I C 310/22 – k. 113

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 2 marca 2023 r., V ACa 888/22 – k. 143

Pismem z dnia 1 czerwca 2023 r. pozwani M. S. i G. S. złożyli powodowemu bankowi oświadczenie o potrąceniu wierzytelności o zwrot wpłat dokonanych na rzecz banku w okresie od 7 lipca 2005 r. do 19 kwietnia 2023 r. w kwocie 235.734,86 zł z roszczeniem banku o zwrot wypłaconego kapitału w kwocie 212.277,22 zł.

W piśmie z dnia 1 sierpnia 2023 r. powodowy bank poinformował o uznaniu potrącenia za skuteczne.

Dowody:

Pismo z dnia 1 czerwca 2023 r. – k. 168

Pismo z dnia 1 sierpnia 2023 r. – k. 169

Sąd zważył, co następuje:

Stan faktyczny został ustalony na podstawie wymienionych wyżej dokumentów, których autentyczność nie była kwestionowana.

Pozew w zakresie roszczenia o zwrot kapitału i roszczeń dodatkowych (o zwrot bezpodstawnego wzbogacenia związanego z korzystaniem przez pozwanych z kapitału udostępnionego na podstawie umowy kredytu) został skutecznie cofnięty, gdyż cofnięcie nastąpiło ze zrzeczeniem się roszczenia przed wydaniem wyroku, nie będąc przy tym sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego i nie zmierzając do obejścia prawa. W tym stanie rzeczy Sąd umorzył postępowanie w zakresie objętym cofnięciem pozwu, o czym orzeczono w punkcie II sentencji wyroku (art. 355 w zw. z art. 203 § 1 i 4 k.p.c.).

Po ostatecznym sprecyzowaniu żądania strona powodowa dochodziła jedynie skapitalizowanych odsetek ustawowych za opóźnienie od kwoty odpowiadającej udostępnionego pozwanym kapitałowi kredytu za okres od dnia 23 grudnia 2022 r. do dnia 6 lipca 2023 r.), tj. za okres od upływu terminu do dobrowolnego spełnienia świadczenia zakreślonego w wezwaniach do zapłaty doręczonych pozwanym dnia 22 listopada 2022 r. do dnia, który bank przyjął za dzień wzajemnego umorzenia wierzytelności na skutek potrącenia. Żądanie to należało uznać za bezzasadne.

Zgodnie z art. 499 k.c., potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Skutki oświadczenia o potrąceniu, w tym zasadniczy skutek w postaci umorzenia wierzytelności potrącanych do wysokości niższej z nich, następują z mocą wsteczną od chwili, w której potrącenie stało się możliwe. Jak trafnie wyjaśniono w piśmiennictwie, zasada retroaktywności potrącenia prowadzi do uznania za niebyłe skutków prawnych związanych z istnieniem wierzytelności, które następnie zostały umorzone w wyniku potrącenia. Dotyczy to w szczególności odsetek naliczanych za opóźnienie za okres po dniu powstania stanu potrącalności. Uznanie ich za niebyłe dotyczy tej części każdej z wierzytelności wzajemnych, które uległy umorzeniu (zob. R. Morek [w:] K. Osajda (red. serii), W. Borysiak (red. tomu), Kodeks cywilny. Komentarz. Wyd. 32, Warszawa 2024, Legalis, komentarz do art. 499, uw. 13).

Z ustalonego stanu faktycznego wynika, że stan potrącalności istniał już w dniu 23 grudnia 2023 r., gdyż obu stronom przysługiwały wówczas wymagalne roszczenia restytucyjne o zwrot świadczeń spełnionych w wykonaniu umowy kredytu, której nieważność została ustalona wcześniej prawomocnym wyrokiem sądu. W tym stanie rzeczy złożone przez pozwanych i uznane przez powodowy bank (k. 169) oświadczenie o potrąceniu skutkowało umorzeniem wierzytelności restytucyjnych banku z mocą wsteczną obejmującą co najmniej cały okres, za który strona powodowa dochodzi odsetek za opóźnienie. W rezultacie, za niebyłe należy również uznać skutki związane z istnieniem wierzytelności restytucyjnej banku w zakresie roszczenia o odsetki za opóźnienie.

Z podanych względów powództwo o wskazane odsetki należało oddalić jako bezzasadne, o czym orzeczono w punkcie I sentencji wyroku.

Odnosząc się do zarzutów pozwanych, należy stwierdzić, że dochodzone pozwem roszczenie banku o zwrot kapitału nie uległo przedawnieniu. Termin przedawnienia tego rodzaju roszczenia wynosi 3 lata (art. 118 k.c.) i rozpoczyna bieg po zakomunikowaniu bankowi przez konsumentów woli upadku umowy (nieważności), gdyż dopiero wówczas bank może podjąć czynności zmierzające do postawienia swoich roszczeń restytucyjnych w stan wymagalności, tj. wezwać kredytobiorców do zaspokojenia roszczenia banku o zwrot wypłaconego kapitału (art. 120 § 1 zd. drugie k.c.). Koniec analizowanego terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego (art. 118 zd. drugie k.c.). Pozwani po raz pierwszy wezwali bank do zapłaty z powołaniem się na nieważność umowy w piśmie procesowym z dnia 2 grudnia 2021 r. modyfikującym powództwo w sprawie zawisłej przed Sądem Rejonowym w Toruniu o sygnaturze akt X C 2265/19. Termin przedawnienia upływał zatem z końcem ostatniego dnia 2024 r. Pozew banku został wniesiony dnia 16 grudnia 2022 r., tj. przed upływem terminu przedawnienia.

Całkowicie chybiony pozostawał zarzut przedwczesności powództwa, gdyż dochodzenie przez bank roszczeń restytucyjnych nie jest zależne od prawomocnego przesądzenia przez sąd o nieważności umowy kredytu.

O kosztach procesu orzeczono w punkcie III sentencji wyroku na podstawie art. 98 § 1 i 1 ¹ w zw. z art. 99 k.p.c., z uwzględnieniem występowania współuczestnictwa materialnego po stronie pozwanych. Pozwani wygrali proces w całości, co uzasadnia obciążenie kosztami procesu strony powodowej w całości. Na koszty procesu poniesione przez pozwanych składały się: opłata skarbowa od złożenia dokumentu pełnomocnictwa procesowego w kwocie 34 zł oraz opłata za czynności pełnomocnika procesowego będącego radcą prawnym w kwocie 10.800 zł. Nie ma żadnych podstaw do odstąpienia od obciążenia strony powodowej obowiązkiem zwrotu kosztów procesu co do części powództwa objętej cofnięciem pozwu. Dochodzenie roszczeń dalece wątpliwych prawnie, a do takich należy zaliczyć roszczenie o „zwrot bezpodstawnego wzbogacenia związanego z korzystaniem z kapitału” wiąże się natomiast z ryzykiem przegrania procesu lub koniecznością cofnięcia pozwu, a w konsekwencji zwrotu kosztów procesu, które strona przeciwna poniosła dla obrony przed tymi roszczeniami. Jeżeli natomiast chodzi o roszczenie o zwrot kapitału, to cofnięcie pozwu nastąpiło na skutek oświadczenia powodów o potrąceniu, które zostało uznane przez stronę powodową. Ta przyczyna wygaśnięcia roszczenia nie stanowi jego zaspokojenia, które na zasadzie wyjątku uzasadnia obciążenie kosztami procesu pozwanego w przypadku cofnięcia pozwu. Za takim rozstrzygnięciem przemawiają również względy aksjologiczne. Powodowy bank podtrzymywał powództwo przez ponad pięć miesięcy od dnia sformułowania do pozwanych pisma o uznaniu oświadczenia pozwanych o potrąceniu i zakończeniu procesu rozliczeń z pozwanymi, zmuszając pozwanych do kontynuowania w tym okresie obrony procesowej. Koszty procesu zostały zasądzone na rzecz pozwanych solidarnie, gdyż wszystkie roszczenia procesowe było dochodzone przeciwko pozwanym solidarnie.

ZARZĄDZENIE

1.  Odpis wyroku z dnia 21 maja 2024 r. z uzasadnieniem doręczyć:



pełnomocnikowi strony powodowej (przez portal).

2.  Akta sprawy przedłożyć za 21 dni lub z wpływem.

T., dnia 17 czerwca 2024 r.