Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 1 marca 2018 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu, I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSO Andrzej Westphal

Ławnicy: -------

Protokolant: st. sekr. sąd Katarzyna Chudzińska

po rozpoznaniu w dniu: 22 lutego 2018 r. w T.

sprawy z powództwa: Wytwórni (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości K.

przeciwko: W. R. i E. R.

o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną

I.  uznaje za bezskuteczną wobec powoda Wytwórni (...) sp. z o.o. z siedzibą w miejscowości K. umowę zawartą w formie aktu notarialnego w dniu 21 kwietnia 2015r. przed notariuszem S. P. w Kancelarii Notarialnej w P. ( rep. A 540/2015) pomiędzy T. D. , M. D. a pozwanymi E. R. i W. R. na podstawie której pozwani nabyli od T. D. i M. D.:

1/ własność nieruchomości położonej w Z. , stanowiącej działkę o numerze (...) dla której Sąd Rejonowy w Brodnicy prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) ,

2/ własność nieruchomości położonej w Z. stanowiącej działkę o numerze (...) , dla której Sąd Rejonowy w Brodnicy prowadzi księgę wieczystą o numerze (...) ,

3/ udział wynoszący 18/96 w nieruchomości położonej w Z. stanowiącej działkę o numerze (...) dla której Sąd Rejonowy w Brodnicy prowadzi księgę wieczystą o numerze (...)

i zezwala powodowi na zaspokojenie z tych nieruchomości oraz udziału w nieruchomości następujących wierzytelności wynikających z :

4/ nakazu zapłaty z dnia 21 maja 2015r. wydanego przez Sąd Rejonowy w Lesznie w postępowaniu upominawczym – sygn. akt V G.Nc 819/15 oraz postanowienia Sądu Rejonowego w Lesznie z dnia 29 lipca 2015r. o nadaniu temu nakazowi klauzuli wykonalności przeciwko M. D.,

5/ nakazu zapłaty z dnia 18 maja 2015r. wydanego przez Sąd Okręgowy w Poznaniu w postępowaniu nakazowym – sygn. akt XII Nc 198/15,

II.  w pozostałej części oddala powództwo,

III.  zasądza od każdego z pozwanych na rzecz powoda kwoty po 7.454,30 zł (siedem tysięcy czterysta pięćdziesiąt cztery 30/100 ) z tytułu zwrotu kosztów procesu ,

IV.  nakazuje wypłacić powodowi ze Skarbu Państwa – kasy Sądu Okręgowego w Toruniu kwotę 1.619,45 zł ( jeden tysiąc sześćset dziewiętnaście 45/100 ) z tytułu zwrotu niewykorzystanej części zaliczki.

Sygn. akt I C 2027/15

UZASADNIENIE

Powód Wytwórnia (...) sp. z o.o. z siedzibą w K. wniosła pozew przeciwko W. R. i E. R. o uznanie za bezskuteczne czynności prawnych. W piśmie z dnia 26 kwietnia 2016r. powód sprecyzował żądanie ( tom II, k. 232 – 236 ). Pozwani wnosili o oddalenie powództwa ( tom I , k. 175- 184 ).

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 26 marca 2015r. została zawarta umowa o dożywocie między T. D. ( urodzonym (...) ) , M. D. ( urodzoną (...)) i K. N. oraz M. N. . T. i M. D. przenieśli na K. N. i M. N. własność nieruchomości położonych w Z. stanowiących działki : 219/14 o numerze księgi wieczystej (...) o numerze księgi wieczystej (...) oraz udział wynoszący 18/96 części w niezabudowanej nieruchomości położonej w Z. stanowiącej działkę (...) o numerze księgi wieczystej (...). Przeniesienie własności nastąpiło w zamian za dożywotnie utrzymanie .

W ramach umowy dożywocia nabywcy :

1)  zobowiązali się do zapłaty na rzecz dożywotników kwoty 290.407,77 zł na rachunek bankowy wierzyciela hipotecznego Banku (...) S.A. I Oddział w R. celem całkowitej spłaty zobowiązań zabezpieczonych hipoteką i uzyskania zgody na jej wykreślnie,

2)  ustanowili dożywotnie prawo użytkowania opisanych wyżej nieruchomości na rzecz T. i M. małżonków D. , polegające na prawie do ich używania i pobierania pożytków ,

3)  zobowiązali się zapewnić T. i M. małżonkom D. odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie , a na wypadek ich śmierci zobowiązali się sprawić im własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym.

Wartość nieruchomości i udziału w nieruchomości określono w tej umowie na 400.000 zł.

dowód : kopia umowy tom I , k. 185 – 194,

W dniu 21 kwietnia 2015r. została zawarta umowa między : T. D., M. D. , K. N., M. N. oraz W. R. i E. R.. Nosiła ona tytuł „Rozwiązanie umowy o dożywocie oraz umowa o dożywocie” . W umowie tej T. D., M. D. oraz K. N. i M. N. rozwiązali umowę dożywocia z 26 marca 2015r. Jako uzasadnienie podano ,że po jej zawarciu doszło do konfliktu personalnego na tle wykonywania umowy o dożywocie, a w dniu 16 kwietnia 2015r. małżonkowie N. pisemnie zażądali jej rozwiązania i zwrotu nieruchomości w zamian za zwrot równowartości otrzymanych świadczeń. W umowie z dnia 21 kwietnia 2015r. małżonkowie N. przenieśli zwrotnie na małżonków D. własność nieruchomości oraz udział w nieruchomości Zobowiązali się oni do zwrotu kwoty 290.407,77 zł wpłaconej bezpośrednio na rachunek bankowy wierzyciela hipotecznego Banku (...) S.A. I Oddział w R. oraz zwrotu wartości wykonanego przez 26 dni dożywotniego prawa użytkowania nieruchomości polegającego na prawie do ich używania i pobierania pożytków – liczonego zgodnie z ustawą o podatku od spadku i darowizn – to jest kwoty 1.139,73 zł - w terminie 3 dni licząc o dnia zawarcia tej umowy. Małżonkowie D. i N. oświadczyli ,że zwrot równowartości otrzymanych świadczeń w łącznej kwocie 291.547,50 zł może nastąpić jako spełnienie świadczenia z tytułu nowej umowy o dożywocie.

W tej samej umowie małżonkowie D. przenieśli na W. i E. małżonków R. własność nieruchomości położonych w Z. stanowiących działki : 219/14 o numerze księgi wieczystej (...) o numerze księgi wieczystej (...) oraz udział wynoszący 18/96 części w niezabudowanej nieruchomości położonej w Z. stanowiącej działkę (...) o numerze księgi wieczystej (...) w zamian za dożywotnie utrzymanie .

Wartość nieruchomości i udziału w nieruchomości określono 400.000 zł. Małżonkowie N. potwierdzili w tej umowie ,że już otrzymali zwrot równoważnika otrzymanych świadczeń dożywotników w łącznej kwocie 291.547,50 zł i jednocześnie kwitowali odbiór tej kwoty.

dowód: kopia umowy tom I , k. 137 ,

Na jednej z działek jest położony dom mieszkalny letniskowy całoroczny. Mieszkali i mieszkają w nim nadal małżonkowie D. . Druga działka ma charakter letniskowy i nie jest zabudowana . Nieruchomości znajdują się w odległości 150 metrów od jeziora . W pobliżu znajdują się inne domy o charakterze rekreacyjnym . Udział w prawie własności dotyczy nieruchomości , która stanowi drogę dojazdową do tych działek .

Od 2007r. T. D. prowadził działalność gospodarczą w ramach której zajmował się obrotem artykułami do produkcji rolnej . Jego średnie obroty wynosiły około 9 mln zł miesięcznie . W marcu 2015r. miał zadłużenia , ale nie toczyły się przeciwko niemu postępowania egzekucyjne. Na nieruchomości była wpisana jedna hipoteka na rzecz banku w wysokości 200.000 zł . T. D. miał zaległości wobec kontrahentów rzędu milionów złotych , ale w takich kwotach miał też wierzytelności. Miał on około 25-30 dostawców i około 100 odbiorców towarów. Ważnym, największym nabywcą była A. S. . Jej zaległość wynosi 6.200.000 zł Wcześniej też miała już ona zadłużenia – przed zawarciem umowy , o którą chodzi w niniejszej sprawie . A. S. kupowała śrutę sojową , a następnie dalej ją sprzedawała . T. D. współpracował z nią od około 5 lat. Pani S. zawsze wpłacała pieniądze po terminie, ale wszystkie zobowiązania regulowała . W skali miesiąca płaciła zwykle 6-7 milionów złotych. T. D. miał do niej zaufanie . Jej zaległość rzędu 6 milionów powstała w niecały miesiąc. T. D. zawarł z nią ugodę na podstawie której miała ona spłacać zaległość w ratach , ale nie wywiązywała się z niej . T. D. wystąpił więc do sądu i został wydany nakaz zapłaty .

T. D. miał także magazyn położony w Z. . Nieruchomość ta jest obciążona hipoteką na rzecz banku oraz dwiema hipotekami przymusowymi. W marcu 2015r. była już ustanowiona hipoteka na rzecz banku na kwotę 200.000 zł. W marcu 2015r. małżonkowie D. mieli wyposażenie domu o wartości około 10.000 zł . Stan magazynowy mógł wynosić około 250.000 zł , a wartość samochodów ciężarowych i dostawczych to 100.000 zł. T. D. dysponował też linią produkcyjną do workowania śruty sojowej , która kupił krótko wcześniej za 50.000 zł .

T. D. złożył wniosek o upadłość , ale w lutym 2016r. został on oddalony. Wniosek ten był rozpoznawany prawie przez rok .

Małżonkowie D. terminowo spłacali kredyt hipoteczny na rzecz banku (...) w R. . W marcu 2015r. nie był on wymagalny w całości do spłaty.

M. N. jest siostrą M. D. . Małżonkowie N. prowadzą gospodarstwo rolne . Razem z gruntami dzierżawionymi jego areał to 43 hektary . Od czterech lat rozbudowywali dom . Hodowali 500 – 600 tuczników na sprzedaż . Otrzymywali także dopłaty unijne . Posiadali rachunek bankowy. Mieszkają w odległości około 30 kilometrów od nieruchomości w Z.. Posiadają samochód P. (...) z 1999r. oraz F. (...) . Mają dwa ciągniki .Jeden z nich był kupiony za kredyt , który nie jest jeszcze spłacony ,a drugi jest w leasingu. Posiadają kredyt związany z domem w kwocie około 100.000 zł oraz obrotowy na bieżącą działalność – 80.000 zł.

M. D. zna E. R. ze szkoły podstawowej. Chodziły do jednej klasy . Informacja o tym pojawia się także po wpisaniu do wyszukiwarki internetowej hasła (...) . Na portalu społecznościowym E. R. widnieje jako znajoma M. D. oraz odwrotnie : M. D. widnieje jako znajoma E. R. . Studiowały one także na tym samym roku , ale na innych specjalizacjach . Ukończyły je w 2004r.

dowód: zeznania świadka T. D. tom II , k. 303-305 v , M. N. tom II , k. 306 - 308 , K. N. tom II k. 308 – 309 , M. D. tom II , k. 341 – 343 v , W. R. tom II , k. 368 v – 370 v , w aktach I Cps 19/16 ( znajdujących się w kopercie na karcie 344 a ) Ł. W. k. 38 , opinia biegłego D. A. pisemna tom III , k. 402-417 i ustna tom III , k. 444 – 445 , wydruki z portalu społecznościowego tom I , 88 – 90,

Na przełomie marca i kwietnia 2015r. T. D. skontaktował się z W. R. . Mówił o problemach finansowych i pytał czy nie chcieliby kupić ich nieruchomości . Mówił ,że chcą się jej wyzbyć, bo mają jakieś chwilowe problemy finansowe. W. R. wiedział czym zajmuje się T. D..

Od 1998r. W. R. pracuje w firmie (...) . W marcu 2015r. jego zarobki wynosiły około 3.000 zł. E. R. pracuje w firmie (...) . Jej zarobki wynosiły i wynoszą około 2.000 zł. Małżonkowie R. mają mieszkanie spółdzielcze własnościowe . Opłaty z nim związane wynosiły i wynoszą nadal około 600 zł. Było ono kupione w 2005r. za kwotę 44.000 zł. Lokal wymagał remontu , ale nie miał on charakteru remontu generalnego . Małżonkowie R. spłacają kredyt hipoteczny związany z tym mieszkaniem . Był on zaciągnięty w wysokości 40.000 zł. Jego rata to 300 zł. Mają dwoje dzieci małoletnich . W. R. dorabia do pensji świadcząc usługi prania tapicerek i dywanów. Jest to działalność sezonowa , gdyż np. przed świętami ma więcej pracy . Z działalności tej osiąga dochód wynoszący 1.000-2.000 zł miesięcznie . Małżonkowie R. posiadają samochód osobowy O. (...) z roku 2005r. o wartości około 10.000 zł. Kupili go z rynku wtórnego. Jego zakup chyba został częściowo sfinansowany z kredytu. W. R. miał „linię debetową” w banku (...). Czasami z niej korzystał. Kupował drobny sprzęt AGD na raty . Obecnie spłaca raty za telewizor.

dowód : zeznania świadków : T. D. tom II , k. 304 v , M. D. tom II , k. 342 v , przesłuchanie pozwanego W. R. tom II , k. 368 v – 370,

T. D. dokonał zakupu towarów w powodowej spółce (...) :

1)  w dniu 2 lutego 2015r. - za kwotę 50.131,44 zł,

2)  w dniu 16 lutego 2015r. – za kwotę 57.596,40 zł,

3)  w dniu 11 marca 2015r. – za kwotę 48.942,90 zł,

W dniu 14 kwietnia 2015r. powód sporządził pisma wzywające T. D. i M. D. do zapłaty kwoty 107.559,20 zł i informujące o możliwości wypełnienia weksla . W dniu 22 kwietnia 2015r. powód wypełnił na kwotę 108.184,01 zł weksel wystawiony przez T. D. i poręczony przez M. D. .

W dniu 21 maja 2015r. Sąd Rejonowy w Lesznie – Wydział V Gospodarczy wydał nakaz zapłaty w którym zobowiązał T. D. do zapłaty na rzecz powoda spółki (...) kwotę 49.039,44 zł. z odsetkami ustawowymi od dnia 8 maja 2015r. do dnia zapłaty oraz kwoty 3.030,00 zł z tytułu kosztów procesu ( sygn. akt V GNc 819/15 ) . W dniu 31 lipca 2015r. została nadana klauzula wykonalności .W dniu 29 lipca 2015r. temu nakazowi zapłaty nadano klauzulę wykonalności także przeciwko małżonkowi dłużnika – M. D. ( sygn. akt V GCo143/15/2 ).

W dniu 18 maja 2015r. Sąd Okręgowy w Poznaniu , Wydział XII Cywilny wydał nakaz zapłaty , w którym zobowiązał T. D. i M. D. do solidarnej zapłaty na rzecz powoda spółki (...) kwoty 108.184,01 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 5 maja 2015r. do dnia zapłaty oraz kwoty 4.970,00 zł z tytułu kosztów procesu ( sygn. akt XII Nc 198/15) .

W toku egzekucji powodowi nie udało się uzyskać zaspokojenia swoich wierzytelności. Egzekucja okazała się bezskuteczna . W piśmie z dnia 28 lipca 2015r. komornik informował powoda ,że przeciwko dłużnikowi T. D. prowadzi pięć postępowań egzekucyjnych , gdzie należności do wyegzekwowania sięgają 930.000 zł. Z pozyskanych informacji wynika ,że jest on właścicielem nieruchomości ( we wspólności ustawowej małżeńskiej ) , to jest prawa użytkowania wieczystego gruntu , obręb ewidencyjny (...) , działka nr (...) , o powierzchni 0,3118 ha oraz prawa własności budynków stanowiących odrębną nieruchomość znajdującego się na tej działce – hala 324 m ² i hala 200 m ² o numerze księgi wieczystej (...). Egzekucja z innych źródeł jest bezskuteczna.

T. D. jest zatrudniony w pubie (...) w B. , gdzie zarabia 2.000 zł brutto.

dowód: zeznania świadków – w aktach I Cps 19/16 ( znajdujących się w kopercie na karcie 344 a ): Ł. W. k. 37 – 38 i H. J. k. 39 , zeznania świadka M. D. tom II , k. 343 v , faktury tom I , k. 17 – 18 , 21- 22 , 23- 24 , weksel tom I , k. 25 -25 v, nakaz zapłaty tom I, k. 40 – 41 , postanowienie tom I , k. 42 , nakaz zapłaty tom I , k. 43 , pisma komornika tom I , k. 49 – 55,

Wartość obu nieruchomości oraz udziału w nieruchomości na daty 26 marca 2015r. i 21 kwietnia 2015r. wynosiła , bez wartości dożywocia, 346.600 zł. Na dzień 21 kwietnia 2015r. wartość umowy dożywocia wynosiła 546.900 zł.

dowód: opinia biegłego D. A. pisemna tom III , k. 402-417 i ustna tom III , k. 444 – 445 ,

Sąd zważył, co następuje :

Zgodnie z art. 527 § 1 k.c. ( kodeksu cywilnego ) , gdy w skutek czynności prawnej dłużnika dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową , każdy z wierzycieli może żądać uznania tej czynności za bezskuteczną w stosunku do niego , jeżeli dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli , a osoba trzecia o tym wiedziała lub przy zachowaniu należytej staranności mogła się dowiedzieć. Czynność prawna jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu , niż był przed dokonaniem czynności ( § 2 ) . Jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkowa osoba będąca w bliskim z nim stosunku , domniemywa się ,że osoba ta widziała ,iż dłużnik działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli ( § 3 ) .

Ustalony w niniejszej sprawie stan faktyczny pozwalał na wyciągnięcie wniosku ,że powództwo było zasadne .

Z zeznań świadka T. D. ( tom II k. 303 – 309 ) miałoby wynikać ,że przyczyną zawarcia umowy z małżonkami N. były problemy finansowe , które pojawiły się w jego firmie . Konkretnie to problemem tym miał być fakt ,że jego główny kontrahent – A. S. – nie zapłaciła kwoty około 6 mln zł. Zeznanie to jest niewiarygodne . T. D. od wielu lat współpracował z tym kontrahentem i zawsze nie płaciła ona w terminie . Później zawsze dokonywała płatności i nie posiadała żadnych zaległości . Kwoty które wpłacała wynosiły 6-7 mln zł. Jak zeznał sam T. D. kwota 6 mln złotych była więc niespełna jednomiesięczną zaległością. Dlaczego więc miałaby ona wzbudzić u niego taki niepokój i spowodować potrzebę działania ?

Jeżeli nawet hipotetycznie przyjąć ,że rzeczywiście T. D. miał problemy finansowe , to forma pomocy ze strony małżonków N. była zupełnie do nich nieadekwatna . Dokonali oni bowiem spłaty kredytu hipotecznego obciążającego nieruchomość małżonków D. w sytuacji , gdy termin jego zapłaty jeszcze nie upłynął ,nie był on postawiony w stan natychmiastowej wymagalności , a raty były płacone na bieżąco . Gdyby rzeczywiście T. D. miał problemy finansowe , to środki otrzymane od małżonków N. przeznaczyłby na uregulowanie bieżących zobowiązań wobec swoich wierzycieli po to ,żeby kontynuować działalność gospodarczą . Jeżeli więc rzeczywiście dokonano spłaty kredytu , to zamysłem T. D. , było uchronienie przed egzekucją majątku w postaci nieruchomości w Z. . Mają one bowiem dla małżonków D. podstawowe znaczenie , gdyż tam zaspokajają potrzeby życiowe swoje i swojej rodziny. Gdyby motyw postępowania T. D. był inny , to nie zastosowano by rozwiązania w postaci umowy dożywocia. Miała ona w swym zamyśle uniemożliwić ewentualną egzekucję z tego składnika majątkowego. Dokonano bowiem wyzbycia się własności nieruchomości ,a jednoczesne obciążenie nieruchomości prawem dożywocia , skutecznie zniechęca potencjalnych nabywców . Małżonkowie D. cały czas tam mieszkają . Potencjalny nabywca musiałby więc także jakoś rozliczyć się z dożywotnikami - o ile oni chcieliby tego dokonać . Doświadczenie życiowe uczy ,że każdy nabywca kupuje nieruchomość po to ,żeby z niej osobiście korzystać (zamieszkać ) lub nią osobiście dysponować ( np. poprzez wynajem ) . Zależy mu więc na nieruchomości wolnej od jakichkolwiek mieszkańców. Kto więc i w jakim celu miałby nabyć nieruchomość obciążoną prawem dożywocia , z osobami które na tej podstawie mają tam możliwość zamieszkiwania i z niej faktycznie korzystają ?

Nie sposób dopatrzeć się jakichkolwiek innych przesłanek dla których była zawarta umowa dożywocia . Doświadczenie życiowe uczy ,że takie umowy zawierają osoby w podeszłym wieku , które rzeczywiście wymagają opieki. T. D. i M. D. w chwili zawarcia obu umów byli osobami młodymi, w pełni sprawnymi fizycznie i psychicznie, zarabiającymi na swoje utrzymanie . Nie wymagali więc żadnej opieki ze strony osób trzecich . Zgodnie z art. 908 § 1 k.c. jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się do zapewnienia zbywcy dożywotniego utrzymania ( umowa o dożywocie ) powinien on , w braku odmiennej umowy , przyjąć zbywcę jako domownika , dostarczać mu wyżywienia , ubrania , mieszkania , światła i opału zapewnić odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz zapewnić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający miejscowym zwyczajom . Z istoty już tego przepisu wynika ,że relacje między stronami tej umowy można określić jako opiekun – podopieczny . Małżonkowie D. nie wymagali żadnej pomocy , ani świadczeń , o których mowa w tym przepisie . Nie doszło też do przyjęcia ich przez nabywców w charakterze domowników . W ogóle nie zamieszkali oni razem .

Gdyby rzeczywiście małżonkowie N. pożyczyli pieniądze małżonkom D. , to byłaby sporządzona umowa pożyczki , a wystarczającym jej zabezpieczeniem byłoby obciążenie nieruchomości hipoteką . Mogliby też oni uzyskać zabezpieczenie poprzez czasowe przeniesienie na nich prawa własności tych nieruchomości . Obciążenie nieruchomości dożywociem świadczy więc o tym ,że nie chodziło tu o zabezpieczenie zwrotu pożyczki , lecz uniemożliwienie wierzycielom zaspokojenia się z tego majątku.

Zwrócić też należy uwagę , że umowa dożywocia nie wymaga ze strony nabywcy dokonania jakiejkolwiek zapłaty na rzecz zbywcy . Otrzymuje on bowiem jego majątek w zamian za obowiązek opieki . Nie musi więc nic dodatkowo płacić. Wprost wynika to z art. 908 § 1 k.c. – „ w zamian za przeniesienie własności (…) powinien on…” . Nie pisze się w tym przepisie o zapłacie za tę własność . W niniejszej sprawie miała natomiast miejsce zapłata . Nabywcy dokonali bowiem za zbywców spłatę kredytu w banku (...).

Zupełnie nieprzekonujące są też zeznania na temat tego jaką korzyść mieli osiągnąć nabywcy . Świadkowie T. D. ( tom II , k. 303 ) i M. D. ( tom II , k. 341 v ) zeznali ,że korzyścią dla małżonków N. miało być to ,że mogli sprzedać tę nieruchomość lub wybudować dom na drugiej z nich. Na temat możliwości zbycia nieruchomości obciążonej dożywociem sąd wypowiadał się już w tym uzasadnieniu . Nic też nie wskazuje natomiast ,że małżonkowie N. mieli potrzebę wybudowania domu i to jeszcze w odległości około 30 kilometrów od swojego miejsca zamieszkania, tym bardziej ,że od 4 lat rozbudowywali swój własny dom . Sam świadek M. D. wskazuje ,że nie mieli oni takiej potrzeby – tom II , k. 341 v . Twierdziła natomiast , że dla małżonków N. była to jakaś długoterminowa inwestycja . Zaprzeczała ,żeby małżonkowie N. pożyczyli im pieniądze. Zeznanie to pozostaje w sprzeczności z zeznaniami świadków N. . M. N. ( tom II , k. 306 ) nie wskazywała ,że celem działania jej i męża było dokonanie jakiejś inwestycji. Pieniądze miały być zwrócone wtedy , gdy pani S. ureguluje swój dług. Świadek K. N. (tom II , k. 308 v ) wprawdzie zeznał ,że „nasza pomoc nie miała formy umowy pożyczki , bo my chcieliśmy mieć jakieś zabezpieczenie i dlatego była na nas przeniesiona własność” , to jego dalsza wypowiedź świadczy ,że w rzeczywistości miała to być pożyczka . Zeznał bowiem ,że małżonkowie D. liczyli ,że wszystko powróci do stanu pierwotnego , gdy otrzymają pieniądze od pani S. czyli ,że odzyskają nieruchomość , a N. – pieniądze.

Nie jest też wiarygodne ,że pozwani mieli mieć jakąś korzyść z umowy z małżonkami D. . Świadek T. D. zeznał ,że pozwany mówił mu ,że pozwani mają wolne środki i szukają nieruchomości ,żeby je zainwestować ( tom II , k. 304 v ) . Świadek M. D. zeznała ,że jej mąż zwrócić się do pozwanego , bo „kiedyś przy jakiś rozmowach była mowa o domu” ( tom II , k. 342 ) . Pozwany zeznał ,że T. D. proponował mu kupno ich nieruchomości( tom II , k. 368 v ) . Zeznał też ,że wcześniej zastanawiał się z żoną nad kupnem dwóch mieszkań na wynajem , bo to dobry interes( tom II , k. 368 v i 369 v ) . Pozwani zastanawiali się nad tym jeszcze przed umową z małżonkami D.. Twierdzenie to nie jest wiarygodne . Skoro bowiem pozwani rozważali taką możliwość, to miałoby to oznaczać ,że mieli pieniądze na ten cel . Sam pozwany jednak sobie zaprzeczył gdyż zeznał następnie , że chciał z żoną wziąć kredyt w banku w celu kupna tych mieszkań . Zabezpieczeniem tego kredytu miała być hipoteka na nieruchomości nabytej od małżonków D. ( tom II , k. 368 v ) . Oznacza to więc , że przed tą umową pozwani nie mieli pieniędzy na kupno dwóch mieszkań .

Nie zostało w tej sprawie udowodnione ,że małżonkowie N. oraz pozwani posiadali pieniądze na dokonanie transakcji z małżonkami D.. Nie jest wiarygodne ,żeby małżonkowie N. oraz pozwani trzymali w domu kwoty rzędu 300.000 zł w gotówce, mając rachunki bankowe. Twierdzenia te mają natomiast uniemożliwić skontrolowanie przepływów pieniężnych . Gdyby bowiem rzeczywiście osoby te dysponowały takimi środkami pieniężnymi na rachunkach bankowych , to można by dzięki temu prześledzić , kiedy i jakie kwoty były wypłacane z rachunku bankowego i dokąd zostały wpłacone . Twierdzenie ,że przekazanie pieniędzy pozwanym nastąpiło w gotówce u notariusza , ale on tego nie widział , gdyż akurat gdzieś wyszedł ( tom II , k. 308 v ) nie jest wiarygodne . Z pewnością strony umowy chciałyby ,żeby był on świadkiem przekazywania tak dużej kwoty pieniędzy i żeby fakt ich przekazania był odnotowany w akcie notarialnym ( np. poprzez zapis : „ w tym miejscu przekazują kwotę …” ) . Poza tym świadek K. N. zeznał ,że przeliczał pieniądze z żoną . Musiało więc to trwać przez jakiś czas . Dziwne jest ,że notariusz nie powrócił w trakcie tej czynności. Sam świadek nie był zresztą pewny kiedy przekazano pieniądze . Podważa to wiarygodność jego zeznań. Najpierw zeznał ,że zapłata była u notariusza „po zapisie” – czyli już po sporządzeniu umowy. Następnie jednak zeznał ,że nie pamięta , czy akt notarialny był podpisany przed przekazaniem pieniędzy , czy potem . Nie jest wiarygodne , żeby nie pamiętał tak istotnej okoliczności. Na stronie dziewiątej umowy z dnia 21 kwietnia 2015r. jest natomiast zawarte jednoznaczne sformułowanie , że małżonkowie N. oświadczają ,że otrzymali już zwrot kwoty 291.547,50 zł oraz jednocześnie kwitowali zwrot tej kwoty. Wynika więc z tego ,że pieniądze były przekazane wcześniej i nic nie wskazuje ,żeby miało to miejsce w kancelarii notarialnej. Zapis wskazuje więc na czynność , która już nastąpiła bez obecności notariusza. Zastanawiające jest też dlaczego małżonkowie N. mieli otrzymać kwotę niższą ( 291.547,50 zł) niż rzekomo wpłacili do banku ( 297.218,47 zł ) . Dlaczego mieliby stracić tę różnicę ? Nikt tego tematu nie poruszał, co także świadczy o fikcyjności tego zapisu umowy .

Sytuacja materialna małżonków N. nie przekonuje ,że mieli oni kwotę rzędu 300.000 zł i to na zasadzie podręcznych środków potrzebnych na codzienne wydatki. Ich materialny poziom życia na to nie wskazuje. Nie potrafili podać jaki dochód osiągają z gospodarstwa rolnego ( tom II , k. 307 ). Należy natomiast wskazać ,że posiadają dwa stare samochody o niskiej wartości. Nie było ich także stać na kupno ciągników za gotówkę. Jeden był nabyty za kredyt, który nie jest jeszcze spłacony , a drugi jest w leasingu. Od czterech lat prowadzą rozbudowę domu. Gdyby rzeczywiście małżonkowie N. dysponowali „wolnymi” środkami w kwocie 300.000 zł, to byłoby ich stać na kupno tak podstawowej maszyny w gospodarstwie rolnym jaką jest ciągnik. Nie musieliby brać na ten cel kredytu , ani obciążać się zobowiązaniami leasingowymi. Z pewnością też nie musieliby poruszać się starymi samochodami o znikomej wartości , ani nie musieliby przez cztery lata remontować swojego domu mieszkalnego, który przecież służy zaspokajaniu podstawowej dla nich potrzeby – zamieszkiwania . Spłaciliby także kredyt związany z domem , wynoszący około 100.000 zł. Nie musieliby także korzystać z kredytu obrotowego udzielonego na bieżącą działalność .

Pozwani także nie udowodnili , że dysponowali „wolnymi” środkami w kwocie 300.000 zł . Miały one rzekomo pochodzić z ich oszczędności gromadzonych latami. Zadziwiające jest też ,że także w tym przypadku , pomimo posiadania rachunku bankowego , tak duża kwota miała być przechowywana w domu. Nie ma bowiem żadnego dowodu ,że znajdowała się ona na rachunku bankowym i z niego została wypłacona . Poziom życia pozwanych nie wskazuje ,żeby dysponowali oni takimi środkami. Wprawdzie oboje pracują , ale nie było ich stać na kupno używanego mieszkania bez pomocy kredytu bankowego udzielonego prawie na całą cenę kupna . Nawet sprzęt gospodarstwa domowego był kupowany na raty. Aktualnie są one spłacane za telewizor. Pozwani także mają stary samochód niskiej klasy , który kupili z rynku wtórnego również posiłkując się kredytem . Korzystają także z „linii debetowej” , czyli mają możliwość zadłużania się w banku . To wszystko ma miejsce w sytuacji , gdy rzekomo mieli oni 300.000 zł oszczędności .

Nie zostało udowodnione w tej sprawie ,że kredyt hipoteczny został faktycznie w całości zapłacony . Do akt przedłożono kserokopię dowodu wpłaty z dnia 30 marca 2015r. do Banku (...) S.A. I Oddział w R. kwoty 297.218,47 zł tytułem całkowitej spłaty kredytu M. i T. D. ( tom II , k. 209 ) . Przedłożono także kserokopię zaświadczenia z tego banku o całkowitej spłacie tego kredytu ( tom II , k. 367) Kserokopie te nie mają mocy dokumentu urzędowego , ani prywatnego – por. art. 244 i następne k.p.c. Przedłożone kserokopie nie zostały potwierdzone przez pełnomocnika za zgodność z oryginałem – art. 129 § 2 k.p.c. W ten sposób również nie uzyskały charakteru dokumentu. Powód kwestionował natomiast fakt dokonania spłaty kredytu .

Nie przedłożono także dokumentu zezwalającego na wykreślnie hipoteki na skutek jej spłacenia . Zastanawiające jest też , że nie zostało dokonane wykreślenie hipoteki ( por . wydruk z księgi wieczystej z dnia 14 listopada 2017r - tom III , k. 422 ) . Pozwani nie zaprzeczali zresztą ,że hipoteka nie została wykreślona. Tym bardziej więc uzasadnione są wątpliwości do jej spłaty. Nie jest wiarygodne ,żeby pozwani rzekomo zwracając małżonkom N. kwotę z tytułu spłaty hipoteki , nie domagali się jej wykreślenia . Nie jest też wiarygodne , żeby sami tego nie uczynili w sytuacji , gdy chcieli wziąć kredyt na kupno dwóch mieszkań, a hipoteka na tych nieruchomościach miała zabezpieczać jego spłatę. Hipotetycznie nie można wykluczyć ,że kredyt ten został rzeczywiście spłacony , ale uczynili to małżonkowie D. ze swoich środków dążąc do zachowania nieruchomości w obliczu problemów finansowych , które pojawiły się w działalności T. D.. Unikali w ten sposób potencjalnej utarty nieruchomości na skutek egzekucji prowadzonej przez bank . Korzystając z zabezpieczenia hipotecznego znajdował się on bowiem w uprzywilejowanej pozycji wobec pozostałych wierzycieli - por. art. 1025 § 1 k.p.c. Zawierając umowę dożywocia małżonkowie D. mieli natomiast zamiar uchronić nieruchomość przed egzekucja pozostałych wierzycieli. Nie można też wykluczyć ,że nie dokonano wykreślenia hipoteki w celu utrudnienia prowadzenia egzekucji wierzycielom , którzy nie są przez nią uprzywilejowani. Dopóki jest ona wpisana, to działa bowiem domniemanie rękojmi wiary publicznej ksiąg wieczystych wynikające z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece.

Nieprzekonujące są też motywy rezygnacji małżonków N. z umowy. W umowie z 21 kwietnia 2015r. pisze się o „konflikcie personalnym na tle wykonywania umowy o dożywocie” . W toku przesłuchania żaden ze świadków nie powoływał się na jakikolwiek konflikt . Argument ten jest więc zupełnie niewiarygodny. Świadek K. N. zeznał natomiast ,że rozwiązanie umowy nastąpiło , gdyż pieniądze były potrzebne w związku z rozpoczęciem prac polowych ( tom II , k. 308 v).Twierdzenie to jest niewiarygodne ,gdyż przecież prowadząc gospodarstwo rolne już w chwili ich pożyczenia wiedział , że jest wiosna i musi przeprowadzić te prace, a mimo to rzekomo je pożyczył . Świadek T. D. zeznał ,że rozmowy o pieniądzach zaczęły się w marcu, tydzień lub dwa przed zawarciem umowy (tom II , k. 304 ) . Był to więc już okres prac polowych . Zeznania świadka K. N. pozostają w sprzeczności z zeznaniami jego żony. M. N. zeznała ,że pieniądze przekazane małżonkom D. to była rezerwa, zabezpieczenie na wypadek jakieś kryzysu w ich działalności np. suszy ( tom II , k. 307 ) . Nie były to więc pieniądze przeznczone na bieżącą działalność . Świadek M. N. w odmienny sposób wskazała także przyczyny rozwiązania umowy. Zeznała ona bowiem , że razem z mężem stwierdzili ,że jest to za duża kwota pieniędzy , a im też mogłyby się przydać te pieniądze , bo były to ich wszystkie oszczędności (tom II , k. 306 ). Świadek M. D. zeznała ,że małżonkowie N. mówili, że chcą się wycofać , gdyż mogli inaczej zainwestować te pieniądze , w swoje gospodarstwo , a transakcja nie jest dla nich korzystna (tom II , k. 342 ) . Rozbieżności te przekonują o braku wiarygodności tych zeznań. Wobec braku przekonującej argumentacji w tej kwestii nie można wykluczyć ,że przyczyną rozwiązania umowy z małżonkami N. był zamiar uniknięcia skutków wynikających z art. 527 § 3 k.c. Przypomnieć należy ,że przepis ten stanowi , że jeżeli wskutek czynności prawnej dokonanej z pokrzywdzeniem wierzycieli uzyskała korzyść majątkową osoba będąca w bliskim z nim stosunku , domniemywa się ,że osoba ta wiedziała , iż dłużnik działa ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli. Małżeństwa D. i N. są powiązani rodzinnie . M. D. i M. N. są siostrami.

Podana w umowie wartość nieruchomości oraz udziału w nieruchomości nie odbiegała od rzeczywistej ich wartości. Dokonując tego ustalenia sąd w pełni dał wiarę opinii biegłego D. A.. Jest ona logiczna , spójna nie zawiera sprzeczności, a zawarta w niej argumentacja dodatkowo została przedstawiona w czasie przesłuchania biegłego. Wbrew jednak twierdzeniom strony pozwanej , cena nabycia nie odpowiadała cenie nieruchomości i wartości dożywocia . W umowie wprost podano ,że kwota 400.000 zł dotyczy tylko wartości nieruchomości oraz udziału w nieruchomości . Nie zawierała więc ona także wartości dożywocia. Wartość ta jest natomiast znacznie większa niż kwota 400.000 zł. Kwestia ta także świadczy o fikcyjności umowy. Kwota ta nie została ustalona na potrzeby umowy na podstawie jakiegokolwiek szacunku , operatu , opinii rzeczoznawcy. Skoro w istocie chodziło o spłatę zadłużenia kredytowego , to postanowiono wpisać do umowy dowolną kwotę . Gdyby bowiem chodziło też o koszt dożywocia , to znalazłoby to wprost odbicie w treści umowy i kwota dożywocia byłaby dokładnie obliczona . Trudno bowiem przyjąć ,żeby tak istotny element umowy został w ogóle pominięty. Tym bardziej dziwne jest ,że takie dokładne wyliczenie pojawia się przy rozwiązaniu umowy z małżonkami N. ( zwrot równowartości świadczenia za 26 dni).

T. D. działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli . W chwili zawierania umowy w dniu 26 marca 2015r. wiedział ,że posiada nieuregulowane zobowiązanie wobec powoda. Okoliczność ta została wykazana przez powoda przedłożonymi kopiami dokumentów potwierdzonymi za zgodność z oryginałami przez radcę prawnego : fakturami i orzeczeniami sądów . Łączna wartość kupionego towaru to 156.502,10 zł . Do tego należy doliczyć odsetki i koszty procesów. Dodać należy ,że wierzytelność musi być istniejąca i wymagalna. Nie musi być natomiast stwierdzona tytułem wykonawczym.

Wskazać należy ,że w lutym 2016r. oddalono wniosek T. D. o ogłoszenie upadłości , a postępowanie trwało rok. Musiało więc zacząć się na początku 2015 r. , a więc trwało już w chwili zawarcia umowy z 21 kwietnia 2015r. Okoliczność ta także wskazuje ,że działał on ze świadomością pokrzywdzenia wierzycieli.

Powód wykazał ,że T. D. jest niewypłacalny. Egzekucja komornicza okazała się bezskuteczna . Dłużnik nadal jest niewypłacalny . Wyzbył się składnika majątkowego o bardzo dużej wartości , nie prowadzi działalności gospodarczej i obecnie jedynie osiąga niewielkie wynagrodzenie z tytułu pracy w pubie . Pozwani nie wykazali jaka jest wartość magazynów oraz czy i na ile byłaby skuteczna egzekucja z tego składnika majątkowego. Był on już natomiast znany komornikowi w toku prowadzenia egzekucji ( tom I k. 49 ) . Nie podważyli więc ustaleń co do niewypłacalności dłużnika . Poza tym, należy zwrócić uwagę ,że art. 527 k.c. ma także na uwadze stan „niewypłacalności w stopniu wyższym” . Zakładając hipotetycznie ,że powód mógłby skierować egzekucję do nieruchomości magazynowanych, to wyzbycie się nieruchomości i udziału w nieruchomości położonych z Z. w istotny sposób pogorszyło stan niewypłacalności i spowodowało utrudnienie i odwleczenie zaspokojenia .

Pozwani małżonkowie R. są osobami pozostającymi w bliskim stosunku z małżonkami D. . W niniejszej sprawie miało więc zastosowanie domniemanie z art. 527 § 3 k.c. M. D. i E. R. znały się jeszcze od czasów szkoły podstawowej. Cały czas podtrzymują znajomość , o czym świadczą informacje zawarte na portalu społecznościowym. Oba małżeństwa spotykały się ze sobą . Na marginesie wskazać też należy ,że W. R. wiedział o problemach finansowych T. D. związanych z działalnością gospodarczą i o celu zawarcia umowy . Sam o tym zeznał ( tom II , k. 368 v - 369 ) . Można też przyjąć ,że taką wiedzę posiadała także pozwana . Nie jest bowiem wiarygodne ,żeby nie miała ona świadomości co do okoliczności zawarcia umowy na którą miała przeznaczyć ogromną kwotę pieniędzy. Wniosek taki można wyprowadzić pomimo pomięcia dowodu z jej przesłuchania , przy braku przekonujących argumentów mających usprawiedliwić jej niestawiennictwo . Podano bowiem ,że pół roku temu straciła ona brata i jest w takim stanie psychicznym, że nie jest w stanie stawić się do sądu i zeznawać ( tom II , k. 368 ) . Fakt śmierci brata oraz stan psychiczny pozwanej nie został wykazany żadnym dokumentem. Nie jest też przekonujące , żeby po pół roku pozwana nadal przeżywała tak silną traumę . Jest to bowiem okres stosunkowo długi. Sąd mógł natomiast wyprowadzić przedstawiony powyżej wniosek dokonując oceny odmowy przedstawienia dowodu przez pozwaną w postaci jej przesłuchania – art. 233 § 2 k.p.c.

Zasadności powództwa nie podważa twierdzenie , że umowa miała charakter odpłatny. Istotne jest bowiem to , czy powód mógłby zaspokoić się z tej „odpłatności” , a tak w tym przypadku nie było. Pieniądze nie trafiły bowiem do dłużnika , lecz bezpośrednio do banku ( jak twierdzi strona pozwana ).

Po sprecyzowaniu żądania ( tom II , k. 232-236 v ) powództwo dotyczyło tylko umowy zawartej z pozwanymi co jest zasadne , zważywszy już chociażby na fakt ,że umowa z małżonkami N. została rozwiązana .

W zakresie wskazanym w „ustaleniach” niniejszego uzasadnienia sąd dał wiarę zeznaniom świadków, pozwanego oraz przedłożonym przez strony dokumentom . W tym zakresie dowody te są spójne, wzajemnie się uzupełniają i tworzą niesprzeczna całość. Omówiono powyżej , którym dowodom i z jakich przyczyn sąd odmówił dania wiary. Sąd nie dał też wiary kserokopiom znajdującym się na kartach 355 – 366 , gdyż nie są one oryginałami dokumentów , ani nie zostały potwierdzone przez radcę prawnego.

Sąd uwzględnił powództwo . Jego częściowe oddalenie dotyczyło żądania nakazania pozwanym znoszenia egzekucji ( tom II , k. 232 v ) . Sformułowanie takie jest zbędne . W wyroku sąd musi bowiem wskazać tylko , która czynność jest bezskuteczna wobec wierzyciela oraz jakie wierzytelności może on zaspokoić .

Powód uległ więc pozwanym w bardzo nieznacznej części . Sąd zasądził więc od nich zwrot całości kosztów procesu – art. 100 k.p.c. Składały się na nie:

- opłata od pozwu – 8.081,00 zł,

- opłata skarbowa od pełnomocnictwa -17,00 zł,

- wynagrodzenie pełnomocnika – 3.600,00 zł, ustalone na podstawie § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie…

- wynagrodzenie pełnomocnika za udział w postępowaniu zażaleniowym (wniosek o przyznanie tych kosztów - tom II , k. 212 ) - 1.800,00 zł , ustalone na podstawie § 13 ust 2 pkt 2 w związku z § 6 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie…

- opłata od zażalenia – 30,00 zł,

- koszt opinii biegłego – 1.380,55 zł,

Łącznie koszty należne powodowi stanowiły kwotę 14.908,55 zł. Zgodnie z art. 105 § 1 k.p.c. zasądzono je od pozwanych po połowie , czyli po 7.454,30 zł.

Niewykorzystana część zaliczki na opinię biegłego w kwocie 1.619,45 zł podlegała zwrotowi z kasy sądu na podstawie art. 84 ust. 1 i 2 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych .