Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 19 marca 2025 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu I Wydział Cywilny

w składzie następującym:

Przewodnicząca Sędzia SO Joanna Grzempka

Protokolant sekr. sąd. Natalia Kuc

po rozpoznaniu w dniu 19 lutego 2025 r. w Toruniu na rozprawie

sprawy z powództwa J. R. i A. R.

przeciwko (...) Bankowi (...) spółce akcyjnej w W.

o zapłatę

1.  zasądza od pozwanego na rzecz powoda J. R. 33 270,86 zł (trzydzieści trzy tysiące dwieście siedemdziesiąt złotych osiemdziesiąt sześć groszy) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie:

a.  od 2037,34 zł (dwa tysiące trzydzieści siedem złotych trzydzieści cztery grosze) od dnia 19 czerwca 2024 r. do dnia zapłaty

b.  od 31.233,52 zł (trzydzieści jeden tysięcy dwieście trzydzieści trzy złote pięćdziesiąt dwa grosze) od dnia 16 marca 2022 r. do dnia zapłaty;

2.  zasądza od pozwanego na rzecz powódki A. R. 289.460,97 zł (dwieście osiemdziesiąt dziewięć tysięcy czterysta sześćdziesiąt złotych dziewięćdziesiąt siedem groszy) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie:

a.  od 2037,34 zł (dwa tysiące trzydzieści siedem złotych trzydzieści cztery grosze) od dnia 19 czerwca 2024 r. do dnia zapłaty

b.  od 53.341,09 zł (pięćdziesiąt trzy tysiące trzysta czterdzieści jeden złotych dziewięć groszy) od dnia 19 czerwca 2024 r. do dnia zapłaty

c.  od 31.233,52 zł (trzydzieści jeden tysięcy dwieście trzydzieści trzy złote pięćdziesiąt dwa grosze) od dnia 16 marca 2022 r. do dnia zapłaty

d.  od 202.849,02 zł (dwieście dwa tysiące osiemset czterdzieści dziewięć złotych dwa grosze) od dnia 16 marca 2022 r. do dnia zapłaty

oraz 4162,08 CHF (cztery tysiące sto sześćdziesiąt dwa i 8/100) z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia 16 marca 2022 r. do dnia zapłaty;

3.  oddala powództwo w pozostałym zakresie;

4.  zasądza od pozwanego na rzecz powodów w częściach równych 19.917 zł (dziewiętnaście tysięcy dziewięćset siedemnaście złotych) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się niniejszego wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 1068/24

UZASADNIENIE

Powodowie A. R. i J. R. w pozwie przeciwko (...) Bankowi (...) spółce akcyjnej w W. wnieśli o:

-

zasądzenie na ich rzecz 266.615,95 zł i 4162,08 CHF z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od 2 marca 2022 r. do dnia zapłaty, jako świadczenia nienależnego wynikającego nieważności zawartej przez strony umowy kredytu i nienależnie spełnionych świadczeń z jej tytułu w okresie od 10 sierpnia 2007 r. do 10 stycznia 2022 r. – tj. na rzecz każdego z powodów po 133.307,97 zł i 2081,04 CHF

-

ustalenie nieistnienia między stronami stosunku prawnego kredytu w związku z nieważnością umowy nr (...) z dnia (...) 2007 r.

Wyrokiem z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie tej, toczącej się pod sygn. akt I C 1615/22, Sąd Okręgowy w Toruniu:

1.  zasądził od pozwanego (...) Banku (...) spółki akcyjnej w W.

a)  na rzecz powoda J. R. 133.307,97 zł oraz 2081,04 CHF ustawowymi odsetkami za opóźnienie od każdej z tych kwot od dnia 16 marca 2022 r. do dnia zapłaty

b)  na rzecz powódki A. R. 133.307,97 zł oraz 2081,04 CHF z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od każdej z tych kwot od dnia 16 marca 2022 r. do dnia zapłaty;

2.  oddalił powództwo o zapłatę w pozostałym zakresie;

3.  ustalił nieistnienie między stronami stosunku prawnego umowy kredytu wynikającego z umowy kredytu hipotecznego (...) nr (...) (spłacanego w ratach annuitetowych, udzielonego w walucie wymienialnej) zawartej miedzy stronami dnia (...) 2007 r. ;

4.  zasądził od pozwanego na rzecz powodów w częściach równych 11.817 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty tytułem zwrotu kosztów procesu.

Na skutek apelacji strony pozwanej, wyrokiem z dnia 16 lutego 2024 r. Sąd Apelacyjny w Gdańsku uchylił wyrok w zakresie punktów 1 i 4, w tej części przekazując sprawę do ponownego rozpoznania i pozostawiając Sądowi I instancji orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego oraz oddalił apelację w pozostałym zakresie (sygn. akt V ACa 1269/23). Sąd Apelacyjny we wskazaniach co do dalszego postępowania zalecił poczynienie ustaleń które z małżonków i w jakim zakresie spełniało świadczenia na rzecz pozwanego banku, w świetle istniejącej między nimi rozdzielności majątkowej małżeńskiej

Pismem z dnia 23 maja 2024 r. powodowie rozszerzyli powództwo wnosząc o zasądzenie od pozwanego dalszej kwoty 60.150,24 zł w następujących sposób:

-

na rzecz powoda 2037,34 z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia następującego po doręczeniu pisma rozszerzającego powództwo do dnia zapłaty

-

na rzecz powódki 58112,90 od dnia następującego po doręczeniu pisma rozszerzającego powództwo do dnia zapłaty

Rozszerzone powództwo obejmowało świadczenia spełnione przez powodów na rzecz banku w okresie od 10 sierpnia 2007 r. do dnia 22 października 2007 r. oraz od dnia 10 lutego 2022 r. do dnia 12 lutego 2024 r.

W konsekwencji rozszerzenia powództwa powodowie domagali się od pozwanego zasądzenia następujących kwot:

a) na rzecz powoda:

-

2037,34 zł tytułem świadczeń za okres od 10 sierpnia 2007 r. do 22 października 2007r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia pisma rozszerzającego powództwo do dnia zapłaty

-

31.233,52 zł tytułem świadczeń za okres od 12 listopada 2007 r. do dnia 10 maja 2011 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 2 marca 2022 r. do dnia zapłaty

b) na rzecz powódki:

-

2037,34 zł tytułem świadczeń za okres od 10 sierpnia 2007 r. do 22 października 2007r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia pisma rozszerzającego powództwo do dnia zapłaty

-

56.075,56 zł tytułem świadczeń za okres od dnia 10 lutego 2022 r. do dnia 12 lutego 2024 r. z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia następnego po dniu doręczenia pisma rozszerzającego powództwo do dnia zapłaty

-

31.233,52 zł tytułem świadczeń za okres od 12 listopada 2007 r. do dnia 10 maja 2011 r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia 2 marca 2022 r. do dnia zapłaty

-

204.148,91 zł i 4162,08 CHF tytułem świadczeń za okres od 10 czerwca 2011 r. do 10 stycznia 2022r. z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 2 marca 2022 r. do dnia zapłaty

W piśmie tym powodowie cofnęli roszczenie główne dotyczące ustalenia między stronami nieistnienia stosunku prawnego, bez zrzeczenia się roszczenia.

W piśmie z dnia 9 sierpnia 2024 r. pozwany wskazał, że powodowie złożyli mu materialnoprawne oświadczenie o potrąceniu wzajemnych wierzytelności w łącznie wysokości 326766,19 zło raz 19650,01 (k. 483).

Sąd ustalił, co następuje.

Strony wiązała umowa kredytu hipotecznego (...) nr (...) (spłacanego w ratach malejących, udzielonego w walucie wymienialnej) zawarta dnia(...)2007 r. Prawomocnym w tej części wyrokiem Sądu Okręgowego w Toruniu z dnia 10 maja 2023 r. sygn. akt I C 1615/22 umowa za została uznana za nieważną.

Zawierając umowę powodowie byli małżeństwem, obowiązywał między nimi ustrój wspólności ustawowej małżeńskiej. W dniu (...) 2011 r. powodowie zawarli umowę ustanawiającą rozdzielność majątkową małżeńską. W okresie trwania wspólności małżeńskiej świadczenia z tytułu umowy kredytu były spełniane z ich majątku wspólnego. Natomiast po ustanowieniu rozdzielności świadczenia spełniała wyłącznie powódka kosztem swego majątku osobistego.

Wysokość świadczeń uiszczonych na rzecz pozwanego banku przed (...) 2011r. tj. przed datą ustanowienia rozdzielności majątkowej wyniosła 66.541,72 zł.

Po dacie ustanowienia rozdzielności majątkowej tj. po (...)2011 r. do dnia 12 lutego 2024 r. wysokość rat uiszczonych w wykonaniu przedmiotowej umowy wyniosła 256.190,11 zł oraz 4162,08 CHF.

dowody:

wyrok z dnia 10 maja 2023 r. k. 285 i z dnia 16 lutego 2024 r. k. 400

zeznania powoda k . 541v

zeznania powódki k. 541v

majątkowa umowa małżeńska k. 258

zaświadczanie z dnia 26 stycznia 2022 r. k. 450v-455

historia rachunku od 01.02.2022 do 01.02.2023 k. 460-460v i 461-461v, za okres od 10.02.2023 do 15.02.2024 k. 462-464

Pismem z dnia 16 lutego 2022 r. powodowie powodując się na nieważność przedmiotowej umowy wezwali pozwanego do zwrotu 266.615,95 zł oraz 4612,08 CHF a ponadto prowizji w wysokości 534,33 CHF w terminie 30 dni od dnia otrzymania pisma. Pismo to zostało doręczone stronie pozwanej w dniu 16 lutego 2022 r. Pozwany odmówił uwzględnienia roszczenia powodów.

dowody:

reklamacja powodów – wezwanie do zapłaty k. 35-37

odpowiedź pozwanego k. 38

Odpis pisma z dnia 23 maja 2024 r. rozszerzającego powództwo został doręczony stronie pozwanej dnia 12 czerwca 2024 r. (elektroniczne potwierdzenie odbioru k. 471)

Sąd zważył, co następuje.

Powyższe ustalenia zostały oparte na dowodach z dokumentów, które nie były przez strony kwestionowane i nie budziły zastrzeżeń Sądu, a także zeznaniach powodów, dotyczących pochodzenia środków wpłacanych do banku w wykonaniu umowy kredytu. Zeznania ich były spójne, nie pozostawały w sprzeczności z innymi dowodami, a nadto powodowie nie mieli podstaw aby zeznawać niezgodnie z prawdą. Sąd zatem przyjął, że po ustaniu wspólności majątkowej, kredyt spłacała wyłącznie powódka ze swego majątku osobistego.

W związku z nieważnością umowy, na podstawie art. 410 § 1 i 2 k.c. w zw. z art. 405 k.c. ( condictio sine causa) roszczenie powodów o zwrot spełnionego świadczenia zasługiwało na uwzględnienie. Skutek nieważności w postaci obowiązku zwrotu świadczeń dotyczy nie tylko świadczeń głównych, ale wszelkich przesunięć majątkowych, którą podstawą była nieważna umowa. Istotne jest to, że do świadczeń tych zobowiązywała nieważna czynność prawna. Obowiązek zwrotu dotyczy więc także np. składek ubezpieczeniowych. Jeżeli ich bezpośrednim odbiorcą jest bank, jest to wystarczające do uznania go za podmiot zobowiązany do zwrotu. Wynika to z zawartego w art. 410 § 2 k.c. określenia wzbogaconego - „względem osoby, której świadczył” (por. W. Dubis [w:] Kodeks cywilny. Komentarz pod red. E. Gniewka, Warszawa 2011, str. 687).

Co do środków uiszczonych w okresie wspólności majątkowej tj. 66.541,72 zł - z uwagi na domniemanie równości udziałów w majątku wspólnym oraz brak dokonania majątku wspólnego odnośnie do tego składnika majątku, należało przyjąć, ze wierzytelność każdego z powodów wynosi 33.270,86 zł.

Co do pozostałych środków, wpłacanych po ustanowieniu rozdzielności, Sąd przyjął, że pochodziły one wyłącznie z majątku powódki – niezależnie od tego, że były przekazywane do banku ze wspólnego konta małżonków. Z ich zeznań wynika bowiem, że na to konto środki wpłacała wyłącznie powódka ze swego majątku osobistego. Oznacza to, że pozwany bank wzbogacił się kosztem jej majątku. Sąd przychyla się do poglądu wyrażonego w wyroku Sądu Najwyższego z 20 lipca 2007 r. I CSK 105/07, iż formuła, że wzbogacenie ma nastąpić „kosztem” zubożonego, oznacza, że „przesłanki związku między wzbogaceniem a zubożeniem nie należy rozumieć w duchu rygorystycznie pojmowanej bezpośredniości tego związku, a tym samym wykorzystywać w celu ograniczenia zobowiązania zwrotu wzbogacenia” (W. Dubis [w:] Kodeks cywilny. Komentarz pod red. E. Gniewka, Warszawa 2011 r. str. 674).

Ustalając wysokość wpłat dokonanych po (...) 2011 r., Sąd oparł się na dokumentach złożonych przez strony. Proces cywilny ma charakter kontradyktoryjny a strony są obowiązane do udowodnienia wysokości i zasadności swoich roszczeń. W realiach tej sprawy powodowie, rozszerzając powództwo o wskazane wyżej kwoty, powinni więc udowodnić wysokość spłat nie objętych wcześniej zgłoszonym roszczeniem. Tymczasem do pisma z dnia 23 maja 2024 r. powodowie, reprezentowani przez radcę prawnego, dołączyli m.in. dokument wymieniony w spisie załączników - pod pozycją 3 jako „historia rachunku za okresie od dnia 10.02.2022 do dnia 12.02.2024” (k. 449). Dokument ten, wygenerowany z systemu bankowości elektronicznej pozwanego banku, opiewa na kwotę 23.127,50 zł i jak wynika z tytułów poszczególnych operacji, obejmuje spłaty kapitałowe. Dokument ten został złożony w dwóch egzemplarzach (k. 460-463). Brak natomiast dokumentu dotyczącego wysokości spłat odsetek za wskazany okres. Z treści pisma nie wynikało jednak, jakich wpłat ma dotyczyć załącznik nr 3 za okres 1.02.2022-12.02.2024, a tym samym nie ma podstaw do uznania że pismo to było dotknięte brakiem podlegającym usunięciu. Należało uznać, że pełnomocnik powodów złożył takie załączniki, jakie wymieniono w spisie załączników pisma z 23 maja 2024 r.

Dodać należy, że o ile pozwany nie kwestionował treści wystawionych przez siebie zaświadczeń, to w żadnym miejscu nie przyznał twierdzeń powodów nie wykazanych takimi dokumentami. Nie można było więc uznać za udowodnione twierdzeń powodów o wysokości dokonanych spłat w zakresie w jakim nie miały potwierdzenia w zaświadczeniach wystawionych przez bank. W tym zakresie powództwo zostało oddalone.

Odsetki od zasądzonych kwot zostały zasądzone: co do kwot nieobjętych pierwotnym pozwem tj. 2037,34 zł w odniesieniu do każdego z powodów i 53.341,09 zł na rzecz powódki – od dnia 19 czerwca 2024 r. do dnia zapłaty, tj. od upływu tygodnia od doręczenia stronie pozwanej pisma rozszerzającego powództwo. Sąd miał na uwadze, że kwoty te wynikają ze zobowiązania bezterminowego, dla którego wymagalności konieczne jest wezwanie do wykonania (art. 455 k.c.), a to miało miejsce z momentem doręczenia odpisu pisma rozszerzającego powództwo. Wezwanie to było skuteczne, albowiem pozwany mógł zapoznać się z jego treścią (art. 61 k.c.). Obowiązek wykonania zobowiązania „niezwłocznie” w rozumieniu art. 455 k.c. nie oznacza obowiązku natychmiastowej zapłaty, lecz z uwzględnieniem czasu koniecznego do weryfikacji roszczenia i ewentualnej organizacji zapłaty. Na gruncie analogicznych spraw w rzecznictwie i praktyce obrotu przyjęto, że kryterium temu odpowiada okres tygodniowy.

W pozostałym zakresie tj. co do kwot objętych pierwotnym pozwem, Sąd zasądził odsetki od dnia 16 marca 2022 r. do dnia zapłaty. Rozstrzygnięcie oddalające odsetki w pozostałym zakresie (pkt 2 wyroku z dnia 10 maja 2023 r.) jest prawomocne. Tytułem wyjaśnienia wskazać należy, że Sąd miał na uwadze, iż powodowie wezwali bowiem bank do zapłaty tej kwoty w terminie 30 dni, w piśmie z dnia 16 lutego 2022 r. (k. 36v), otrzymanym przez bank tego samego dnia (k. 38). Wprawdzie w tym samym piśmie mowa jest także o niezwłocznej zapłacie, jednak skoro to powodowie byli jego autorami, to niespójności należy interpretować na korzyść drugiej strony. Skoro zatem powodowie wyznaczyli termin 30 dni, to nie sposób przyjąć, aby przed jego upływem pozwany mógł popaść w opóźnienie. Odsetki za opóźnienie należało zatem zasądzić dopiero od upływu wskazanego terminu.

Sąd nie miał możliwości odniesienia się do twierdzenia strony pozwanej o potrąceniu wierzytelności powodów, z uwagi na brak udokumentowania tej okoliczności w jakikolwiek sposób i brak podniesienia procesowego zarzutu potrącenia.

Sąd nie odniósł się także do cofnięcia pozwu przez powodów w zakresie roszczenia niepieniężnego, albowiem czynność ta została dokonana już po uprawomocnieniu się rozstrzygnięcia w tej sprawie, a zatem nie mogła odnieść skutku procesowego.

O kosztach procesu Sąd orzekł stosownie do art. 98 § 1, 1 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 99 k.p.c. Powództwo zostało uwzględnione w ponad 99% , zatem powodów należało uznać za wygrywających sprawę. Na należne im koszty składają się:

-

10.800 zł – zastępstwo procesowe przed sądem I instancji

-

8.100 zł – zastępstwo procesowe przed sądem II instancji

-

1000 zł – opłata od pozwu

-

17 zł – opłata skarbowa od złożenia dokumentu stwierdzającego udzielenie pełnomocnictwa

- łącznie 19.917 zł