Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 lutego 2017 r.

Sąd Okręgowy w Toruniu - Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący – SSO Ewa Lisowiec

Protokolant - sek. sąd. Anita Trzeciak

po rozpoznaniu w dniu 20 lutego 2017 r. w Toruniu

sprawy z powództwa (...) Spółki Akcyjnej w T.

przeciwko P. N. (1)

o zapłatę

I. utrzymuje w mocy nakaz zapłaty z dnia 28 lipca 2016r. wydany pod sygnaturą I Nc 151/16 w całości;

II. nieuiszczonymi kosztami sądowymi obciąża Skarb Państwa

Sygn. akt IC 2364/16

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 8 kwietnia 2016r. złożonym w trybie postępowania nakazowego powód (...) SA w T. domagał się zasądzenia od pozwanego P. N. (1) z weksla kwoty 2.987.775,00 zł wraz z odsetkami ustawowymi od dnia 2 X 2013r. tj. od dnia następującymi po dniu płatności weksla do dnia zapłaty. Nadto domagał się zwrotu kosztów postępowania.

W uzasadnieniu podniesiono, że dnia 9 11 2012r. doszło pomiędzy powodem a A. J. (1) do zawarcia umowy przedwstępnej kupna sprzedaży akcji spółki (...) SA za kwotę 2.250.000,00 zł. Zbycie akcji nastąpiło. Tą samą umową A. J. zobowiązała się do nabycia od powoda akcji ww. spółki (...), co do dnia wniesienia pozwu nie nastąpiło. W związku z tym dnia 11 kwietnia 2013r. pozwany P. N. (1) zawarł z powodem umowę o udzielnie zabezpieczenia zapłaty ceny sprzedaży akcji, poręczając tym samym za zobowiązania A. J. wynikające z umowy przedwstępnej kupna sprzedaży akcji z 9 XI 2012r. Pozwany pełnił wówczas funkcję prezesa zarządu spółki (...) SA. Mimo wezwań ani A. J. ani pozwany poręczyciel nie wywiązali się z przyjętych na siebie zobowiązań. Dlatego powód powiadomił pozwanego poręczyciela o wypełnieniu wystawionego przez pozwanego weksla własnego in blanco zgodnie z deklaracją wekslową będącą załącznikiem do umowy poręczenia. Na kwotę żądaną pozwem składa się kwota 2.250.000 zł wynikająca z umowy przedwstępnej kupna sprzedaży akcji, kwota 733.500 zł jako skapitalizowane odsetki umowne na dzień płatności weksla i 4.275 zł tytułem poniesionych przez powoda kosztów w zw. z realizacją postanowień umowy. Powód zawiadomił pozwanego o wypełnieniu weksla pismem z dnia 23 09 2012r. Pozwany nie uregulował należności. Dlatego pozew jest zasadny.

Dnia 28 lipca 2016r. wydano nakaz zapłaty w postępowaniu nakazowy.

W przepisanym terminie pozwany wniósł zarzuty (k. 62).

W zarzutach poniósł, że powód nie dołączył do pozwu deklaracji wekslowej będącej podstawą do wypełnienia weksla in blanco. Nadto wskazał, że w umowie poręczenia zapłaty ceny akcji brak jest wskazania terminu, w którym dłużnik miałby uregulować swoje zobowiązania wynikające z umowy przedwstępnej kupna sprzedaży akacji. W związku z czym nie był pozwanemu znany fakt wyznaczenia tego terminu na uregulowanie zobowiązań. Ostatecznie wskazał, że należność dochodzona pozwem nie została przez niego zaciągnięta i to nie na pozwanym winien spoczywać obowiązek jej uregulowania.

Pismem z dnia 26 01 2017r. powód podtrzymał swoje stanowisko. Dodał, że nie ma podstaw do przyjęcia za pozwanym, że umowa poręcznie jest nieważna.

Sąd ustalił co następuje:

Dnia 9 listopada 2012r. powód (...) SA w T. (zobowiązany) i A. J. (1) (uprawniony) zawarli umowę przedwstępną kupna sprzedaży 9.000.000 akcji spółki (...) SA za kwotę 2.250.000,00 zł. Zbycie akcji nastąpiło, powód (...) SA w T. je nabył. Tą samą umową zobowiązany (...) SA zobowiązał się zbyć uprawnionej A. J. do dnia 30 marca 2013r. 9 milionów akcji spółki (...) SA po cenie 0,25 zł za akcje powiększonej o odsetki w kwocie 2.250.000 zł i o wszelkie koszty jak podatek, prowizje.

(dowód: umowa k. 27-30 akt)

Dnia 11 kwietnia 2013r. pozwany P. N. (1) zawarł z powodem umowę o udzielnie poręczenia zapłaty ceny sprzedaży akcji. Poręczyciel oświadczył, że jest mu znany fakt obowiązywania między powodem a A. J. (1) umowy przedwstępnej akcji zawartej dnia 9 11 2012r., jak też fakt niewywiązywania się przez dłużnika z postanowień umowy sprzedaży. Poręczenie wg umowy obejmowało zobowiązania dłużnika A. J. (1) z tytułu nieuregulowania ceny sprzedaży akacji, a poręczyciel zobowiązał się do zapłaty kwoty pieniężnej równej zobowiązaniu dłużnika w terminie 7 dni po otrzymaniu wezwania do zapłaty. Zabezpieczeniem poręczenia był weksel in blanco wraz z deklaracją wekslową.

(dowód: umowa poręczenia k. 31-33 akt)

Pozwany wystawił weksel. Oddał go do dyspozycji (...) SA i wyraził zgodę na jego wypełnienie w każdym czasie w wypadku naruszenia przez niego umowy poręczenia z 11 kwietnia 2013r. w szczególności niewykonania przez niego w terminie ewentualnych zobowiązań pieniężnych A. J. (1) wynikających z przedwstępnej umowy sprzedaży z dnia 9 11 2012r. na sumę odpowiadającą zobowiązaniu A. J. łącznie z odsetkami ustawowymi od kwoty należności głównej skapitalizowanymi na dzień płatności weksla z prowizjami i opłatami z jakiegokolwiek tytułu. Wyraził zgodę na opatrzenie załączonego weksla datą płatności według uznania (...) SA i zawiadomienie go o wypełnieniu weksla listem poleconym wysłanym przynajmniej 7 dni przed terminem płatności weksla na podany adres w W. Przy A. (...)

(dowód: deklaracja k. 24 i 97 akt; weksel k. 44 akt - oryginał w o/finansowym Sądu)

A. J. (1) nie wywiązała się ze swojego względem (...) SA zobowiązania. Pismem z dnia 13 czerwca 2013r. powód wezwał A. J. do wykonania umowy przedwstępnej. Pismem z tego samego dnia powód zawiadomił pozwanego jako poręczyciela, iż wezwał A. J. do wykonania umowy.

(dowód: wezwanie, zawiadamianie, dowód nadania k. 37-39 akt)

A. J. (1) mimo wezwania nie wykonała umowy. Dnia 23 września 2013r. powód wezwał pozwanego do zapłaty kwoty łącznej 2.987.000 zł w tym kwoty 2.250.000 zł tytułem należności głównej wynikającej z umowy przedwstępnej kupna sprzedaży akcji, kwota 733.500 zł jako skapitalizowane odsetki umowne na dzień płatności weksla oraz 4.275 zł tytułem poniesionych przez powoda kosztów w zw. z realizacją postanowień umowy. Datę płatności weksla oznaczono na 1 października 2013r. Pismo wysłano do pozwanego 23 09 2013r.

(dowód: wezwanie z dowodem nadania k. 34-36 akt)

Pozwany nie zapłacił.

(niesporne)

Wyrokiem z dnia 21 grudnia 2015r. Sąd Okręgowy w Warszawie zobowiązał pozwaną A. J. (1) do wykonania umowy przedwstępnej z dnia 9 listopada 2012r. przez oświadczenie, iż kupuje od (...) SA 90.000 sztuk akcji spółki (...) SA (w związku ze zmiana wartości nominalnej jednej akcji) za ceną 2.250.000 zł powiększoną o odsetki umowne w wysokości nieprzekraczającej czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP i oddalił powództwo w pozostałej części.

(dowód: wyrok z uzasadnieniem k. 98 – 104 akt)

Pozwany jest obecnie członkiem rad nadzorczych, zarządów lub wspólnikiem w wielu spółkach prawa handlowego.

(dowód: informacje z KRS k. 105- 159 akt)

Sąd zważył co następuje:

Stan faktyczny sąd ustalił w oparciu o zaoferowane dowody z dokumentów.

Dokumenty te uznano za materiał wiarygodny. Żadna za stron nie zaprzeczyła prawdziwości złożonych dokumentów; żaden dokument nie wzbudził również zastrzeżeń Sądu – nie było ku temu przesłanek. Pozwany wskazał tylko na niepełność dokumentu (umowy przedwstępnej) polegającą na braku wskazania terminu, w którym dłużnik miałby uregulować swoje zobowiązanie w zakresie kupna –sprzedaży akacji. Innych uwag co do zaoferowanych dokumentów nie zgłosił, w szczególności nie zaprzeczył istnieniu i prawdziwości przedmiotowych umów. Dlatego uznano, że wszystkie zaoferowane dokumenty odzwierciedlają rzeczywisty stan rzeczy.

Zdaniem sądu okoliczności faktyczne istotne dla rozstrzygnięcia sprawy nie nasuwały wątpliwości.

W tej sprawie – mając na uwadze treść zarzutów od nakazu zapłaty – wyjaśnienia wymagały trzy okoliczności.

Pozwany kwestionował swoją odpowiedzialność podnosząc, że :

a)  do akt nie złożono deklaracji wekslowej,

b)  w umowie przedwstępnej brak wskazania terminu w którym dłużnik A. J. miała uregulować swoje zobowiązania

c)  to nie pozwany jest dłużnikiem głównym, jako iż to nie on zaciągnął zobowiązanie

Innych zarzutów w zarzutach od nakazu pozwany nie zgłosił; nie było więc innych okoliczności spornych (art. 230 kpc).

Odnośnie pierwszego zarzutu to jest on bezwzględnie chybiony. Powód załączył do pozwu deklarację wekslową (uwierzytelniony jej odpis). Dodatkowo dołączył ten dokument do pisma z dn. 26 01 2017r.) – w odpowiedzi na zarzuty. Treść deklaracji jest jasna.

W ocenie sądu nietrafny był też drugi zarzut pozwanego. Fakt niewpisania daty do §1 ust. 2 umowy poręczenia (bo w umowie przedwstępnej termin ten oznaczony był – zob. §3 ust.1) nie zwalnia pozwanego od odpowiedzialności. Nie oznacza też, iż pozwany daty tej nie znał. Wszak z treści tego punktu umowy wynika, że „poręczyciel oświadcza, że znany mu jest fakt niewywiązywania się przez dłużnika z postanowień umowy sprzedaży oraz fakt wyznaczenia dłużnikowi przez wierzyciela ostatecznego terminu uregulowania wszelkich zobowiązań(…)”. Fakt, iż do tego punktu nie wpisano daty terminu zapłaty nie jest tożsamy z twierdzeniem, że pozwanemu termin zapłaty nie był znany. Przeczy temu wykładnia literalna tego umownego zapisu. Godzi się też zauważyć, iż termin zapłaty przewidziany dla dłużniczki głównej upłynął już przed udzieleniem przez pozwanego poręczenia zapłaty, co – logicznie rzecz ujmując – najprawdopodobniej było przyczyną zawarcia umowy poręczenia rozumianej jako forma dodatkowego zabezpieczenia (wobec uchybienia terminowi wykonania zobowiązania przez dłużnika). Ponadto okoliczność ta nie miała wiodącego znaczenia, gdyż obowiązkiem pozwanego było dokonać zapłaty na rzecz powoda, ale nie w tym samym terminie co dłużniczka, lecz – zgodnie z § 2 ust. 2 – w terminie wyznaczonym mu przez wierzyciela tj. 7 dni od wezwania do zapłaty.

Dla porządku należy też zauważać, iż pismem z dnia 13 czerwca 2013r (k. 37) powoda nie tylko poinformowano – zgodnie z art. 880 kc - że dłużniczka nie wywiązała się z umownego obowiązku wynikającego z umowy z 9 11 2012r., ale dodatkowo w załączeniu przesłano pozwanemu odpis wezwania wysłanego do dłużniczki (na k. 38), z którego wynika, iż w terminie do 30 marca 2013r. nie wywiązała się ona z obowiązku zakupu akcji. Kończąc ten wątek sąd zwraca uwagę na to, iż pozwanemu termin zapłaty i wszystkie inne okoliczności były z pewnością znane dlatego, iż w tym czasie pełnił on funkcję prezesa zarządu spółki (...) SA (co wynika z uzasadnienia sądu w W. – k.101v akt ).

Niewiedza na którą się pozwany powołuje brzmi w tych okolicznościach niewiarygodnie, a pozwany nie wykazał żadnym dowodem aby ten stan rzeczy był odmienny. W istocie pozwany nie zaoferował żadnych dowodów; pozostał bierny dowodowo. Jego aktywność ograniczyła się do wniesienia zarzutów od nakazu zapłaty.

Ostatni zarzut też nie był trafny. Fakt, że to nie pozwany zaciągnął przedmiotowe zobowiązanie nie jest istotny dla jego odpowiedzialności, jako iż swoim poręczeniem pozwany poręczył – z istoty rzeczy - właśnie za cudzy dług. I wiedział, że odpowiada z dłużnikiem solidarnie (§2 ust. 4 umowy poręczenia).

Powód w pozwie oświadczył, że pozwany nie uregulował należności. Pozwany nie dowiódł by było inaczej. Pozew został złożony już po wydaniu wyroku przeciwko A. J. – na k. 94. Z materiału dowodowego nie wynika, aby A. J. w wykonaniu wyroku (brak informacji o prawomocności) wykonała swoje zobowiązanie. Godzi się tu zauważyć, iż – zgodnie z §2 ust. 1 umowy na k. 32 - pozwany poręczył za zobowiązanie dłużniczki z tytułu nieuregulowania ceny sprzedaży akcji (obliczonej w sposób wskazany w umowie), a nie za inne zobowiązania dłużniczki z tej umowy wynikające.

Pozwany poręczył zatem za cudzy dług pieniężny. Oświadczenie swoje złożył na piśmie (art. 876 kc). Wobec niespełnienia świadczenia pieniężnego przez dłużniczkę, pozwany odpowiada jak współdłużnik solidarny (art. 881 kc).

Odpowiedzialność pozwanego wywodzona jest przez powoda z umowy poręczenia i zabezpieczenia pod postacią weksla własnego z deklaracją.

Treść deklaracji wekslowej nie nasuwał wątpliwości co do zakresu odpowiedzialności pozwanego, jak też i tego jaki dług zabezpieczał weksel wystawiony przez P. N..

Jak wiadomo do weksli własnych, (jakim jest wystawiony przez pozwanego) stosuje się przepisy o wekslu trasowanym, tak art. 103 ustawy z dnia 28 kwietnia 1936 r. Prawo wekslowe (Dz. U. 1938.89.604 ze zm.) – dalej ‘prawo wekslowe”.

Wg art. 10 pr. wekslowego, jeżeli weksel, niezupełny w chwili wystawienia, uzupełniony został niezgodnie z zawartym porozumieniem, nie można wobec posiadacza zasłaniać się zarzutem, że nie zastosowano się do tego porozumienia, chyba że posiadacz nabył weksel w złej wierze albo przy nabyciu dopuścił się rażącego niedbalstwa. Zgodnie natomiast z art. 17 powołanej ustawy osoby, przeciw którym dochodzi się praw z wekslu, nie mogą wobec posiadacza zasłaniać się zarzutami, opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawcą lub z posiadaczami poprzednimi, chyba że posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika. Z treści powołanych przepisów doktryna i orzecznictwo na podstawie rozumowania a contrario zgodnie wywodzi, iż jeżeli posiadaczem weksla jest pierwszy wierzyciel (remitent), wiąże go porozumienie zawarte z dłużnikiem. Dlatego dłużnik może mu przeciwstawić także zarzuty subiektywne, a zatem wynikające ze stosunku podstawowego łączącego go z wierzycielem (por. A. Szpunar, Komentarz do prawa wekslowego i czekowego, Lex Polonica; wyrok Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 23 października 2013 r., I ACa 693/13, wyrok SN z 3 listopada 2009 r., II CSK 238/09, Lex Polonica nr 2625766, wyrok Sądu Najwyższego z 7 maja 2010 r., IV CSK 549/09, Lex Polonica nr 4376857).

Powyższe nie zmienia jednak w żaden sposób faktu, iż w postępowaniu nakazowym, w fazie po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty wydanego na podstawie weksla, to na stronie pozwanej spoczywa ciężar dowodu zasadności podnoszonych zarzutów (zob. wyrok Sadu Najwyższego z 21 października 2010 r., IV CSK 109/10, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 18 listopada 1999 r. I CKN 215/98, OSNC 2000/7-8 poz. 128, wyrok Sądu Najwyższego z dnia 15 lutego 2006 r., IV CSK 15/05, Palestra 2007/11-12 str. 277).

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy należy stwierdzić, iż zarzuty podniesione przez pozwanego były co do zasady dopuszczalne, ale ostatecznie okazały się być chybione i nie wpłynęły na zakres odpowiedzialności pozwanego.

Pismem z dnia 23 09 2016r. nastąpiło przedstawienie weksla do zapłaty (z art. 38 prawa wekslowego). Jest to tożsame z wezwaniem do wykupu weksla, a przedmiotowy weksel jest wekslem płatnym w określonym dniu.

Z uwagi na treść art. 879 §1 kc upadek roszczenia opartego na wekslu gwarancyjnym in blanco może nastąpić jedynie przez udowodnienie przez stronę pozwaną nieistnienia zobowiązania ze stosunku głównego dłużniczki. W tej sprawie pozwany takiej okoliczności nie tylko nie wykazał, ale się na takową nie powołał. Pozwany, jak sygnalizowano, nie przeprowadził skutecznego dowodu na żadną ze wskazanych przez siebie w zarzutach okoliczności.

W środku zaskarżenia wniesionym od nakazu zapłaty nie pojawił się też zarzut dotyczący kwoty roszczenia, w tym należności głównej, skapitalizowanych odsetek oraz innych powstałych kosztów – o których mowa w § 3 umowy przedwstępnej oraz w deklaracji wekslowej.

Dlatego Sąd uznał te fakty za niezaprzeczone (art. 230 kpc).

Konsekwencją powyższego było uznanie, że zobowiązanie pozwanego z tytułu umowy poręczenia zabezpieczonej na rzecz powoda jako wierzyciela wekslem własnym in blanco istnieje, a dług opiewa na kwotę oznaczoną na wekslu.

Termin płatności weksla oznaczono na 12 kwietnia 2013r.

Z dniem następnym pozwany pozostawał w opóźnieniu.

Z uwagi na nowelizację przepisów KC (od 1 o1 2016r.) w części norm odnoszących się do odsetek, na podstawie art. 481 kc zasądzono odsetki ustawowe do 31 12 2015r. a od 1 01 2016r. odsetki ustawowe za opóźnienie.

Mając wszystko powyższe na uwadze na mocy 496 kpc oraz art. 9, 37, 101, 103 cyt. ustawy Prawo wekslowe (t.j. 2016.160) w zw. z art. 876 kc, orzeczono jak w punkcie 1 wyroku.

Utrzymując nakaz zapłaty w mocy całości, sąd tym samym utrzymał w mocy zasądzone w nakazie zapłaty koszty procesu na rzecz powoda na podstawie art. 98 k.p.c. i rozporządzenia MS z dnia 22 X 2015r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych (DZ. U.2015.1804).

Na kwotę kosztów składają się: opłata od pozwu 25.000 zł, opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17 zł i tytułem kosztów zastępstwa procesowego kwota 10.800 zł zgodnie z §3 i w zw. z §2 pkt 7 cyt. rozporządzenia.

Nieuiszczonymi kosztami sądowymi w punkcie 2 wyroku (opłata od zarzutów ) obciążono Skarb Państwa na mocy art. 113 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2016.623).