Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 25 lipca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca Sędzia SO Joanna Grzempka

Protokolant sekr. sąd. Natalia Kuc

po rozpoznaniu w dniu 10 lipca 2024 r. w Toruniu na rozprawie

sprawy z powództwa Banku (...) spółki akcyjnej w W.

przeciwko M. B., A. B.

o zapłatę

1.  umarza postępowanie w zakresie żądania zapłaty 88.508,59 zł odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 14 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty oraz żądnie ewentualne o zapłatę 97.697 zł z odsetkami ustawowymi od dnia 14 kwietnia 2023 r. do dnia zapłaty;

2.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

3.  zasądza od powoda na rzecz pozwanych solidarnie 5434 zł (pięć tysięcy czterysta trzydzieści cztery złote) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu;

4.  zwraca powodowi 2 183 zł (dwa tysiące sto osiemdziesiąt trzy złote) tytułem połowy opłaty od cofniętej części powództwa pomniejszonej o opłatę minimalną.

Sygn. akt I C 1084/23

UZASADNIENIE

Powód Bank (...) spółka akcyjna w W. żądał od pozwanych M. B. i A. B.:

1)  zapłaty solidarnie 121.200,01 zł z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty tytułem zwrotu kapitału oddanego do dyspozycji pozwanym na mocy umowy kredytu hipotecznego (...) z dnia 22 sierpnia 2005 r.

2)  zapłaty solidarnie 88.508,59 zł tytułem należnego powodowi wynagrodzenia związanego z korzyścią majątkową uzyskaną przez pozwanych w związku z korzystaniem z kapitału kredytu udostępnionego na mocy powyższej umowy

Powód sformułował też roszczenie waloryzacyjne o zapłatę 97.697 zł w razie nieuwzględnienia roszczenia z punktu 2 pozwu

W uzasadnieniu powód powołał się na fakt zakwestionowania przez pozwanych (kredytobiorców wskazanej wyżej umowy kredytu) i dochodzenia przez nich przed Sądem Okręgowym w Warszawie (XXVIII C 13602/22) zwrotu spełnionych świadczeń.

W odpowiedzi na pozew pozwani podnieśli zarzut potrącenia dochodzonej w punkcie 1 pozwu kwoty 121.200,01 zł przysługującą im wierzytelnością 140.595,72 zł stanowiącą równowartość ich wpłat na rzecz banku w wykonaniu przedmiotowej umowy. W tym zakresie uznali powództwo, zaś w pozostałym zakresie wnosili o jego oddalenie jako pozbawionego podstaw prawnych.

Pismem z dnia 7 lutego 2024 r. powód cofnął pozew w zakresie żądania z punktu 2 pozwu (o zapłatę 88.508,59 zł) oraz w zakresie ewentualnego żądania waloryzacyjnego (o zapłatę 97.697 zł).

Pełnomocnik powoda oświadczył, że nie uznaje skuteczności potrącenia wierzytelności dochodzonej w punkcie 1 pozwu.

Sąd ustalił i zważył, co następuje.

Na mocy umowy kredytu nr (...) zawartej dnia 22 sierpnia 2005 r. przez powoda z pozwanymi (kredytobiorcami), powód wypłacił im kwotę 121.200,01 zł (kapitał kredytu). W wykonaniu tej umowy kredytobiorcy dokonali spłat w wysokości 140.595,72 zł (do dnia 26 marca 2020 r. ).

Pismem z dnia 24 czerwca 2020 r. kredytobiorcy wezwali bank do zwrotu 140.595,72 zł tytułem nienależnie spełnionego świadczenia, powołując się na nieważność wskazanej wyżej umowy kredytu.

Pismem z dnia 30 czerwca 2020 r. pozwani złożyli bankowi oświadczenie o potrąceniu wzajemnych należności w wysokości 140.495,72 zł z należnością z tytułu wypłaconego kredytu w wysokości 121.200,01 zł. Pismo to zostało doręczone pozwanemu w dniu 6 lipca 2020 r .

W sprawie XXVIII 13602/22 Sądu Okręgowego w Warszawie pozwani domagają się od powodowego banku zapłaty części świadczeń z tytułu powyższej umowy.

Pismem z dnia 13 czerwca 2024 r. pozwani złożyli oświadczenie o potrąceniu kwoty 140.595,72 zł z wierzytelnością banku wynoszącą 121.200,91 zł. Zostało ono doręczone bankowi w dniu 18 czerwca 2024 r.

(okoliczności bezsporne, a ponadto dowody: zaświadczenie o poniesionych kosztach od kredytu hipotecznego k. 63-71, zaświadczenie o obsłudze kredytu k .72, zaświadczenie o udzieleniu kredytu hipotecznego k. 73, wezwanie do zapłaty k. 99-101, oświadczenie o potrąceniu k. 102 wraz z potwierdzeniem nadania i doręczenia k. 102v-103v); kopia pozwu w sprawie XXVIII 13602/22 SO w Warszawie k. 104-136 wraz z rozszerzeniem powództwa k. 137-164).

Stan faktyczny sprawy wynikał z dokumentów, nie był kwestionowany, przy czym informacja o wysokości spłat dokonanych przez pozwanych wynikała z dokumentu pochodzącego od powodowego banku (zaświadczenia).

W ocenie Sądu nie było podstaw do zawieszenia postępowania do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy o ustalenie nieważności przedmiotowej umowy. Gdyby bowiem przyjąć, że powództwo kredytobiorców w sprawie XXVIII C 13602/22 Sądu Okręgowego w Warszawie zostanie prawomocnie oddalone, wówczas roszczenie banku w tej sprawie należy uznać za niezasadne, gdyż brak nieważności wyklucza roszczenie o zwrot kapitału. Jeśli natomiast powództwo kredytobiorców zostanie uwzględnione i umowa zostanie prawomocnie uznana na nieważną, wówczas należy uznać zarzut potrącenia za skuteczny i prowadzący do umorzenia wierzytelności banku względem kredytobiorcy. Ustalenie nieważności umowy w wyroku ma bowiem charakter deklaratywny.

Zgodnie z art. 498 § 1 k.c. gdy dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami, każda z nich może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelności drugiej strony, jeżeli przedmiotem obu wierzytelności są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku, a obie wierzytelności są wymagalne i mogą być dochodzone przed sądem lub przed innym organem państwowym.

Wskazane przesłanki zostały spełnione w odniesieniu do zarówno wierzytelności banku, jak i kredytobiorców.

Oba roszczenia były wymagalne, gdyż w myśl art. 455 k.c. każda ze stron wezwała drugą stronę do wykonania zobowiązania (zwrotu nienależnego świadczenia).

Kredytobiorcy wezwali bank do zwrotu 140.595,72 zł pismem z dnia 24 czerwca 2020r. (k. 99). Zobowiązanie do zwrotu nienależnego świadczenia ma charakter bezterminowy i wymaga wezwania do jego wykonania. Kredytobiorcy wzywając bank do zapłaty powyższej kwoty wyznaczyli termin 14 dni, co - licząc od daty doręczenia 6 lipca 2020 r. -co oznacza, że roszczenie to stało się wymagalne 20 lipca 2020 r. Gdyby natomiast uznać, że wezwanie to zostało doręczone – jak wskazał ich pełnomocnik w pozwie w sprawie XXVIII C 31602/22 – później, bo 6 sierpnia 2020 r. ( vide k. 104 i 105 akt) – to wymagalność wierzytelności kredytobiorców wobec banku w wysokości 140.595,72 zł nastąpiła najpóźniej 20 sierpnia 2020r. W każdym z tych przypadków ich wierzytelność stała się wymagalna wcześniej niż wierzytelność banku. Wierzytelność banku względem kredytobiorców stała się bowiem wymagalna z chwilą doręczenia im odpisów pozwu w niniejszej sprawie, co miało miejsce 11 maja 2023 r.

Według art. 499 k.c. potrącenia dokonywa się przez oświadczenie złożone drugiej stronie. Oświadczenie ma moc wsteczną od chwili, kiedy potrącenie stało się możliwe. Zdaniem Sądu uprawnione było uznanie, że pozwani złożyli oświadczenie o potrąceniu już w odpowiedzi na pozew, jednocześnie z podniesieniem zarzutu potrącenia. Pozwani działali na tym etapie bez pełnomocnika, a z treści odpowiedzi na pozew wynika jasno, że ich intencją było złożenie takiego oświadczenia (k. 39-39v akt) Taka forma potrącenia jest dopuszczalna jako dostatecznie ujawniająca wolę składającego oświadczenie (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 22 stycznia 2009 r., V ACa 551/08). Pełnomocnictwo udzielone w niniejszej sprawie przez powodowy bank adw. K. O. obejmowało umocowanie m.in. do przyjmowania wszystkich oświadczeń o charakterze materialnoprawnym złożonych bankowi, m.in. o potrąceniu (pełnomocnictwo z 23 lutego 2023 r. k. 19 akt).

Tym samym oświadczenie kredytobiorców ma moc od daty doręczenia im odpisu pozwu, gdyż z tą chwilą nastąpił stan wymagalności roszczenia banku.

Jedynie na marginesie można zauważyć, że nie było skuteczne wcześniejsze oświadczenie o potrąceniu datowane na 30 lipca 2020 r. (k. 102), gdyż z okoliczności sprawy wynika, iż w momencie jego doręczenia bankowi nie upłynął jeszcze 14-dniowy termin zapłaty, wyznaczony przez kredytobiorców w ich wezwaniu do zapłaty z dnia 24 czerwca 2020 r. Brak wymagalności uniemożliwiał skuteczne potrącenie.

Powód podtrzymując powództwo mimo skutecznego potracenia, domagał się więc wykonania zobowiązania, które uległo umorzeniu. Prowadziło to do oddalenia powództwa.

Podstawą umorzenia postępowania w zakresie cofniętego powództwa był art. 355 k.p.c.

O kosztach procesu orzeczono stosownie do reguły odpowiedzialności za wynik sporu. Na koszty procesu należne pozwanemu składają się: jedna stawka zastępstwa procesowego (5400 zł) oraz 2 x opata skarbowa od złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa (34 zł). Ponieważ pełnomocnik pozwanych wstąpił do sprawy już po skutecznym częściowym cofnięciu pozwu, Sąd orzekając o wynagrodzeniu pełnomocnika przyjął za punkt odniesienia wartość przedmiotu sporu aktualną w momencie zgłoszenia się pełnomocnika.

Na podstawie art. 79 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 959) Sąd zwrócił powodowi połowę opłaty obliczonej od cofniętego powództwa, pomniejszoną o opłatę minimalną.