Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Toruniu

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 15 marca 2018r.

Sąd Okręgowy w Toruniu, I Wydział Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Andrzej Westphal

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Katarzyna Chudzińska

po rozpoznaniu w dniu 15 marca 2018r. w Toruniu

sprawy z powództwa M. K., A. K. (1)

przeciwko Stowarzyszeniu (...) z siedzibą w W.

(...)

o ustalenie

1.  ustala, że nieważna jest uchwała Sądu Koleżeńskiego pozwanego Stowarzyszenia (...) z siedzibą w W. z dnia 5 października 2017r. o nieuchyleniu uchwały z dnia 4 września 2017r. podjętej przez Zarząd pozwanego o nieprzedłużeniu członkowstwa powodom M. K. i A. K. (1),

2.  zasądza od pozwanego na rzecz każdego z powodów kwoty po 288,50zł (dwieście osiemdziesiąt osiem 50/100) z tytułu zwrotu kosztów procesu.

Sygn. akt I C 2227/17

UZASADNIENIE

Powodowie M. K. i A. K. (1) wnieśli pozew przeciwko Stowarzyszeniu (...) z siedzibą w W.. Domagali się w nim stwierdzenia nieważności uchwały Sądu Koleżeńskiego pozwanego Stowarzyszenia z dnia 4 września 2017r. w przedmiocie nieprzedłużenia członkostwa powodów od dnia 1 stycznia 2018r.

Pozwane Stowarzyszenie wnosiło o oddalenie powództwa ( k. 43 – 44 ) .

Sąd ustalił, co następuje:

W dniu 8 stycznia 2010r. powód A. K. (1) złożył (...) przystąpienia do Stowarzyszeniu (...) w T. . Na druku tej (...) w części (...) widnieje wpis „warunkowo na okres próby”. Pod napisem Prezes (...) widnieje częściowo nieczytelna pieczęć Prezesa i nieczytelny podpis. Pozostałe rubryki w tej części nie są wypełnione . Brak jest także podpisu pod napisem (...) .

W dniu 2 stycznia 2012r. powód M. K. złożył (...) przystąpienia do Stowarzyszeniu (...) w T. . Na druku tej (...) w części (...) widnieje wpis „warunkowo na okres próby”. Pod napisem Prezes (...) widnieje pieczęć Prezesa i nieczytelny podpis. Pozostałe rubryki w tej części nie są wypełnione . Brak jest także podpisu pod napisem (...) .

W piśmie z dnia 9 września 2017r. Zarząd informował ,że w związku z naruszaniem Statutu (...) w paragrafie 16 punkt 6 i 7 oraz nagannym i uporczywym działaniem polegającym na destabilizacji związku wspólnie i w porozumieniu z byłymi członkami , postanowił co następuje: „VI Walne zebranie członków naszej organizacji zgodnie z protokołem walnego zebrania z dnia 16 września 2016r. w punkcie 8 i 9 niniejszego protokołu w pełni potwierdziło naganną działalność z Pana strony i dało rekomendację do podjęcia dalszych kroków ze strony Zarządu (...) w T. . Zarząd (...) w T. działając na podstawie statutu (...) paragraf 22 punkt 4 podjął uchwałę w dniu 4 września 2017r. o nie przedłużeniu członkostwa w naszej organizacji tj. (...) w T. z dniem 1 stycznia 2018r. polegającego na nieprzyjęciu opłaty członkowskiej na 2018r. , a tym samym skreśleniu z listy członków (...) w T. z dniem 1 stycznia 2018r. Zarząd (...) w T. informuje ,że zgodnie ze statutem naszej organizacji przysługuje odwołanie do Sądu Koleżeńskiego (...) w T.”. Załącznik do tego pisma stanowiła kserokopia uchwały Zarządu z dnia 4 września 2017r.

Powodowie odwołali się do Sądu Koleżeńskiego. W dniu 5 października 2017r. podjął on uchwałę o nie uchyleniu zaskarżonej uchwały Zarządu .

okoliczności bezsporne.

Sąd zważył, co następuje :

Na wstępie należy zaznaczyć ,że członkowi stowarzyszenia przysługuje możliwość odwołania się do sądu w celu ochrony przed niezgodnym z prawem lub statutem pozbawieniem go członkostwa. Sąd podziela w tym zakresie argumentację zawartą w orzeczeniach Sądu Najwyższego np. III CZP 75/04 , III CK 319/03. Powodowie mogli więc w niniejszej sprawie domagać się ustalenia nieważności uchwały Sądu Koleżeńskiego. Zgodnie z art. 189 k.p.c. (kodeksu postępowania cywilnego ) powód może żądać ustalenia przez sąd istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego lub prawa , gdy ma w tym interes prawny. W przypadku powodów polega on za zachowaniu członkostwa w pozwanym Stowarzyszeniu. Skutek ten byłby osiągnięty w przypadku uwzględnienia powództwa .

Pozwane Stowarzyszenie w odpowiedzi na pozew ( k. 45 – 46 ) podniosło , między innymi, że powód A. K. (1) złożył wprawdzie deklarację członkowską ,ale nie przedstawił dwóch osób wprowadzających . Zarząd (...) nigdy nie podjął żadnej uchwały w sprawie przyjęcia powoda w charakterze członka. Nie została wydana legitymacja , ani żaden dokument potwierdzający członkostwo. Na złożonej deklaracji „dopisano” jednak „warunkowo na okres próby” . A. K. (1) wpłacił samowolnie i na własne ryzyko opłatę wpisową i składkę przed podjęciem jakiejkolwiek decyzji ze strony Zarządu (...) . Zarząd nie mógł podjąć wstecznej decyzji pozwalającej na wycofanie składki i wpisowego . „ W okresie danej próby tj. ok. 4-5 lat P.A. K. przekroczył wszelkie granice przyzwoitości/delikatnie mówiąc/(…)”. Taka sama sytuacja dotyczy drugiego powoda – M. K..

Zasadne jest twierdzenie ,że powodowie w sposób niezgodny ze statutem uzyskali członkostwo w pozwanym Stowarzyszeniu , ale okoliczność ta nie obciąża ich, lecz Zarząd Stowarzyszenia . Zgodnie z § 10 statutu Stowarzyszenia ( k. 21- 31 ) jego członkiem można zostać ( między innymi ) pod warunkiem złożenia pisemnej deklaracji podpisanej przez siebie i dwóch członków wprowadzających . Warunek przedstawienia dwóch członków wprowadzających jest powtórzony w § 12 statutu. Z deklaracji członkowskich powodów nie wynika ,żeby mieli oni jakichkolwiek członków wprowadzających . Pozwany także temu nie zaprzecza . W takiej sytuacji Zarząd powinien odmówić przyjęcia powodów na członków . Mimo to , zostali oni przyjęci „warunkowo na czas określony” . Statut nie przewiduje takiej formy członkostwa . Brak też jest dowodu ,że w tej kwestii Zarząd podjął jakąkolwiek uchwałę . Stosowne rubryki w „Deklaracji” nie są bowiem wypełnione . Adnotacja o „warunkowym członkostwie” jest podpisana przez Prezesa M. B. . Można więc przyjąć ,że była to jego jednoosobowa decyzja. Nie miał on kompetencji do jej podjęcia , gdyż rozstrzygnięcia w sprawie członkostwa wydaje organ kolegialny jakim jest Zarząd. Mimo tej wadliwości doszło do nawiązania stosunku członkostwa w przypadku obu powodów. Otrzymali oni bowiem w ten sposób informację ,że są członkami i tak też byli traktowani przez pozwane Stowarzyszenie . Jest to okolicznością niesporną . Wynika to także z treści protokołu Walnego Zebrania Członków z 16 września 2016r. ( k. 47 – 48 ) , czy pisma z 21 kwietnia 2017r. ( k. 49 ) . Pisze się tam o postawie i zachowaniu powodów. Nie podlegałaby ona ocenie , gdyby nie byli oni członkami Stowarzyszenia . Tylko bowiem co do członków zebranie ma swoje kompetencje. Uchwała Zarządu z 4 września 2017r. dotyczy nieprzedłużenia członkostwa i wskazuje tryb odwoławczy do innego organu Stowarzyszenia . Jednoznacznie z tego wynika ,że powodowie byli członkami . W przeciwnym razie nieprzedłużenie członkostwa nie byłoby potrzebne . Również tylko członkom przysługuje prawo do odwołania się do innego organu stowarzyszenia , czyli w tzw. trybie „wewnątrzorganizacyjnym” .

Twierdzenie o rzekomym braku możliwości zwrotu wpisowego i składki członkowskiej jest błędne. Jeżeli bowiem członkostwo w stowarzyszeniu można traktować jako stosunek o charakterze cywilnoprawnym, to w przypadku decyzji odmownej opłaty te mają charakter świadczenia nienależnego w rozumieniu art. 410 § 2 k.c. ( kodeksu cywilnego ) . Zamierzony cel świadczenia ( uzyskanie członkostwa ) nie został bowiem osiągnięty. Sytuacja taka nie jest przecież niczym niezwykłym. Zgodnie z § 10 statutu jednym z warunków członkostwa jest „uiszczenie przewidzianego w regulaminie wpisowego i składki rocznej” . Oznacza to ,że jeszcze przed decyzją Zarządu o członkostwie , na etapie wyrażenia woli przystąpienia do stowarzyszenia kandydat musi spełnić i ten wymóg. Zarząd ma dwa miesiące na podjęcie decyzji w kwestii członkostwa - § 12 . Jeżeli jest ona negatywna , to wpisowe podlega zwrotowi . Nie jest to więc jakaś niezwykła sytuacja.

Reasumując , kwestionowanie obecnie członkostwa powodów nie zasługuje na uwzględnienie.

Z odpowiedzi na pozew wynika ,że „nieprzedłużenie członkostwa” jest drugą obok „wykluczenia” formą ustania członkostwa ( k. 45-46) . Pogląd ten jest błędny. Tak jak statut nie przewiduje „warunkowego członkostwa” , tak też nie przewiduje „nieprzedłużenia członkostwa”. Zdaniem pozwanego nie ma ono charakteru kary i w takim przypadku przysługuje odwołanie do Sądu Koleżeńskiego ( k. 46 ) . Skoro statut nie przewiduje „nieprzedłużenia członkostwa”, to nie określa on też jakiekolwiek trybu odwoławczego. Działanie Sądu Koleżeńskiego i podjęta przez niego uchwała były więc pozbawione jakichkolwiek podstaw prawnych . W informacji dla powodów jako podstawę prawna trybu odwoławczego wskazano § 27 pkt 2 statutu. Przepis ten przewiduje kompetencję Sądu Koleżeńskiego do „rozpatrywania i rozstrzygania odwołań członków od uchwał Zarządu w sprawach ich skreśleń z listy członków” . Zarząd jako podstawę prawną swojej uchwały wskazał natomiast § 22 pkt 4 statutu. Przepis ten stanowi ,że Zarząd „prowadzi sprawy członków :

- rejestr członków,

- przyjmowanie członków ,

- skreślanie członków” .

Podejmując uchwałę z dnia 4 września 2017r. Zarząd miał więc w rzeczywistości na względzie „skreślenie członka” , chociaż nie wyraził tego wprost w jej treści . Podjął ją bowiem w sprawie „nieprzedłużenia członkostwa”, do czego brak jest podstaw prawnych w statucie , jak już wyżej wskazano. Poszukano więc innej podstawy prawnej , ale ona nie dotyczy podjętej uchwały .

Wskazać należy ,że w przypadku dotyczącym powodów „skreślenie członka” nie jest jakąś dodatkową formą ustania członkostwa jak mylnie uważa pozwany. Ma ono bowiem wyłącznie charakter czynności technicznej polegającej na usunięciu (wykreśleniu ) członka z rejestru , gdy jego członkostwo ustało np. na skutek wykluczenia - § 17 , dobrowolnego wystąpienia , czy śmierci - § 10 pkt 1 i 4 . Statut przewiduje także ustanie członkostwa na skutek nie płacenia składki rocznej - §10 pkt 2 i „wykreślenia na podstawie uchwały Sądu Koleżeńskiego” - §10 pkt 3. Przypadki te nie mają miejsca w niniejszej sprawie . W szczególności Sąd Koleżeński nie podejmował uchwały o „wykreśleniu” powodów , lecz działał jako organ odwoławczy od uchwały Zarządu.

Należy wskazać ,że idąc tokiem rozumowania pozwanego , to brak byłoby wskazania w statucie jakichkolwiek przesłanek pozwalających na pozbawienie członkostwa w tym trybie , w przeciwieństwie do wykluczenia - § 17. W tym przypadku istnieje gradacja kar , a wykluczenie jest najsurowszą z nich . Ukarany członek może odwołać się do Zjazdu , a więc do najwyższego organu stowarzyszenia . Określenie przesłanek wykluczenia oraz stworzenie możliwości odwołania się do najwyższego organu ma na celu ochronę praw członka . Absurdalny jest więc wniosek ,że ten sam skutek ( ustanie członkostwa) można by osiągnąć pomijając ten tryb – tak jak to miało miejsce w niniejszej sprawie .

Reasumując , czynność prawna Sądu Koleżeńskiego w postaci uchwały z dnia 5 października 2017r. jest nieważna jako sprzeczna z regulacjami statutu pozwanego Stowarzyszenia . Podstawę materialnoprawną tego rozstrzygnięcia stanowi art. 58 § 1 k.c. W tym przepisie określa się ,że przesłanką nieważności czynności prawnej jest sprzeczność z ustawą . Skoro jednak dopuszcza się możliwość odwołania członka do sądu od uchwały organu stowarzyszenia w kwestii jego członkostwa i sąd musi dokonać jej oceny pod kątem zgodności ze statutem , to należy przyjąć wykładnię rozszerzającą tego przepisu . Oznacza to ,że nieważność czynności prawnej ( uchwały ) zachodzi także w przypadku jej sprzeczności ze statutem. Odmienna interpretacja zamykałaby możliwość odwołania się do sądu .

Okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy były wykazane przedłożonymi przez strony kopiami dokumentów , których autentyczność nie była kwestionowana . Okoliczności te były w istocie niesporne . Sąd dał im w pełni wiarę. Dla rozstrzygnięcia sprawy nie było istotne , czy powodowie dopuszczali się czynów zarzucanych im przez pozwane Stowarzyszenie. Jak już wyżej wskazano, badaniu na podstawie dokumentów podlegała formalna poprawność działania organów Stowarzyszenia , gdyż to było przedmiotem zarzutu pozwu , a nie to czy istniały merytoryczne przesłanki od podjęcia działań skierowanych na usunięcia powodów z grona członków Stowarzyszenia Dlatego sąd oddalił wniosek o przeprowadzenie dowodu z zeznań świadka M. S. , gdyż okoliczności o których miał zeznawać nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy . Dowód z przesłuchania powodów był zbędny, skoro okoliczności istotne dla rozstrzygnięcia sprawy wynikały z dokumentów. Wobec dostatecznego wyjaśnienia sprawy do rozstrzygnięcia , zbędne było udzielanie stronie powodowej terminu na ustosunkowanie się do pisma z 5 marca 2018r.

Mimo ,że obie strony określały miasto T. jako siedzibę pozwanego Stowarzyszenia , to w wyroku sąd wpisał w tym charakterze miejscowość W. . Jest to bowiem zgodne z wpisem zawartym w Krajowym Rejestrze Sądowym ( k. 59 ) .

Skoro pozwany przegrał sprawę , to na podstawie art. 98 § 1 i § 3 k.p.c. został zobowiązany do zwrotu kosztów procesu powodom. Składały się na nie: opłata od pozwu 200 zł , wynagrodzenie pełnomocnika 360 zł i opłata skarbowa od pełnomocnictwa 17,00 zł - razem 577,00 zł. Kwota ta została zasądzona w częściach równych ( po 288,50 zł ) na rzecz każdego z powodów stosując odpowiednio zasadę wynikającą z art. 105 § 1 k.p.c. Stawkę wynagrodzenia pełnomocnika określono na podstawie § 8 pkt 1 w związku z § 20 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie Dz. U. poz. 1800 , ze zmianami )